Bastøy (więzienie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bastøy
Ilustracja
Państwo

 Norwegia

Miejscowość

Horten

Adres

Vestfold, 3191 Horten

Rodzaj

zakład karny

Kierownictwo jednostki

Kåre Birger Grebstad

Data powstania

1982

Położenie na mapie Vestfoldu
Mapa konturowa Vestfoldu, po prawej znajduje się punkt z opisem „Bastøy”
Położenie na mapie Norwegii
Mapa konturowa Norwegii, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bastøy”
Ziemia59°23′10″N 10°32′10″E/59,386228 10,536139
Multimedia w Wikimedia Commons

Bastøy – więzienie na wyspie o tej samej nazwie w Norwegii, położone 75 km na południe od Oslo. Charakteryzują je ekologiczne utrzymanie, najniższy odsetek recydywy w Europie i łagodny sposób traktowania osadzonych.

Charakterystyka więzienia[edytuj | edytuj kod]

Prom MF Vederøy łączący więzienną wyspę z miastem Horten

Zajmuje powierzchnię 2,6 km². Przebywa w nim 115 skazańców. Dyrektorem więzienia jest Kåre Birger Grebstad[1]. Wcześniej był nim od 2007 Arne Kvernvik-Nilsen[2], a wcześniej Øyvind Alnæs[3]. Zakład zatrudnia 69 osób, z których 5 zostaje na noc w pracy[3]. Tylko połowa pracowników to strażnicy[4]. Dojazd z więzienia do stolicy kraju zajmuje ok. godziny[5].

Zakład karny jest nazywany „pierwszym ekologicznym więzieniem na świecie”, gdyż jest zasilany energią słoneczną, produkuje żywność na własne potrzeby, oddaje do recyklingu wszystko, co się da, próbuje zmniejszyć emisję dwutlenku węgla[6] oraz jest ogrzewany drewnem[7]. Jest jednym z najbardziej obleganych więzień w Norwegii[7]. Po opuszczeniu zakładu jedynie 16% więźniów dopuszcza się recydywy (dla porównania średnia europejska wynosi ok. 70%)[8]. Jest to najniższy poziom recydywy w Europie[9].

Jedynym środkiem transportu umożliwiającym dotarcie na wyspę jest prom odpływający z Horten[10], który jest obsługiwany przez penitencjariuszy więzienia[11]. W zakładzie przebywają skazańcy z 20 państw, w tym Polacy, Etiopczycy i Pakistańczycy[12]. Jest to najtańszy w utrzymaniu zakład karny w kraju[11]. Wszyscy więźniowie to mężczyźni[13].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W latach 1900–1953 na wyspie działał ośrodek poprawczy dla chłopców[14]. 21 maja 1915 w ośrodku doszło do buntu[15], w wyniku którego złagodzono panujący w ośrodku reżim[16]. Więzienie otwarto w 1982 roku[13].

Warunki życia skazańców[edytuj | edytuj kod]

Chłopcy umieszczeni w poprawczaku szyją ubrania, 1903

Osadzeni mieszkają w drewnianych domkach[10] i pracują na więziennej farmie, hodując drób i opiekując się owcami, krowami i końmi[17]. Zajmują się także zbieraniem jagód[7], naprawą rowerów, pracą w pralni[18] lub stolarni[19]. Pracują po 7 godzin dziennie (od 8:30 do 15:30)[13]. Mają oni zapewniony obiad[20], który jedzą wspólnie[21], natomiast za pozostałe posiłki odpowiadają sami[20]. Każdy więzień ma swój własny pokój[9]. Więźniowie noszą własne ubrania zamiast strojów więziennych[22]. Przestępcy odsiadujący wyrok w innych więzieniach, mogą ubiegać się o przeniesienie do Bastøy pięć lat przed końcem wyroku[18]. Za swoją pracę skazańcy otrzymują 59 koron norweskich[13] (ok. 30 zł) dziennie. Ponadto dostają równowartość 70 funtów (ok. 350 zł) tygodniowo na kupno pożywienia[19].

