Cancioneiro de Ajuda
Cancioneiro de Ajuda (Kancjonarz z pałacu Ajuda) – średniowieczny portugalski kancjonarz. Zawiera 310 tekstów, z czego znaczna część (304 utwory) to pieśni miłosne (cantigas de amor), zebrane w jeden zbiór w XIV w. Nazwa pochodzi od rezydencji królewskiej Ajuda w Lizbonie, w której kancjonarz przechowywany jest od 1832 roku[1]. Ponieważ zbiór połączono kiedyś z tzw. Księgą genealogiczną Dom Pedra, hrabiego de Barcelos (pochodzącą także z XIV wieku), więc całość nazywano także Livro das Cantigas do Conde de Barcelos (Księga hrabiego de Barcelos)[1]. W toku badań ustalono, że teksty kancjonału powstawały od XIII do połowy XIV w.[2]
Cancioneiro de Ajuda wchodzi w skład trzech wielkich, zachowanych do nowożytnych czasów kancjonarzy portugalskich. Dwa pozostałe to Cancioneiro de Vaticana (Kancjonarz Watykański) i Cancioneiro da Biblioteca Nacional (Kancjonarz z Biblioteki Narodowej). Wszystkie trzy zbiory zawierają bardzo podobne teksty – cechuje je m.in. kunsztowność formy, co świadczy o ich dworskim pochodzeniu. W niektórych utworach widoczny jest wpływ liryki prowansalskiej (w okresie późnego średniowiecza stosunki pomiędzy Portugalią a Prowansją były znacznie ożywione, co znalazło swoje odbicie w literaturze)[2]. Teksty trzech wielkich kancjonarzy można podzielić na siedem różnych typów[3]:
- cantigas de amor, cantigas de amigo – pieśni miłosne, pisane przeważnie z perspektywy dziewczyny, opowiadają o rozłące kochanków, rozważaniu wierności ukochanego itp.,
- cantigas de escarnbo e maldizer – pieśni szydercze i satyryczne,
- tenções – tencony (dialogi),
- bailados – pieśni przeznaczone do tańca,
- romanse historyczne, kancony,
- lais – opowiadania o niewielkiej objętości pochodzenia bretońskiego,
- albas – sielanki i serenady.
W pieśniach miłosnych dominuje nastrój smutku, melancholii, niepokoju, charakterystyczny dla powstałego później gatunku poezji saudade[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Janina Zofia Klawe: Historia literatury portugalskiej: zarys. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 11. ISBN 83-04-00931-5.
- ↑ a b Maria Strzałkowa: Literatura portugalska. W: Dzieje literatur europejskich. pod red. Władysława Floryana. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1051. ISBN 83-01-00180-1.
- ↑ Maria Strzałkowa: Literatura portugalska. W: Dzieje literatur europejskich. pod red. Władysława Floryana. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1051-1053. ISBN 83-01-00180-1.
- ↑ Maria Strzałkowa: Literatura portugalska. W: Dzieje literatur europejskich. pod red. Władysława Floryana. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1053. ISBN 83-01-00180-1.