Bertus Aafjes

Bertus Aafjes

Jan Oranje

Imię i nazwisko	Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) Aafjes
Data i miejsce urodzenia	12 maja 1914 Amsterdam
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1993 Swolgen (Holandia)
Narodowość	holenderska
Język	niderlandzki
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet w Lowanium
Dziedzina sztuki	poemat, sonet, aforyzm, opowiadanie, esej, reportaż
Ważne dzieła
poemat Een voetreis naar Rome (1949, Piesza podróż do Rzymu)

Bertus Aafjes, właściwie Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) Aafjes, pseud. Jan Oranje (ur. 12 maja 1914 w Amsterdamie, zm. 22 kwietnia 1993 w Swolgen) – poeta, prozaik, tłumacz i eseista holenderski. Był członkiem redakcji Ad Interim, holenderskiego czasopisma literackiego o profilu czysto artystycznym.

Twórczość

W pierwszym okresie twórczości (1936-1952) tworzył konwencjonalne poezje, korzystając z tradycyjnych motywów romantycznych. W latach 1940-1947 opublikował Gedichten (Wiersze) jako zbiór 8 tomików poezji. Był autorem aforyzmów Per slot van rekening (W ostatecznym rozrachnuku). Posługiwał się także motywami historyczno-mitologicznymi: egipskimi – sonet Het koningsgraf. Honderd en een sonnetten (Grób króla) oraz biblijnymi – In den beginne (Na początku). Sławę przyniósł mu w roku 1949 poemat Een voetreis naar Rome (Piesza podróż do Rzymu), opisujący podróż którą odbył w roku 1936. Nieco wcześniej (1945), jedna z części poematu uzyskała prywatną nagrodę literacką za najlepszy wiersz napisany w czasie wojny.

W latach 50. XX wieku pisał eseje. W roku 1953 ukazały się Drie essays over experimentele poëzie (Trzy eseje o poezji eksperymentalistów), które stanowiły dość ostrą w wymowie krytykę poezji młodszego pokolenia, tzw. Vijftigers. Poglądy tam zawarte Aafjes później odwołał. Pomimo tego naraził się na konflikt z wpływowymi ośrodkami literackimi Holandii.

Począwszy od drugiej połowy lat 50. dużo podróżował odwiedzając m.in. Włochy, Grecję i Egipt. Swe wrażenia opisał w licznych reportażach i szkicach, wydanych w kilkunastu zbiorach. W latach 1969-1973 wielokrotnie odwiedzał Japonię, dzięki którym powstał cykl opowiadań kryminalnych z udziałem XVIII-wiecznego sędziego, wydany w roku 1982 pt. Rechter Ooka-mysteries (Tajemnice sędziego Ooka).

W latach 1972-1980 w Afryce, w ramach organizacji charytatywnej "Terre des Hommes", prowadził działalność pomocową na terenach objętych klęskami żywiołowymi. Po dłuższej przerwie, w roku 1981, wydał tomik wierszy erotycznych Deus sive natura (Bóg czyli natura). W tym okresie dokonywał przekładów i przeróbek poezji staroegipskiej, greckiej (Odyseja), niemieckiej (Des Knaben Wunderhorn) i średniowiecznej (Brandaen). Powrócił też do tworzenia aforyzmów, czego dowodem jest zbiór Zeventien aforismen (Siedemdziesiąt aforyzmów).

Poezje zebrane ukazały się w roku 1990 pt. Verzamelde gedichten 1938-1988.

Wybrane utwory (chronologicznie)

