Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej
Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej (Czarny Szkaplerz, Szkaplerz Męki Pańskiej, Szkaplerz Czarny Najświętszego Krzyża i Męki Pana naszego Jezusa Chrystusa, łac. Scapulare Nigri Ss. Crucis et Passionis Domini Nostri Jesu Christi) – katolickie sakramentale wyrażone przez szkaplerz koloru czarnego będący odznaką stowarzyszeń wiernych związanych ze zgromadzeniem pasjonistów. Jest to inny szkaplerz niż Czerwony Szkaplerz Męki Pańskiej, również zwany w skrócie Szkaplerzem Męki Pańskiej i Czarny Szkaplerz Matki Bożej Bolesnej, również zwany w skrócie Czarnym Szkaplerzem.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej to dwa prostokątne kawałki czarnego sukna wełnianego połączone czarnymi tasiemkami, lub sznurkami. Na jednym płatku znajduje się logo pasjonistów: czarne serce z białym obrysem i krzyżem, a w środku serca napis JESU XPI PASSIO (pol. Męka Jezusa Chrystusa) i trzy skrzyżowane gwoździe, pod spodem napis: Sit semper in cordibus nostris (pol. Niech będzie zawsze w sercach naszych). Na drugim płatku znajduje się wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego, a przy nim klęcząca niewiasta i również napis Sit semper in cordibus nostris. Wizerunek na drugim płatku oraz czarny kolor tasiemek nie są konieczne do ważności tego szkaplerza. Zazwyczaj oba wizerunki są otoczone symbolami Męki Pańskiej w czterech rogach: kielich, chusta, korona cierniowa, kolumna, przy której był biczowany[1].
Geneza[edytuj | edytuj kod]
Czarny Szkaplerz pochodzi od habitu pasjonistów, a jego źródłem są wizje, jakie miał św. Paweł od Krzyża, założyciel tego zakonu. Paweł Daneo w wieku 15 lat poświęcił się modlitwie i pokucie, a pięć lat później postanowił założyć wspólnotę ukierunkowaną na ciągłe rozważanie Męki Pańskiej. Jak sam później opowiadał:
Pewnego dnia 1720 roku, będąc po Komunii św. bardzo skupiony, spostrzegłem, że jestem ubrany w czarny habit z białym krzyżem na piersi, pod którym białymi literami było wypisane Najświętsze Imię Jezus. Usłyszałem te słowa: To znak czystości i niewinności serca, na którym widnieć będzie Najśw. Imię Jezus[2].
W kolejnej wizji ujrzał Matkę Bożą Bolesną, odzianą w taki właśnie habit, która powiedziała do niego:
Synu, widzisz, tę żałobę noszę z powodu śmierci mego ukochanego Jezusa. Ty także i członkowie Zgromadzenia, które założysz, w podobny sposób ubrani, będziecie rozpamiętywać bolesną Mękę mego Syna[2].
Utworzone przez niego Zgromadzenie Kleryków Bosych Najświętszego Krzyża i Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa, za swój strój przyjęło więc czarny habit z naszytym na piersi symbolem pasjonistów.
Ponieważ św. Paweł od Krzyża został obdarzony licznymi darami charyzmatycznymi i słynął jako wybitny kaznodzieja oraz egzorcysta, ciągnęły do niego tłumy ludzi, proszących o wyjednanie u Boga różnych łask. Wielu z nich chciało otrzymać kawałek jego habitu, tak jak od jego imiennika, św. Pawła Apostoła, by uzyskać taki sam skutek w postaci uzdrowienia, czy uwolnienia (Dzieje Apostolskie 19, 11-12)[1]. On sam w tym celu ofiarowywał ludziom odznaki sukienne z symbolem pasjonistów, które wcześniej przez jakiś czas nosił, nazywając je "znakiem zbawienia" i "postrachem piekła". W późniejszych latach zaczęto używać także odznak metalowych[3]. Św. Paweł od Krzyża nie chciał zakładać trzeciego zakonu, ale usilnie pragnął, aby charyzmat pasyjny był przekazywany również zwykłym wiernym, powoływał więc różne grupy, które podejmowały w swych modlitwach tajemnice Męki Pańskiej, niektóre z nich zostały zatwierdzone przez ordynariuszy diecezji[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pasjoniści zaczęli, na wzór innych szkaplerzy, nakładać wiernym Szkaplerz Męki Pańskiej, będący miniaturą ich zakonnego habitu i włączać ich w ten sposób do udziału w dobrach duchowych swego zgromadzenia. W tym celu prowadzili też Bractwo Najświętszego Krzyża i Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa, zwane w skrócie Bractwem Czarnego Szkaplerza, które zatwierdził w 1861 roku bł. Pius IX. Jego centrala istniała potem przy kościele pasjonistów Scala Sancta w Rzymie, a Szkaplerz stał się zewnętrzną oznaką przynależności do Bractwa. W 1876 roku papież zezwolił pasjonistom na nakładanie tego szkaplerza wiernym bez konieczności ich przynależenia do Bractwa, wymagane było jednak zapisanie się do księgi szkaplerznej. W 1916 roku Benedykt XV podniósł Bractwo w Rzymie do godności arcybractwa[4].
