Bez kanadyjski
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
bez kanadyjski | ||
Nazwa systematyczna | |||
Sambucus canadensis L. Sp. Pl.: 269 (1753)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Bez kanadyjski (Sambucus canadensis) – gatunek roślin z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej. Jest blisko spokrewniony z bzem czarnym (Sambucus nigra) i często mylony z nim ze względu na podobieństwa w wyglądzie i użytkowaniu[4]. W niektórych ujęciach systematycznych uznawany jest za podgatunek bzu czarnego[5][3].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Bez kanadyjski naturalnie występuje w środkowej i wschodniej Kanadzie, w Stanach Zjednoczonych (z wyjątkiem północnego zachodu i środkowego zachodu), w Ameryce Środkowej i Południowej od Wenezueli po Boliwię. Jako introdukowany rośnie na Wielkich Antylach, w Wielkiej Brytanii, w południowo-wschodniej Azji i środkowej Afryce[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wielopędowy krzew dorastający do 3–5 metrów wysokości[6].
- Liście
- Pierzasto złożone, składające się z 5–11 owalnych listków (zwykle 7). Listki długości 5–14 cm długie i do 6 cm szerokie. Owalne, u podstawy zaokrąglone, na wierzchołku ostro zakończone, brzegi gęsto ząbkowane[6].
- Kwiaty
- Białe lub kremowe, zebrane w duże baldachy, które mogą osiągać do 20–30 cm średnicy[6].
- Owoce
- Czarne lub ciemnofioletowe jagody o średnicy 5–6 mm[6].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Ma szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w medycynie. Jego owoce są jadalne po ugotowaniu i często używane do wyrobu dżemów, syropów, win i soków. Kwiaty mogą być używane do produkcji napojów, syropów i herbaty[7]. W medycynie ludowej bez kanadyjski wykorzystywany jest jako środek przeciwgorączkowy, przeciwzapalny i wzmacniający odporność[8]. Owoce zjadane na surowo w większej ilości mogą spowodować rozstrój żołądka. Chętnie też zjadane są przez ptaki[6].
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Bez kanadyjski preferuje stanowiska słoneczne do półcienistych i gleby wilgotne, ale dobrze przepuszczalne. Jest odporny na mrozy i może rosnąć w różnych warunkach klimatycznych. Roślina jest łatwa w uprawie i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-05-28] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-05-28] (ang.).
- ↑ a b c d Sambucus canadensis L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-28] .
- ↑ Atlas roślin: Sambucus canadensis. [dostęp 2024-05-25].
- ↑ Sambucus nigra, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-05-26] (ang.).
- ↑ a b c d e Encyklopedia Drzew. [dostęp 2024-05-25].
- ↑ Jillian Kubala: Elderberry: Benefits and Dangers. 2018-09-16. [dostęp 2024-05-25].
- ↑ James A. Duke: The Green Pharmacy. Rodale Books, 1997, s. 138. ISBN 0-87596-316-1.
- ↑ Michael Dirr: Dirr's Hardy Trees and Shrubs. Timber Press, 1997, s. 145. ISBN 0-88192-404-0.
- Flora of North America: 242417213
- GBIF: 6369819
- identyfikator iNaturalist: 84300
- IPNI: 321978-2
- ITIS: 35317
- NCBI: 57008
- Plant Finder: 278942
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2486578
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:321978-2
- identyfikator Tropicos: 6000053
- CoL: 6XHYD