Dereń szwedzki

Dereń szwedzki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	dereniowce
Rodzina	dereniowate
Rodzaj	dereń
Gatunek	dereń szwedzki
	Nazwa systematyczna
	Cornus suecica L.; Sp. pl. 1:118. 1753
Synonimy
	Chamaepericlymenum suecicum (L.) Ascherson & Graebner;
	Chamaepericlymenum suecicum (L.) Ascherson & Graebner;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dereń szwedzki (Cornus suecica L.) – roślina zielna z rodziny dereniowatych.

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Występuje w obszarze okołobiegunowym, w Europie i Azji, na nielicznych stanowiskach także na północnych krańcach Ameryki Północnej. Znany z reliktowych stanowisk z północnych Niemiec i Holandii. W obecnych granicach Polski znajdowały się jedne z dalej na południe wysuniętych europejskich stanowisk w Kołobrzegu i Szczecinie. W pierwszym przypadku rósł w kompleksie leśnym między Kołobrzegiem i Podczelem, w drugim w okolicach Szczecina^[3]. Stanowiska te nie zostały odnalezione w XX wieku, gatunek ma status wymarłego w Polsce.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Tworzy trwałe podziemne kłącze, z którego wyrastają roczne wyprostowane pędy o wysokości (5) 10-15 (30) cm.
Liście: W parach, naprzemianległe, (1)2-3(4) cm długości i 1-2(3) cm szerokości, szerokojajowate, krótko zaostrzone. 3-5 nerwów wychodzi z nasady blaszki liściowej. Liście są przylegająco omszone z wierzchu i nagie lub niemal nagie od spodu.
Kwiaty: Drobne ciemnoczerwone, skupione w niewielkim baldachu (8-25 kwiatów w jednym kwiatostanie). Cztery okrywy baldachu białe i duże (do 8 mm długości) powodują, że kwiatostan wygląda jak kwiat pojedynczy.
Owoce: Czerwone jagody o średnicy 5 mm, nie trujące ale też bez smaku.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. W Polsce występował w wilgotnych lasach na torfach. W obszarze zwartego zasięgu rośnie na torfowiskach i wrzosowiskach.

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

W Ameryce Północnej tworzy tetraploidalnego mieszańca Cornus × lepagei Gervais & Blondeau (C. unalaschkensis Ledeb.) z Cornus canadensis L. subsp. pristina Gervais & Blondeau.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[4]: Ex (wymarły i zaginiony); 2016: RE (wymarły na obszarze Polski)^[5].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin^[6]: EX (extinct, w Polsce całkowicie wymarły).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
↑ Homann C. 1828, 1830, 1835: Flora von Pommern. I-III. Koslin.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

K. Zarzycki 2001. Cornus suecica L. Dereń szwedzki. W: R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.) Polska Czerwona Księga Roślin. Instytut Botaniki PAN, Kraków. ISBN 83-85444-85-8
K. Taylor 1999: Cornus suecica L. (Chamaepericlymenum suecicum (L.) Ascherson & Graebner). Journal of Ecology. 87, Nr 6, s. 1068-1077 [1].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).

[3] Homann C. 1828, 1830, 1835: Flora von Pommern. I-III. Koslin.

[4] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[5] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[6] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]