Bosak baryłkowaty
| Abax ovalis | |||||
| (Duftschmid, 1812) | |||||
.png)
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Nadplemię | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Podrodzaj |
Abax (Abax) | ||||
| Gatunek |
bosak baryłkowaty | ||||
| |||||
Bosak baryłkowaty[1] (Abax ovalis) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1812 roku przez Caspara Erasmusa Duftschmida pod nazwą Carabus ovalis[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym, szeroko-owalnym ciele długości od 11[3] do 15,5 mm, u obu płci ubarwionym lśniąco czarno[4][3] z brązowymi głaszczkami[1]. Głowa jest mniejsza niż u A. continuus[3]. Przedplecze jest trapezowate w zarysie[4], o łukowato wklęsłej krawędzi przedniej[1], ku przodowi silnie, a ku tyłowi bardzo słabo zwężone[3]. Powierzchnia przedplecza zaopatrzona jest w podłużną bruzdę przez środek[1] oraz niepunktowane dołki przypodstawowe[5][3]. Pokrywy mają całkowicie obrzeżone[3][4][5], niewiele od przedplecza szersze podstawy[3], niewystający lub co najwyżej ledwo co wystający ząbek w kątach barkowych[5], niewyraźnie punktowane rzędy[4], w tym rząd ósmy punktowany pośrodku znacznie rzadziej niż z przodu i z tyłu[3], żeberkowato wysklepione międzyrzędy[1]. Nie występują chetopory (punkty szczecinkowe) przytarczkowe. Skrzydła tylnej pary są uwstecznione[4]. Stopy cechują się ostatnim członem nagim od spodu[5][3][4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad rozmieszczony od nizin po góry, ale głównie na wyżynach i podgórzach. Zasiedla głównie lasy liściaste i pobrzeża strumieni, aczkolwiek znajdywany jest też na polach uprawnych[4][6][1]. Postacie dorosłe aktywne są od wiosny do jesieni i stanowią stadium zimujące. Zarówno za dnia, jak i nocą polują na bezkręgowce, zwłaszcza owady i ślimaki[1]. Samice wykazują troskę rodzicielską o potomstwo, strzegąc złożonych w butwiejącej kłodzie, pniaku czy pod kamieniem jaj przez okres około trzech tygodni, aż do wylęgu larw, nie przyjmując wówczas pokarmu[5].
Gatunek palearktyczny, europejski, znany z Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii oraz Macedonii Północnej[7][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Abax ovalis – Bosak baryłkowaty. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-02-18].
- ↑ Caspar Erasmus Duftschmid: Fauna Austriae, oder Beschreibung der österreichischen Insekten für angehende Freunde der Entomologie. Zweyter Theil. Linz und Leipzig: Akademische Buchhandlung, 1812, s. 64.
- ↑ a b c d e f g h i Von Arved Lompe: Gattung: Abax Bonnelli 1810. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-02-18].
- ↑ a b c d e f g Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 248, 288-289.
- ↑ a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 262-267.
- ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 469-470, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Abax (Abax) ovalis (Duftschmid, 1812), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-18].