Cyklamen perski
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
Cyklamen perski |
Nazwa systematyczna | |
Cyclamen persicum Mill. Gard. dict. ed. 8: Cyclamen no. 3. 1768 |
Cyklamen perski (Cyclamen persicum Mill.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny pierwiosnkowatych. Błędnie nazywany jest czasami fiołkiem alpejskim (to zupełnie inny gatunek należący do rodziny fiołkowatych). Rośnie dziko w górach Europy (w Grecji), Azji Zachodniej i w Afryce Północnej (Algieria, Tunezja)[3]. Jest często uprawiany jako ozdobna roślina doniczkowa.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Roślina zielna wykształcająca bulwy. Maksymalna wysokość to 30–40 cm.
- Liście
- Różnej wielkości – zależnie od odmiany i wielkości bulwy, długoogonkowe, sercowate lub nerkowate, całobrzegie lub ząbkowane. W zależności od odmiany barwa liści może być różna – od jasno- do ciemnozielonej, często błyszczące o wyraźnym unerwieniu.
- Kwiaty
- Kwitnie od jesieni do wiosny. Kwiaty zależnie od odmiany od białych przez różowe do czerwonych w różnych odcieniach, różnej wielkości, pojedyncze bądź pełne. Osadzone na długich szypułkach, które wyrastają bezpośrednio z bulwy.
- Korzeń
- Korzenie wyrastają z podziemnej, wieloletniej bulwy.
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]W wyniku hodowli uzyskano szereg odmian uprawnych – od miniaturowych, przez średnie (midi) do standardowych i przeznaczonych na kwiaty cięte. Odmiany różnią się kwiatami (barwą, kształtem i zapachem) oraz liśćmi.
- cyklameny pojedyncze to najstarsza grupa odmian (np. ognistoczerwona ‘Leuchtfeuer’)
- cyklameny pastelowe – barwa płatków jaśniejsza na brzegach
- grupy Plenum i Duplex – odmiany o większej liczbie płatków
- grupa Fimbriatum to odmiany o kwiatach pojedynczych i postrzępionych płatkach
- grupa Rococo – płatki kwiatów postrzępione, karbowane i faliste
- grupa Odoratum – to odmiany o kwiatach pachnących
- grupa Decora wyróżnia się roślinami o pięknych kwiatach, ale i pięknym rysunku na liściach
- cyklameny miniaturowe
- cyklameny uprawiane na kwiat cięty
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Roślina ozdobna. Słynie z różnorodności odmian i grup odmian. W krajach o cieplejszym klimacie jest uprawiany w ogrodach, w Polsce głównie jako roślina pokojowa (strefy mrozoodporności 9-10[4]). Może być u nas również uprawiany w ogrodzie, jednak bulwy muszą być przed zimą wykopane i przetrzymywane w niezamarzającym pomieszczeniu.
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]- Historia uprawy
- Prawdopodobnie zaczęto je uprawiać we Francji w tamtejszych ogrodach botanicznych około roku 1620.
- Wymagania
- Umiarkowana wilgotność – wymaga podlewania od dołu, by bulwa nie zgniła, roślina nie może stać w wodzie; światło rozproszone; temperatura optymalna dla tej rośliny to 7–15 °C, nie znosi przeciągów i wyziewów z urządzeń gazowych. Nawozić podczas kwitnienia raz na tydzień.
- Rozmnażanie
- Zwykle przez siew od lipca do marca – główna pora to październik i listopad. W warunkach domowych można też rozdzielać stare bulwy po obumarciu kwiatów i starych liści.
Szkodniki i choroby
[edytuj | edytuj kod]- Mszyca cyklamenowa
- Mączniak rzekomy na liściach.
- Szara pleśń u nasady szypułek kwiatowych i ogonków liściowych
- Gnicie bulwy spowodowane jej zalaniem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-08-15].
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- EoL: 595303
- EUNIS: 178881
- Flora of North America: 200016969
- GBIF: 3169317
- identyfikator iNaturalist: 341141
- IPNI: 700765-1
- ITIS: 505950
- NCBI: 87530
- Plant Finder: 285595
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2749807
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:700765-1
- Tela Botanica: 76349
- identyfikator Tropicos: 26400750
- USDA PLANTS: CYPE10
- CoL: 32SM8