Cypryśnik

Cypryśnik
	; Cypryśnik błotny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	cyprysowce
Rodzina	cyprysowate
Rodzaj	cypryśnik
	Nazwa systematyczna
	Taxodium Rich.; Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 16: 298. 1810
	Typ nomenklatoryczny
	T. distichum (L.) L. C. Richard
Synonimy
	Schubertia Mirbel 1812; Cuprespinnata J. Nelson 1866;
	Schubertia Mirbel 1812; Cuprespinnata J. Nelson 1866;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cypryśnik (Taxodium Rich.) – rodzaj drzew iglastych z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Obejmuje dwa gatunki występujące w południowo-wschodniej części USA oraz w Meksyku i Gwatemali^[5]. Zasiedlają siedliska podmokłe i wilgotne, przy czym rosnąc w miejscach z wysokim poziomem wody zwykle wytwarzają pneumatofory. Do tego rodzaju należy tzw. drzewo z Tule o największym obwodzie wśród współczesnych drzew na Ziemi^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewa osiągające do 43 m wysokości (T. huegelii) i 3 m średnicy pnia^[6]. Rosnąc w pobliżu wody lub w wodzie wytwarzają pneumatofory wyrastające z korzeni nad powierzchnię gruntu lub wody do wysokości 1 m^[5]. Konary są wzniesione lub rozpostarte z końcowymi odcinkami pędów rozgałęzionymi skrętolegle i odpadającymi. Pączki są drobne i kuliste^[6].
Liście: Skrętoległe, ale częściej ułożone w dwóch rzędach, spłaszczone, równowąskie. Osiągają od kilku do 17 mm długości. Jesienią brązowieją i odpadają^[6].
Organy generatywne: Kwiaty męskie skupione są w długie, wiechowate strobile wyrastające na końcach pędów dwuletnich^[6]. Zawierają po 10-20 sporofili, na których znajduje się od 2 do 10 woreczków pyłkowych^[4]. Strobile żeńskie wyrastają zwieszając się także na końcach pędów dwuletnich. Kuliste, drewniejące szyszki dojrzewają w ciągu jednego roku, otwierają się i szybko opadają. Zawierają po 5–10 łusek nasiennych, na których rozwijają się po dwa nasiona^[6]^[4]. Szyszki osiągają od 1,5 do 4 cm długości^[5].
Nasiona: Twarde i trójkanciaste. Na brzegach z trzema grubymi, wąskimi i równymi skrzydełkami^[6].

Systematyka

Wykaz gatunków^[7]

cypryśnik błotny (Taxodium distichum)
cypryśnik meksykański (Taxodium huegelii C.Lawson, syn. Taxodium mucronatum Ten.)

W niektórych ujęciach wyróżniany jest jeszcze cypryśnik wzniesiony (Taxodium ascendens Brongn.) uznawany w bazach taksonomicznych za odmianę cypryśnika błotnego Taxodium distichum var. imbricatum (Nutt.) Croom^[7]. O zasadności wyodrębniania tego taksonu w randze gatunku świadczy według niektórych źródeł niezdolność do krzyżowania się z odmianą typową Taxodium distichum var. distichum^[8].

Zastosowanie

Drzewa są uprawiane. Cypryśnik meksykański bywa sadzony w USA^[8]. Cypryśnik błotny znosi klimat chłodniejszy i uprawiany jest jako roślina ozdobna także w Europie Środkowej^[9]. W obszarach naturalnego występowania cypryśniki pozyskiwane są jako źródło drewna^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-20].
↑ ^a ^b ^c ^d Christopher J. Earle: Taxodium. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-12-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 39. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 203, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
↑ ^a ^b Taxodium. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-04)]. (ang.).
↑ ^a ^b V.P. Singh: Gymnosperm II. Structure and Development. New Delhi: Sarup & Sons, 2006, s. 532-533. ISBN 81-7625671-4.
↑ Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991. ISBN 83-01-07011-0.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-12-20].

[gymnosperm-4] Christopher J. Earle: Taxodium. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-12-20]. (ang.).

[philips-5] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 39. ISBN 0-333-73003-8.

[silba-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 203, seria: Phytologia Memoroirs VIII.

[tpl-7] Taxodium. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-04)]. (ang.).

[singh-8] V.P. Singh: Gymnosperm II. Structure and Development. New Delhi: Sarup & Sons, 2006, s. 532-533. ISBN 81-7625671-4.

[seneta-9] Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991. ISBN 83-01-07011-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]