Derkaczyk syberyjski
| Coturnicops exquisitus[1] | |||
| (Swinhoe, 1873) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
derkaczyk syberyjski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 obszar gładki – tereny lęgowe obszar paskowany – zimowiska | |||
Derkaczyk syberyjski[3], rudokurka syberyjska[4] (Coturnicops exquisitus) – gatunek małego ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Gniazduje w północno-wschodnich Chinach i we wschodniej Syberii, zimuje we wschodnich Chinach, Japonii i Korei. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Robert Swinhoe. Opis ukazał się w 1873 na łamach The Annals and magazine of natural history. Holotyp pochodził z Yantai (wówczas Czyfu). Autor zamieścił jedynie informacje o upierzeniu i wymiarach; nadał nowemu gatunkowi nazwę Porzana exquisita[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza derkaczyka syberyjskiego w rodzaju Coturnicops. Uznaje gatunek za monotypowy[6]. Derkaczyki syberyjskie są blisko spokrewnione z płowymi (C. noveboracensis) i bywają uznawane za jeden gatunek[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 13 cm[7]. Brak informacji o masie ciała. Wymiary szczegółowe dla 2 samców, 1 samicy i 4 osobników nieoznaczonej płci (nn): długość skrzydła samców 75 i 76 mm, samicy – 80 mm, nn: 77–81 mm; długość ogona samców: 32 i 34 mm, samicy: 35 mm, nn: 29–33 mm; długość dzioba samców: 13,5 i 14,5 mm, samicy: 13,5 mm, nn: 12–14,5 mm; długość skoku samców: 21,5 i 22,5 mm, samicy: 22,5 mm, nn: 21,5–22,5 mm[8]. Derkaczyki syberyjskie są podobne do płowych. Różnią się od nich m.in. bardziej szarym przodem głowy z gęstymi, ciemnymi kropkami, mniej widocznym paskiem ocznym, ciemniejszymi krawędziami piór na grzbiecie o bardziej rudawym zabarwieniu. Tył szyi i boki piersi są czerwonobrązowe z popielatymi paskami, boki pokrywają czerwonobrązowe pasy. W stosunku do derkaczyków płowych syberyjskie mają więcej bieli w niższej części piersi i na brzuchu. Nogi różowobrązowe[7]. Tęczówka brązowa[5]. Od sympatrycznych chruścieli przedstawicieli C. exquisitus można odróżnić po białych lotkach II rzędu. Wygląd osobników młodocianych nieznany[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Derkaczyki syberyjskie gniazdują we wschodniej Rosji (północno-wschodnie Zabajkale i południowy Kraj Nadmorski) oraz w północno-wschodnich Chinach (wschodnia prowincja Heilongjiang). Zimują na obszarze od Japonii i Korei przez Riukiu po południowo-wschodnie Chiny[7]. Z 2003 pochodzi doniesienie (in litteris) o prawdopodobnych lęgach w japońskiej prefekturze Aomori[9]. 12 października 2014 w okolicy Świątyni Nieba fotografom robiącym zdjęcia drozdom chińskim (Turdus mupinensis) przed obiektywem przebiegł derkaczyk syberyjski; było to pierwsze stwierdzenie tego gatunku w Pekinie, a pozyskane zdjęcia to prawdopodobnie najlepszej jakości fotografie tych ptaków na wolności[10].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia derkaczyków syberyjskich są wilgotne łąki i porośnięte krótkimi trawami mokradła. W trakcie migracji i na zimowiskach ptaki te przebywają na podmokłych łąkach, mokradłach i polach ryżowych. Brak informacji o pożywieniu. Dawniej przypuszczano, że głos tych ptaków podobny jest do głosu derkaczyków płowych. Nagrania świadczą jednak o czym innym; na nagraniu z czerwca 2016 słychać pieśń brzmiącą jak obniżające się nieco, krótkie, szybkie mruknięcie, zaś na odtworzone nagranie ptak odpowiedział dłuższym o 2–3 s terkotem[7].
Niewiele jest dostępnych informacji o rozrodzie. Na obszarach lęgowych w Rosji ptaki przebywają od kwietnia do sierpnia. Dwa gniazda w Rosji zawierały 3 i 4 jaja; inne gniazdo z 3 jajami znaleziono 15 czerwca[7]. 3 jaja przetrzymywane w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie mają wymiary 28,85–29,83 na 20,71–22,1 mm[8].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje derkaczyka syberyjskiego za gatunek narażony (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2016). BirdLife International ocenia trend populacji jako spadkowy. Zagrożenie dla gatunku stanowi modyfikacja obszarów podmokłych przez człowieka, zarówno na obszarach lęgowych, jak i zimowiskach[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Coturnicops exquisitus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Coturnicops exquisitus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-24].
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Uaktualnienia strony. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-24].
- ↑ a b Robert Swinhoe. XLV.—On three new Species of Birds from Chefoo (North China). „The Annals and magazine of natural history”. 4th ser. vol 12, s. 376–377, 1873.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Taylor, B. & Sharpe, C.J.: Swinhoe’s Rail (Coturnicops exquisitus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [dostęp 2016-08-04]. (zarchiwizowana wersja z 27 czerwca 2016; darmowy dostęp w ramach Species of the Month)
- ↑ a b Barry Taylor: Rails: A Guide to Rails, Crakes, Gallinules and Coots of the World. Bloomsburry Publishing, 2010, s. 183–185. ISBN 1-4081-3538-8.
- ↑ a b Swinhoe's Rail Coturnicops exquisitus. BirdLife International. [dostęp 2016-08-04].
- ↑ Terry Townshend. Caught on camera in the field. „BirdingASIA”. 22, s. 112, 2014.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).