W wolnym czasie więźniowie mogą jeździć konno, biegać na nartach, grać w tenisa[3] i piłkę nożną[4] oraz łowić ryby[23], a zimą biegać na nartach[24]. Mogą też udać się na plażę, do sauny[13], do biblioteki, do kina[25], na siłownię, ściankę wspinaczkową[11], solarium[26] lub do kościoła[22]. Ponadto mają dostęp do grilla[27], mediów i Internetu[28], a obcokrajowcy mają zapewniony kurs języka angielskiego[11] i norweskiego[29]. Ponadto skazańcy uczęszczają na kursy obsługi komputera i zajęcia z prac ręcznych[29]. Uczestniczą oni również w wielu wydarzeniach kulturalnych[29]. Dla więźniów są także przeprowadzane szkolenia zawodowe[4]. Mają oni również zezwolenie na widywanie się z rodziną i znajomymi w każdy weekend[3]. 18 miesięcy po wyjściu z więzienia mogą podjąć pracę[24].

W zakładzie karnym nie ma monitoringu, a strażnicy nie używają w stosunku do osadzonych pistoletów ani pałek. W zamian skazańcy nie mogą spożywać alkoholu, używać narkotyków ani stosować przemocy[25]. W całej historii placówki nigdy nie doszło do zabójstwa ani pobicia[4]. Jeden z więźniów wydostał się z zakładu i opuścił wyspę, ale szybko został złapany i zamknięty w innym więzieniu[4]. Zdarzył się także przypadek, że jeden ze skazanych uciekł w drodze do więzienia[30].

Bastøy w kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]

Michael Moore przedstawił więzienie w swoim filmie dokumentalnym „Sicko”[31] wydanym w 2007[32]. W 2008 powstał film dokumentalny „Presidenten fra Bastøy fengsel” w reżyserii Charlotte Røhder Tvedt, opowiadający o przebywającym w więzieniu Kenijczyku starającym się dostać do kenijskiego parlamentu[33]. W 2010 stworzono dwa filmy poświęcone zakładowi – jeden film dokumentalny „Bastøy. Wyspa więźniów”[34] nakręcony przez Michela Kapteijnsa[35][36], a drugi dramat fabularny – „Wyspa skazańców” – przez Mariusa Holsta[16]. W 2015 roku Michael Moore ponownie zaprezentował więzienie w kolejnym filmie dokumentalnym „Where to Invade Next”, w którym podróżując po kilku państwach europejskich szuka rozwiązań problemów, z którymi zmagają się Stany Zjednoczone[37].

