Caryocolum provinciella
| Caryocolum provinciella | |||
| (Stainton, 1869) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Caryocolum provinciella | ||
| Synonimy | |||
| |||
Caryocolum provinciella – gatunek motyla z rodziny skośnikowatych i podrodziny Gelechiinae. Zamieszkuje południową Europę i zachodnią Afrykę Północną.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1869 roku przez Henry’ego Tibbatsa Staintona w dziele The tineina of southern Europe[1]. Jako lokalizację typową wskazano Francję[2][3]. W 1901 roku Hans Rebel umieścił ten gatunek w rodzaju Lita[4], w 1926 roku Edward Meyrick w rodzaju Phthorimaea[5], a w 1954 roku Josef Wilhelm Klimesch w rodzaju Gnorimoschema[6]. W 1958 roku w obrębie tegoż rodzaju wyróżniony został przez Františka Gregora Jr i Dalibora Povolnego podrodzaj Gnorimoschema (Caryocolum), do którego trafił omawiany takson[7]. Do rangi rodzaju wyniósł ten podrodzaj w 1958 roku László Anthony Gozmány[8].
W 1988 roku Peter Huemer przy okazji rewizji rodzaju Caryocolum na podstawie morfologicznej analizy kladystycznej zaliczył C. provinciella do monotypowej grupy gatunków provinciella[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]
Obie płcie osiągają od 5 do 6 mm długości skrzydła przedniego[2].
Głowa jest wypukła, jasnobrązowa z ciemnoszarym czołem oraz ciemnobrązowymi krawędziami oczu. Głaszczki wargowe są odgięte, trójczłonowe, o członie drugim białym na powierzchni wewnętrznej i ciemnobrązowym na powierzchni zewnętrznej, a członie trzecim brązowo nakrapianym. Aparat gębowy ma ponadto dobrze wykształconą, prawie tak długą jak głaszczki wargowe ssawkę oraz czteroczłonowe głaszczki szczękowe[2].
Tułów wraz z tegulami ma barwę jasnobrązową z ciemnobrązowym nakrapianiem. Przednie skrzydła mają barwę brązową do ciemnobrązowej z jasnobrązowo rozjaśnioną i opatrzoną rozproszonymi łuskami białymi brzegami grzbietowymi. Ogólnie wzór skrzydła przypomina ten u C. marmoruem i C. sciurella. W 1/5 i połowie długości leżą niewyraźnie zaznaczone, białawe łaty, między nimi i odsiebnie do środkowej znajdują się czarne kropki, a plamki kostalna i tornalna są odseparowane i słabo odznaczające się[2].
Genitalia samca mają słabo zesklerotyzowaną i pozbawioną kolców zawieszkę, szeroką u podstawy i równomiernie ku smukłej części odsiebnej zwężoną walwę, półjajowaty z wypukłą krawędzią grzbietową i prostą krawędzią brzuszną sakulus, przysadzisty i stopniowo zwężony ku smukłej części odsiebnej sakus, parę długich, igłowatych sklerotyzacji na anellusie, krótki i przysadzisty edeagus o wierzchołku lekko zakrzywionym, zaopatrzonym w dużą odnogę wierzchołkową i liczne, drobne ciernie. Tylna krawędź winkulum ma głębokie, nieco asymetrycznie U-kształtne wcięcie środkowe i parę małych wyrostków bocznych[2].
Odwłok samicy ma ósmy segment pozbawiony wyrostków, zaopatrzony w dwie zaokrąglone z tyłu sklerotyzacje brzuszne z silnymi fałdami bocznymi oraz dwie dalsze fałdki odgałęziające się od pierścieniowatego z zafalonym brzegiem tylnym przedsionka genitaliów. Przewód torebki kopulacyjnej ma w tylnej części parę krótkich i szerokich, zrośniętych z przedsionkiem sklerytów brzuszno-bocznych. Znamię torebki ma dużą podstawę, silny hak z zębami nasadowymi i otoczone jest kolczastym obszarem ściany jej korpusu[2].
Larwa[edytuj | edytuj kod]
Gąsienica ma ciało zielonkawe ze słabo zaznaczonymi, rudozielonymi, podłużnymi liniami grzbietową i podgrzbietowymi, błyszcząco czarną głową oraz błyszcząco czarnymi plamami – dużą na przedtułowiu i małą na segmencie analnym[1].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Skośnikowaty ten zasiedla piaszczyste pobrzeża wód[2]. Gąsienice są oligofagicznymi fitofagami, żerującymi na bieńcu z gatunku Silene nicaensis oraz na połonicznikach[2][3]. Żyją zagrzebane u podstawy rośliny żywicielskiej, wewnątrz rurkowatych, oblepionych piaskiem oprzędów. Podobnie kokony poczwarek budowane są w podłożu z piasku i przędzy[1][2]. Na świat przychodzą dwa pokolenia w ciągu roku. Pierwsze pokolenie owadów dorosłych lata od początku kwietnia do maja. Potomne mu gąsienice żerują w czerwcu, a powstające z nich motyle latają w sierpniu. Gąsienice następnego pokolenia pojawiają się we wrześniu, są stadium zimującym, a żer kończą w marcu[2].
Owad zachodniopalearktyczny, śródziemnomorski, znany z Maroka, Tunezji, Portugalii, Hiszpanii, południowej Francji i Grecji[3][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Henry Tibbats Stainton: The tineina of southern Europe. London: J. Van Voorst, 1869, s. 221.
- ↑ a b c d e f g h i j k Peter Huemer. A taxonomic revision of Caryocolum (Lepidoptera: Gelechiidae). „Bulletin of the British Natural History Museum of London. Entomology”. 57 (3), s. 439-571, 1988.
- ↑ a b c Markku Savela: Caryocolum Gregor & Povolný, 1954. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-19].
- ↑ H. Rebel, Famil. Pyralidae-Micropterygidae, [w:] H. Rebel, O. Staudinger, Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes 2, t. 2, Berlin 1901.
- ↑ Edward Meyrick. Lepidoptera Heterocera. Fam. Gelechiadae. „Genera Insectorum”. 184, s. 1-290, 1925.
- ↑ Josef Wilhelm Klimesch. Die an Caryophyllaceen lebenden europaeischen Gnorimoschema Busck (Phthorimaea Meyr.)-Arten. „Zeitschrift der Wiener Entomologischen Gesellschaft”. 38, s. 273-288, 1954.
- ↑ F. Gregor, D. Povolny. Systematische und zoogeographische Studie iiber die Gruppe der ArtenGnorimoschema Busck mit Riicksicht auf die richtige Diagnostik des Schadlings Gnorimoschemaocellatellum Boyd. „Zoologicke a Entomologicke Listy”. 3, s. 83-96, 1954.
- ↑ László Anthony Gozmány. Microlepidoptera IV. „Fauna Hungariae”. 40, s. 1-295, 1958.
- ↑ Caryocolum provinciella (Stainton, 1869). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-12-19].