Cyclura carinata
| Cyclura carinata | |
| Harlan, 1825 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Cyclura carinata |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
Cyclura carinata – zagrożony wyginięciem gatunek jaszczurki z rodziny legwanowatych (Iguanidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
C. carinata carinata opisany został po raz pierwszy przez amerykańskiego zoologa Richarda Harlana w dziele Fauna Americana w 1825[2]. Nazwa rodzajowa Cyclura pochodzi ze starożytnego języka greckiego. Cyclos (κύκλος) oznacza „okrągły”, a ourá (οὐρά) – ogon. Jest to nawiązanie do kolistego w kształcie ogona charakterystycznego dla wszystkich przedstawicieli tego rodzaju[3]. Z kolei epitet gatunkowy oznacza „kilowata” i odnosi się do łusek zwierzęcia.
Morfologia i genetyka przemawiają za tym, że najbliższym krewnym opisywanego tu gatunku jest Cyclura ricordi z Haiti[4].
Anatomia i morfologia[edytuj | edytuj kod]
Osiągający 77 cm długości w przypadku dorosłego osobnika, C. carinata jest jednym z najmniejszych gatunków swego rodzaju[5][6].
Jaszczurka ta zwykle jest barwy od brązowoszarej, zwykle z ciemniejszym deseniem. Nie występują duże łuski na górnej powierzchni głowy charakterystyczne dla innych gatunków rodzaju Cyclura. Ma także większe kolce grzbietowe niż inne gatunki legwanów[7].
Jak i inne Cyclura, samce przerastają samice. Ich masa ciała jest około 2 razy większa niż u płci przeciwnej. Dysponują większymi grzebieniami na grzbiecie, a także porami na udach. Otwory te służą do wydzielania feromonów w celu wabienia samic[4][8]. Brak tychże porów u osobników żeńskich to przykład dymorfizmu płciowego[8][9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Jest to endemit, występuje jedynie na 50–60 spośród ponad 200 wysp wchodzących w skład Turks i Caicos. Jeden podgatunek Cyclura carinata bartschi zamieszkuje Booby Cay[1][10].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Zwierzę to zamieszkuje małe rafy. Redukcja do 5% pierwotnej wielkości spowodowana została wprowadzeniem drapieżników przez człowieka[7][5].
2000 legwanów to jedyne lądowe stworzenia zamieszkujące Little Water Cay[7]. W celach turystycznych zbudowano tam promenadę[4]. Turyści mogą przechadzać się po wyspie w jej obrębie, nie wolno im jednak jej opuszczać[7][4].
Opisywany tu gatunek bytuje w otoczeniu skał i piasku, który jest im potrzebny do budowy gniazda[11][4]. Legwan ten wiedzie dzienny tryb życia. Noce spędza w wykopanych przez siebie norach lub też w naturalnych kryjówkach np. pod lub wśród skał[11].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak spokrewnione z nim gatunki, C. carinata jest głównie roślinożerna. Spożywa liście, owoce i kwiaty ponad 58 gatunków roślin[1]. Bardzo rzadko wzbogaca swą dietę o owady, mięczaki, skorupiaki, pajęczaki, jaszczurki i padlinę[11]. Trzymana w niewoli może być karmiona zarówno pokarmem roślinnym, jak zwierzęcym[11][4].
Długość życia[edytuj | edytuj kod]
Z publikacji Gerbera i Iversona wynika, że opisywany tu gad może żyć nawet 20 lat[11].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 7 lat. Stają się terytorialne, co ma zapewnić im pożywienie i samice[11]. Te z kolei przejawiają zachowania terytorialne, kiedy bronią swego gniazda przez kilka dni do kilku tygodni po złożeniu jaj[11]. Parzenie się następuje w maju. Składanie jaj ma z kolei miejsce w czerwcu, przy czym w jednym złożeniu jest ich od 2 do 9[11]. Młode wykluwają się we wrześniu po trwającej 90 dni inkubacji[11].