• 1936 – Het Italiaanse Maria-lied, w: De Gemeenschap
• 1940 – Het gevecht met de muze
• 1941
  • Amoureus liedje in de morgenstond
  • Het zanduur van de dood, w: Helicon
• 1942 – Een laars vol rozen, reisverslag
• 1943
  • Gerrit Achterberg, de dichter van de sarcofaag. Aantekeningen bij zijn poëzie
  • Peter-Kersen-eter
  • De ark
• 1944
  • Per slot van rekening (W ostatecznym rozrachunku)
  • Omne animal
  • Elf sonnetten op Friesland
  • Verzen en vrouwen
  • De laatste brief
  • Kleine catechismus der poëzie
  • Bid, kindje, bid!
  • De tooverfluit
• 1945
  • Boeren. Open brief van het land
  • Lafaard of geus?
  • Dichters van later tijd
  • In het Atrium der Vestalinnen, fragmenten
  • In het Atrium der Vestalinnen en andere fragmenten
• 1946
  • Bevrijdingsdag
  • Een voetreis naar Rome (Piesza podróż do Rzymu)
  • Maria Sibylla Merian, gedicht
  • De zeemeerminnen
• 1947
  • Gedichten (Wiersze)
  • Douderideine
• 1948
  • De vogelvis
  • Het koningsgraf. Honderd en een sonnetten (Grób króla)
  • De driekoningen
  • Laat nu al wat Neerland heet
  • Circus
  • Egyptische brieven
• 1949
  • In den beginne (Na początku)
  • De lyrische schoolmeester, gedicht
  • Het kinderkerstboek
  • De reis van Sinte Brandaan, herdicht door Bertus Aafjes
• 1950 – Arenlezer achter de maaiers. Kronieken over kleine maar vergeten bijzonderheden in het Oude en het Nieuwe Testament
• 1952 – Vorstin der landschappen. Een reis door het Heilige Land
• 1953
  • De karavaan
  • Drie essays over experimentele poëzie (Trzy eseje o poezji eksperymentalistów)
• 1954 – Morgen bloeien de abrikozen, roman
• 1955 – De blinde harpenaar. De liefde, het leven, het geloof en de dood in de poëzie der oude Egyptenaren
• 1956 – Logboek voor 'Dolle Dinsdag'
• 1957 – Capriccio Italiano. Een reisboek over Italië
• 1958
  • De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel I. Van de Batavieren tot de Gouden Eeuw
  • De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel II. Van de Gouden Eeuw tot nu
• 1959
  • Het Troje van het Carboon
  • Goden en eilanden, een reisboek over Griekenland
  • De wereld is een wonder, reisverslag
• 1960
  • Het Hemelsblauw
  • Dag van gramschap in Pompeji
  • In de schone Helena, reisverslag
• 1961
  • Levende poppen
  • De dikke en de dunne
  • Anneke's avontuur
  • De verborgen schat
  • Muziek op het kasteel
  • Tante Ibeltje
  • De schippersjongen
  • Stuurman Roel
  • De lachende krokodil
  • De geheimzinnige diamant
• 1962
  • De Italiaanse postkoets, verhalenbundel
  • Odysseus in Italië, reisverslag
• 1963
  • De fazant op de klokkentoren
  • Omnibus, prozafragmenten
  • Kleine Isar, de vierde koning, stripverhaal
• 1965
  • Het gevecht met de Muze, verhalenbundel
  • Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
• 1967
  • Per en Petra en het geheim van de bouwkunst
  • Maria Sibylla Merian en andere gedichten
  • Drie van Bertus Aafjes, gedichten
• 1968
  • De denker in het riet
  • Die te Amsterdam vaak zei: Jeruzalem
• 1969
  • Een ladder tegen een wolk
  • De rechter onder de magnolia
  • Kito en Poelika
  • Kito vindt Poelika
• 1971
  • De koelte van de pauwenveer, verhalen
  • Mijn ogen staan scheef. Zwerftochten door het land van de Mikado
• 1973
  • Een lampion voor een blinde of De zaak van de Hollandse heelmeesters, verhalen ("Boekenweekgeschenk")
  • De vertrapte pioenroos
• 1974 – De laatste faun
• 1976
  • Limburg, dierbaar oord
  • In de Nederlanden zingt de tijd
• 1979
  • Het rozewonder
  • Mei, mengelwerk
  • Deus sive Natura (Bóg czyli natura)
• 1980
  • Rijmpjes en versjes uit de vrolijke doos
  • Tussen schriftgeleerden en piramiden
• 1981 – Drie gedichten over Amsterdam
• 1982 – Rechter Ooka-mysteries (Tajemnice sędziego Ooka)
• 1983 – Homeros' Odyssee en Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
• 1984
  • Zeventien aforismen (Siedemdziesiąt aforyzmów)
  • De wereld is een wonder, reisverhalen uit twaalf landen
• 1985 – De val van Icarus
• 1986 – De mysterieuze rechter Ooka. Japanse speurdersverhalen
• 1987
  • De sneeuw van weleer, autobiografie
  • Het hemd van een gelukkig mens. Sprookjes uit een verre wereld, jeugdboek
• 1990
  • Verzamelde gedichten 1939-1988
  • De sprookjesverkoper. Sprookjes van heinde en verre
• 1991 – Griekse kusten, reisverhalen
• 1992
  • De eeuwige stad. Rome in verhalen en herinneringen
  • De zee, gedichten
  • De parels

Bibliografia

• Literatura niderlandzka, tj. flamandzka i holenderska. W: Andrzej Dąbrówka: Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1999, s. 29. ISBN 83-214-1132-0.
• Wpis w Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. [dostęp 2013-02-03]. (niderl.).