Krzysztof Spadło osadził tam akcję powieści „Więzień z Bastøy”, wydanej w październiku 2022[38].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ – Jeg er redd, rett og slett. nrk.no, 2021-03-11. [dostęp 2021-12-31]. (norw.).
  2. ↑ Piers Hernu: Norway's controversial 'cushy prison' experiment – could it catch on in the UK?. dailymail.co.uk, 2011-07-25. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  3. ↑ a b c d James Kilner: In Norway, Break the Law and Live by a Beach. enn.com, 2006-03-28. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Przemysław Henzel: Wakacje w więzieniu. Luksusy dla zbrodniarzy. onet.pl, 2011-07-25. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  5. ↑ Inside Norway's progressive prison system. cnn.com, 2011-08-03. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  6. ↑ Åsa Christine Stoltz: Norway Unveils "First Ecological Prison". enn.com, 2007-08-27. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  7. ↑ a b c Do tego więzienia przestępcy ustawiają się w kolejce. tvn24.pl, 2007-08-28. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  8. ↑ Erwin James: Bastoy: the Norwegian prison that works. theguardian.com, 2013-09-04. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  9. ↑ a b Erwin James: The Norwegian prison where inmates are treated like people. theguardian.com, 2013-02-25. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  10. ↑ a b Guy Degen: Norwegian Prison Prepares Inmates For The Outside World. dw.de, 2009-03-25. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  11. ↑ a b c d João Ozorio de Melo: Noruega consegue reabilitar 80% de seus criminosos. conjur.com.br, 2012-06-27. [dostęp 2014-01-11]. (port.).
  12. ↑ Nicola Abé: Prison without punishment. theweek.com, 2011-03-04. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  13. ↑ a b c d e John D. Sutter: Welcome to the world's nicest prison. cnn.com, 2012-05-24. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  14. ↑ Bad boy? Bastøy Boys' Home. norskfolkemuseum.no. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  15. ↑ Jan Storø: Lærdommen fra Bastøy. aftenposten.no, 2010-12-17. [dostęp 2014-05-18]. (norw.).
  16. ↑ a b Lucjan Strzyga: "Wyspa skazańców". Norwegowie rozliczają ciemne karty swojej historii. polskatimes.pl, 2012-04-01. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  17. ↑ Jedyne takie więzienie. wp.pl, 2007-08-28. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  18. ↑ a b Joanna Chmara: Bastøy – luksusowe więzienie. mojanorwegia.pl, 2013-02-26. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  19. ↑ a b Mark Molloy: Is this the world’s most comfortable prison? Inmates at Bastoy enjoy sunbathing and fishing trips. metro.co.uk, 2013-02-26. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  20. ↑ a b Steve Rempe: The nicest prison in the world. prisonfellowship.org, 2012-05-25. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  21. ↑ Bastoy – najłagodniejsze więzienie świata. Mordercy żyją tu jak w raju. wp.pl, 2015-05-13. [dostęp 2018-01-07]. (pol.).
  22. ↑ a b Alex Gray: This Norwegian prison is the nicest in the world. weforum.org, 2017-06-02. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  23. ↑ Tom Hundley: Norwegian jails break concept of hard time. chicagotribune.com, 2003-10-19. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  24. ↑ a b Too many prisons make bad people worse. There is a better way. economist.com, 2017-05-27. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  25. ↑ a b Felipe Amorim: Conheça a prisão-clube que está mexendo com o sistema penal europeu. revistasamuel.uol.com.br, 2013-04-23. [dostęp 2014-01-11]. (port.).
  26. ↑ リゾート地にしか見えない……ノルウェーで最もセキュリティが緩い「バストイ刑務所」. dailynewsagency.com, 2013-11-20. [dostęp 2014-03-04]. (jap.).
  27. ↑ Sindre Murtnes: Her er narkodømte fanger på grillfest. vg.no, 2012-01-31. [dostęp 2014-08-21]. (norw.).
  28. ↑ Jarosław Giziński: Z braku więźniów Szwedzi zamykają więzienia. rp.pl, 2013-11-13. [dostęp 2014-01-11]. (pol.).
  29. ↑ a b c Bastøy fengsel. kriminalomsorgen.no. [dostęp 2014-03-18]. (norw.).
  30. ↑ Fange rømte på vei til Bastøy fengsel. aftenposten.no, 2005-11-08. [dostęp 2014-05-18]. (norw.).
  31. ↑ Lars Wærstad: Norsk fengsel sjokkerer i utlandet. side3.no, 2012-03-29. [dostęp 2014-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-12)]. (norw.).
  32. ↑ Sicko w bazie IMDb (ang.)
  33. ↑ From Prison to Parliament. mop.no. [dostęp 2018-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-08)]. (ang.).
  34. ↑ Bastoy. Wyspa więźniów. film.gazeta.pl. [dostęp 2014-09-01]. (pol.).
  35. ↑ Bastøy (Holland Doc). hollanddoc.nl. [dostęp 2014-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-12)]. (niderl.).
  36. ↑ Oficjalna strona filmu. bastoythemovie.com. [dostęp 2014-01-11]. (ang.).
  37. ↑ Michael Moore 'invades' Norway in latest film. thelocal.no, 2016-04-15. [dostęp 2018-01-07]. (ang.).
  38. ↑ Więzień z Bastøy | Krzysztof Spadło [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2022-11-01] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bastøy_(więzienie)&oldid=73454106”