Spadek liczebności[edytuj | edytuj kod]
Uznawana za najzdrowszą, populacja rodzaju Cyclura w Indiach Zachodnich, zmniejsza się z powodu niewielkich rozmiarów jej przedstawicieli. Czyni ją to bowiem narażoną na polowania wprowadzonych drapieżników, szczególnie psów i kotów[1][5]. W latach siedemdziesiątych XX wieku populacja licząca 15000 legwanów została kompletnie wyniszczona przez garstkę psów i kotów zawleczonych do Pine Cay przez pracowników hotelowych[5]. Drugorzędnym czynnikiem zmniejszania się liczebności jest też konkurencja ze zwierzętami zarówno domowymi, jak i dzikimi[1][12].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Chociaż Little Water Cay stanowi dom dla ponad 2000 tychże legwanów, zostały one wyniszczone na innych rafach ich dawniejszego zasięgu[7][1]. Little Water Cay ustanowiono rezerwatem, a psy i koty nie są w nim tolerowane. Ma to zapewnić przetrwanie tego zagrożonego gatunku[1].
W roku 2000 naukowcy z oddziału Conservation and Research for Endangered Species (CRES) zoo w San Diego pod kierunkiem dr Glenn Gerber przemieścili 218 osobników z Big Ambergris i Little Water Cay, gdzie ich populacje były zagrożone, do 4 niezamieszkanych raf[5][13].
Do dnia dzisiejszego współczynnik przeżycia wyniósł 98%. Zwierzęta zaadaptowały się do nowych warunków, a nawet z sukcesem rozmnażały w następnym sezonie rozrodczym[5][13]. Roczne jaszczurki pochodzące od osobników przeniesionych od 2002 znacznie przerosły na 400% swych odpowiedników z pierwotnej rafy, z której pochodzili ich rodzice[5][13].
Prawna ochrona tego gatunku legwanów została zaplanowana przez rząd Turks i Caicos w 2003[5]. Poza tym the National Trust for the Turks and Caicos Islands posiada radę zajmującą się Little Water Cay w celu uniknięcia złego zarządzania. Dzięki temu zainicjowano program usunięcia dzikich kotów z Pine Cay i Water Cay[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h G.P. Gerber, G. Colosimo, T.D. Grant, Cyclura carinata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2006-05-11] (ang.).
- ↑ Cyclura carinata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2008-12-04] (ang.).
- ↑ Alejandro Sanchez: Family Iguanidae: Iguanas and Their Kin. [w:] Father Sanchez’s Web Site of West Indian Natural History Diapsids I: Introduction; Lizards [on-line]. Kingsnake.com. [dostęp 2007-11-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Allison Alberts: Turks & Caicos Iguana, Cyclura carinata carinata Conservation & Mgmt. Plan 2005 – 2009. 2007, seria: Iguana Specialist Group. [dostęp 2007-10-22].
- ↑ a b c d e f g h Rick Hudson. Big Lizards, Big Problems. „Reptiles Magazine”. 4. 15, s. 54–61, 4 stycznia 2007.
- ↑ Richard D. Hudson, Allison C. Alberts: The Role of Zoos in the Conservation of West Indian Iguanas. University of California Press, 2004, s. 281–285, seria: Iguanas: Biology and Conservation. ISBN 978-0-520-23854-1.
- ↑ a b c d e Mark E. Welch, Glenn P. Gerber, Scott K. Davis: Genetic Structure of the Turks and Caicos Rock Iguana and Its Implications for Species Conservation. University of California Press, 2004, s. 58–70, seria: Iguanas: Biology and Conservation. ISBN 978-0-520-23854-1.
- ↑ a b Phillipe De Vosjoli: The Green Iguana Manual. David Blair. Escondido, California: Advanced Vivarium Systems, 1992. ISBN 978-1-882770-18-2.
- ↑ Emilia P. Martins, Kathryn Lacy: Behavior and Ecology of Rock Iguanas,I: Evidence for an Appeasement Display. University of California Press, 2004, s. 98–108, seria: Iguanas: Biology and Conservation. ISBN 978-0-520-23854-1.
- ↑ Bradford D. Hollingsworth: The Evolution of Iguanas: An Overview of Relationships and a Checklist of Species. University of California Press, 2004, s. 35, seria: Iguanas: Biology and Conservation. ISBN 978-0-520-23854-1.
- ↑ a b c d e f g h i Glenn Gerber, John Iverson: Turks and Caicos Iguana. IUCN-ISG, 2005, seria: World Conservation Union Iguana Specialist Group. [dostęp 2011-10-05].
- ↑ William K. Hayes, Ronald L. Carter, Samuel Cyril, Benjamin Thornton: Conservation of a Bahamian Rock Iguana, I; Iguanas: Biology and Conservation. University of California Press, 2004, s. 245, seria: Iguanas: Biology and Conservation. ISBN 978-0-520-23854-1.
- ↑ a b c Turks and Caicos Iguana Restoration Program. „Conservation and Research for Endangered Species”, 2007.