W 1877 i 1918 roku Penitencjaria Apostolska nadała odpusty za noszenie tego szkaplerza, które jednak utraciły swą ważność, oprócz związanych ogólnie ze stowarzyszeniami i modlitwami, w 1967 roku na mocy konstytucji apostolskiej Indulgentiarum Doctrina bł. Pawła VI[5].
Od lat 60. XX wieku, "na fali przemian soborowych i posoborowych", pasjoniści zaniechali propagowania i nakładania Czarnego Szkaplerza Męki Pańskiej. Na kapitule generalnej w 2000 roku w Brazylii, zgromadzenie podjęło uchwałę, że będzie podejmować wysiłki aby podtrzymywać i wznawiać "ruchy świeckich pasjonistów". W Polsce, na prośby wielu wiernych, pasjoniści powrócili w 2005 roku do praktyki nakładania tego szkaplerza, a w 2013 roku reaktywowali Bractwo Czarnego Szkaplerza. Od tego roku nakładają Szkaplerz jednak tylko tym, którzy chcą należeć do Bractwa. Mieści się ono przy sanktuarium Męki Pańskiej w Sadowiu-Golgocie. W 2015 roku należało do niego około pięćset osób[6].
Patronem Bractwa jest św. Paweł od Krzyża, a także św. Gabriel od Matki Bożej Bolesnej i św. Gemma Galgani. Najbardziej znaną wierną noszącą Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej jest św. Gemma Galgani.
Modlitwy[edytuj | edytuj kod]
Tradycyjnymi modlitwami wiernych noszących ten Szkaplerz Męki Pańskiej, oprócz samego jej rozważania, czyli Memoria Passionis, będącego czwartym ślubem pasjonistów, są: Koronka do Pięciu Ran Pana Jezusa, Koronka do Matki Boskiej Bolesnej, Stopnie Męki Pańskiej i Godziny Męki Pańskiej oraz akty strzeliste[7].
Obecnie "zaleca się codziennie, przynajmniej przez krótki czas, rozmyślać o Męce Chrystusa, nawet wśród zwykłych zajęć, codziennych obowiązków", można odmawiać Koronkę do Miłosierdzia Bożego, Koronkę do Pięciu Ran Pana Jezusa, Drogę Krzyżową i inne stosowne modlitwy, jak część bolesną Różańca świętego rozważając poszczególne tajemnice[6].
Formuła poświęcenia i nałożenia tego szkaplerza znajduje się w tradycyjnym Rituale Romanum: Benedictio et impositio Scapularis Nigri Ss. Crucis et Passionis Domini Nostri Jesu Christi[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Szaty zbawienia ↓, s. 52-53.
- ↑ a b Czarny Szkaplerz ↓, s. 7.
- ↑ Katolickie sakramentalia ↓, s. 176.
- ↑ a b Wywiad o Czarnym Szkaplerzu ↓.
- ↑ Szaty zbawienia ↓, s. 53-54.
- ↑ a b Strona o Czarnym Szkaplerzu ↓.
- ↑ Czarny Szkaplerz ↓, s. 10-42.
- ↑ Rituale Romanum, editio juxcta typicam vaticanam, Romae 1925, p. 416.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej. Modlitwy, ćwiczenia pobożne ku czci Pana Jezusa Ukrzyżowanego i Matki Boskiej Bolesnej. Sadowie-Golgota: nakładem oo. pasjonistów, 1948.
- Tomasz Szkopek: Szaty zbawienia. Pierwsza książka o wszystkich szkaplerzach. Gdańsk: Exter, 2005. ISBN 83-86029-96-X.
- Ann Ball: Katolickie sakramentalia. Jak czerpać z bogactw Kościoła. tłum. Wojciech Turek. Gdańsk: Exter, 2005. ISBN 83-86029-90-0.
- Krzysztof Zygmunt CP, Czarny Szkaplerz Męki Pańskiej, Paweł Michałowski, Rodzina Matki Pięknej Miłości (pol.).