Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kowalówce

Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
	nr rej. A-242 z dnia 19.08.1987 r.
	kościół filialny
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Kowalówka
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia św. Wojciecha w Cieszanowie
Wezwanie	Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
Historia
Data zakończenia budowy	1767
Aktualne przeznaczenie	kościół filialny
Poprzednie wyznanie	greckokatolickie
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
Kopuła; • liczba kopuł	; 3
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	1
	Położenie na mapie gminy Cieszanów Kowalówa, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Kowalówa, cerkiew
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kowalówa, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego Kowalówa, cerkiew
	50°16′38,4″N 23°09′21,2″E/50,277333 23,155889
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Kowalówce – dawna cerkiew greckokatolicka, wzniesiona w 1767 we wsi Kowalówka.

Po 1947 użytkowana jako rzymskokatolicki kościół filialny pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny Parafii św. Wojciecha w Cieszanowie.

Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1987 i włączono do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia obiektu

Cerkiew zbudowano w 1767, chociaż niektóre źródła przyjmują datę 1764 czy 1768. W 1813 wykonano generalny remont świątyni obejmujący sanktuarium i babiniec. W latach 1867–1868 wnętrze cerkwi pokryto polichromią. W latach 1899–1902 przebudowano nawę i poszerzono ją o ramiona transeptu. W 1915 cerkiew została uszkodzona w wyniku ostrzału w trakcie działań wojennych. Po 1947 o wysiedleniu ludności ukraińskiej przejęta i użytkowana przez rzymskokatolicki. Sanktuarium pełniło funkcję zakrystii i salki katechetycznej. W latach 2007–2010 przeprowadzono konserwację ikonostasu^[2].

Widok ogólny
Elewacja frontowa
Elewacja północna

Architektura i wyposażenie

Cerkiew wykonana z drewna konstrukcji zrębowej, na podmurówce z kamienia łamanego, orientowana, trójdzielna, na planie krzyża, ze zbliżonymi do kwadratu: najobszerniejszą i najwyższą nawą, zamkniętym trójbocznie prezbiterium i babińcem z dobudowanym otwartym gankiem wspartym na sześciu słupach. Ściany oszalowane pionowo z listwowaniem. Nad nawą ośmioboczny, zrębowy tambur nakryty sferyczną kopułą, zwieńczony latarnią. Prezbiterium i babiniec, nakryte dachami ostrosłupowymi i zwieńczone wieżyczkami z hełmami i latarniami^[2].

Wnętrze zamknięte kopułami, prezbiterium otynkowane. Do zachodniej ściany babińca dostawiony na drewnianych słupach z balustradą chór muzyczny. W nawie rozszerzonej o ramiona transeptu niekompletny pięciorzędowy ikonostas. Brak 12 ikon prazdników, carskich wrót i południowych diakońskich wrót. W prezbiterium ołtarz główny Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z połowy XIX wieku, a w ramionach transeptu dwa ołtarze: w południowym św. Piotra i Pawła z 1885, a w północnym św. Mikołaja z 1751. W kopule babińca polichromia patronowa^[2].

Elewacja południowa
Widok od prezbiterium

Otoczenie świątyni

Obok świątyni usytuowana jest murowana parawanowa dzwonnica. Cerkiew ogrodzona jest drewnianym sztachetowym płotem.

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-09-21] .
↑ ^a ^b ^c Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 128, 129. ISBN 978-83-61577-68-3.

Bibliografia

Janusz Mazur, Kościoły i cerkwie Roztocza i Ziemi Lubaczowskiej, Lubaczów 2009, Oficyna Wydawnicza MERCATOR, str. 60-63, ISBN 978-83-60483-07-7

Linki zewnętrzne

Kościoły drewniane, Kowalówka

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-09-21] .

[Zieliński-2] Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 128, 129. ISBN 978-83-61577-68-3.

[1]

[2]