Ciuchowy Dział

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ciuchowy Dział
Цюхів
Państwo

 Ukraina

Obwód

 lwowski

Położenie
Pasmo

Beskidy Brzeżne

Wysokość

939 m n.p.m.

Wybitność

347 m

Położenie na mapie obwodu lwowskiego
Mapa konturowa obwodu lwowskiego, na dole po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Ciuchowy Dział”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Ciuchowy Dział”
Ziemia49°13′10″N 23°25′54″E/49,219444 23,431667

Ciuchowy Dział[1] (lub Ciuch[2], ukr. Цюхів, Ciuchiw, także Цюхів Діл, Ciuchiw Dił lub Цюхів Верх, Ciuchiw Werch) – szczyt górski położony na terenie ukraińskiego obwodu lwowskiego, zgodnie z polską regionalizacją Karpat uznawany na najwyższy lub jeden z najwyższych szczytów Beskidów Brzeżnych.

Topografia[edytuj | edytuj kod]

Ciuchowy Dział znajduje się w północno-zachodniej części Beskidów Brzeżnych, pomiędzy dzielnicami miasta Borysław – Schodnica (na zachodzie) i Tustanowice (na północy) oraz wsiami Urycz (na południu) oraz Orów (na wschodzie). Ciuchowy Dział jest szczytem zwornikowym. Sam znajduje się w niewielkim grzbiecie położonym na osi zachodni północny zachód – wschodni południowy wschód, a ponadto odchodzą od niego ramiona ku północy (skręcające później na północny zachód, Dział Wierch) oraz na południowy wschód ku pobliskiemu szczytowi Turków (846 m). To ostatnie ramię wygina się następnie ku południowemu wschodowi, tworząc dolinę o kształcie podkowy, przez którą płynie wytryskujący z południowych zboczy Ciuchowego Działu potok Stynawka. Pozostałe cieki odwadniające zbocza góry to Ropiany (na wschodzie), Tyśmienica (na północy) i Schodnica (na zachodzie)[3].

Sam Ciuchowy Dział wznosi się na wysokość 939 m n.p.m.[3] (939,4 m[4], na starszych mapach 939,3 m[5] bądź 942 m[1]) przy wybitności 347 m i izolacji wynoszącej 11,9 km (najbliższy wyższy szczyt to Szczawina w Beskidach Skolskich)[6].

W zależności od dokładnego sposobu poprowadzenia granicy pomiędzy Beskidami Brzeżnymi a Gorganami na południowym wschodzie, w okolicy Porohów, Ciuchowy Dział jest uznawany za najwyższy, bądź drugi pod względem wysokości (po Turawie, 940 m n.p.m.) szczyt tego pasma[7][8].

Wierzchołek Ciuchowego Działu jest częściowo zalesiony. Z samego szczytu lub jego najbliższych okolic rozciąga się jednak szeroki widok, przede wszystkim na Beskidy Skolskie, w tym grupę Paraszki oraz na zachodnią część Gorganów[6][9].

Ochrona przyrody i turystyka[edytuj | edytuj kod]

W bezpośrednim pobliżu szczytu przebiega granica Parku Narodowego „Beskidy Skolskie” obejmującego południowe zbocza grzbietu. W odległości ok. 600 m na północny zachód od wierzchołka rozpoczyna się też obszar rezerwatu krajobrazowego „Borysławśkyj” (Ландшафтний заказник «Бориславський»)[3].

W latach 30. na szczycie krzyżowało się pięć znakowanych szlaków pieszych[1] a tuż pod szczytem funkcjonowało schronisko Oddziału Drohobyckiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego urządzone w dawnym budynku kancelaryjnym zlikwidowanej kopalni. Wykorzystywano je przede wszystkim w sezonie zimowym, gdyż stoki Ciuchowego Działu określano mianem „doskonałych terenów narciarskich”[10].

Współcześnie, w ramach projektu VeloBeskidy (ukr. ВелоБескиди) na szczycie Ciuchowego Działu postawiono 15-metrową stalową wieżę widokową, wytyczono też szereg przebiegających przez szczyt tras pieszych i rowerowych. Całość zainaugurowano w 2022 roku[11][12]. Ponadto bezpośrednio pod szczytem znajduje się ośrodek Karpatśki połonyny (ukr. Карпатські полонини) składający się m.in. pensjonatu, domków wypoczynkowych, restauracji, stajni oraz niewielkiego wyciągu narciarskiego[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Skole (pas 52, słup 37), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935 (pol.).
  2. ↑ Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich, t. I, cz. 1: Bieszczady, Lwów — Warszawa: Książnica-Atlas, 1933, s. 128 (pol.).
  3. ↑ a b c Ciuchowy Dział w OpenStreetMap
  4. ↑ Mapa topograficzna 1:50 000, arkusz Borisław (M–34–107–B), Sztab Generalny Armii Radzieckiej, 1977 [dostęp 2024-02-19] (ros.).
  5. ↑ Mapa topograficzna 1:50 000, arkusz M—34—107—B (Borisław), Sztab Generalny Armii Czerwonej, 1944 [dostęp 2024-02-19] (ros.).
  6. ↑ a b Tsiukhiv Verkh [online], peakvisor.com [dostęp 2024-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-18] (ang.).
  7. ↑ Grzegorz Rąkowski, Ukraińskie Karpaty i Podkarpacie - część wschodnia, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2014, s. 25, ISBN 978-83-62460-61-8.
  8. ↑ Adam Rugała, Ciuchowy Dział czy Turawa? [online], rugala.pl, 11 listopada 2021 [dostęp 2024-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-01] (pol.).
  9. ↑ Adam Rugała, Ciuchowy Dział (Цюхів Верх) - 939 m [online], rugala.pl [dostęp 2024-02-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-21] (pol.).
  10. ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 42, 56–57 (pol.).
  11. ↑ Туристична інфраструктура Борислава поповниться новими об’єктами – в рамках проекту “ВелоБескиди” [online], Rada miejska w Borysławiu, 11 marca 2021 [dostęp 2024-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-19] (ukr.).
  12. ↑ Проєкт “Велобескиди” офіційно відкрито [online], Rada miejska w Borysławiu, 3 czerwca 2022 [dostęp 2024-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2024-02-19] (ukr.).
  13. ↑ Про готель «‎Карпатські полонини» [online], greentourism.com.ua [dostęp 2024-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-18] (ukr.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ciuchowy_Dział&oldid=72917464”