Bitwa pod Penang
|
||||
|
||||
 Lekki krążownik SMS "Emden" w Qingdao w styczniu 1914 r. |
||||
| Czas | 28 października 1914 | |||
| Miejsce | Penang, Malaje, Ocean Indyjski | |||
| Przyczyna | misja rajderska | |||
| Wynik | zwycięstwo Niemców | |||
| Strony konfliktu | ||||
|
||||
| Dowódcy | ||||
|
||||
| Siły | ||||
|
||||
| Straty | ||||
|
||||
|
Położenie na mapie świata
 miejsce bitwy
|
||||
| 5°26′N 100°20′E/5,433333 100,333333 | ||||
| Bitwy i operacje morskie I wojny światowej (1914-1918) |
|---|
| Bitwa o Atlantyk
1914
Pościg za „Goeben” i „Breslau” • Bar • Odensholm • Helgoland • Zatopienie brytyjskich krążowników • Penang • Coronel • Yarmouth • Wyspy Kokosowe • Przylądek Sarycz • Falklandy • Scarborough, Hartlepool i Whitby
1915
Dogger Bank • Dardanele • Bosfor • Ankona • Gotlandia • Kefken • Zatoka Ryska • Tanganika • Durazzo
1916
Yarmouth i Lowestoft • Jutlandia
1917
Cieśnina Kaletańska • Cieśnina Otranto • Operacja Albion • Moonsund • Helgoland II
1918
Imroz • Zeebrugge i Ostenda I • Ostenda II |
Bitwa pod Penang miała miejsce 28 października 1914 podczas I wojny światowej. Niemiecki krążownik lekki SMS "Emden" wtargnął do portu na wyspie Penang leżącej w Cieśninie Malakka i zatopił dwa okręty wojenne ententy.
Tło bitwy[edytuj | edytuj kod]
W czasie I wojny światowej Penang był częścią kolonii brytyjskiej Straits Settlements. Penang jest wyspą leżącą w niewielkiej odległości od zachodniego wybrzeża Malezji (w tamtym czasie nazywanej Malajami). Głównym miastem na Penang jest George Town, które położone jest nad zatoką. W początkowym okresie wojny była ona intensywnie wykorzystywana przez alianckie okręty i statki.
Krótko po wybuchu wojny Niemiecka Eskadra Wschodnioazjatycka opuściła swoją chińską bazę w Qingdao i skierowała się na wschód, do Niemiec, ale "Emden" dowodzony przez komandora podporucznika Karla von Müllera został wysłany na samodzielną misję rajderską.
W składzie okrętów ochraniających żeglugę i poszukujących niemieckich rajderów znajdował się między innymi rosyjski niewielki krążownik lekki "Żemczug", oddany do dyspozycji sojuszniczej eskadry, działającej w południowo-wschodniej Azji. Był on starszy od niemieckiego okrętu i nieco mniejszy oraz słabiej opancerzony, mimo to dysponujący nawet nieco silniejszym uzbrojeniem (8 lepiej rozmieszczonych dział 120 mm wobec 10 dział 105 mm; oba okręty były z konstrukcyjnego punktu widzenia krążownikami pancernopokładowymi). Jego dowódca, komandor porucznik baron I. Czerkasow, jednak nie przedsiębrał należytych środków ostrożności i nie wymagał tego od załogi, a ponadto wysyłał co jakiś czas przez radio nieszyfrowane i możliwe do przechwycenia informacje o swojej pozycji do krążownika "Askold"[1]. Co gorsza, po zawinięciu do George Town, załoga przystąpiła do czyszczenia 13 z 16 kotłów okrętu, a pod parą pozostawał tylko jeden, co nie zapewniało pracy wszystkich mechanizmów pomocniczych, m.in. dostarczania amunicji z komór, nie wystawiono też wystarczających wacht. Sam dowódca z kolei wieczorem 27 października zszedł na ląd do hotelu, aby spotkać się z żoną, którą informował o postojach okrętu[1].
Przebieg bitwy[edytuj | edytuj kod]
Wczesnym rankiem 28 października 1914 "Emden" przypłynął pod George Town i zaatakował okręty stojące w zatoce. Komandor von Müller, poprzez dodanie fałszywego czwartego komina, zakamuflował swój okręt na brytyjski krążownik. Pomimo braku odpowiedzi na sygnały z niszczyciela patrolującego przed portem, nie podniesiono alarmu[1]. Dopiero po wpłynięciu do zatoki Müller podniósł banderę niemiecką.
Po dostrzeżeniu zacumowanego rosyjskiego krążownika, "Emden", przepływając obok niego, wystrzelił z odległości zaledwie ok. 180 metrów torpedę oraz otworzył ogień. Trafiony w rufę z lewej burty "Żemczug" zaczął tonąć[1]. Po pierwszym zaskoczeniu rosyjski krążownik odpowiedział ogniem, ale nieskutecznie. "Emden", ostrzeliwany też z innych stron, zawrócił, po czym przechodząc koło "Żemczuga" wystrzelił drugą torpedę, która trafiła w dziobową komorę amunicyjną, powodując wybuch i szybkie zatonięcie okrętu. Na jego pokładzie zginęło 81 osób, a 122 zostało rannych, z tego 7 zmarło[1]. "Emden" wychodząc z portu zatopił ponadto francuski stary niszczyciel "Mousquet" (47 zabitych).
Po bitwie[edytuj | edytuj kod]
Dowódca rosyjskiego krążownika, baron Czerkasow, który zszedł na noc z okrętu, został 11 września 1915 skazany przez sąd wojenny za zaniedbania na 3 i pół roku więzienia, degradację i wydalenie ze służby. Skazany został także na półtora roku więzienia jego zastępca, starszy oficer kapitan Kulibin, który pozostał na okręcie w noc jego zatopienia. Car jednak zmienił wyroki na skierowanie na front w stopniu marynarza (obaj później odznaczyli się w walkach, byli dekorowani krzyżami św. Jerzego i awansowali)[1].
"Emden" kontynuował swoją rajderską misję jeszcze przez kilka kolejnych tygodni, do momentu zatopienia go przez australijski krążownik HMAS "Sydney" w bitwie koło Wysp Kokosowych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Strumph Wojtkiewicz: Korsarze Wilhelma II. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1965, s. 44-54, seria: Sensacje XX wieku. (pol.)
- (ros.) W.W. Chromow (В.В. Хромов), Kriejsiera tipa "Żemczug" (Крейсера типа «Жемчуг»), Morskaja Kollekcja 1/2005
