Wiechlinowate

Wiechlinowate
	; Pokrój (wiechlina zwyczajna i roczna)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
	Nazwa systematyczna
	Poaceae (R. Br.) Barnh.; Bull. Torrey Bot. Club 22: 7. 15.01.1895
Synonimy
	Gramineae Juss.;
	Gramineae Juss.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Schemat budowy kwiatów i narys kwiatowy
A – plewa, B – plewka dolna, C – ość, 1 – plewka górna,2 - łuszczki, 3-pręciki, 4 – słupek, 5 – znamię słupka

Pochwy i języczki liściowe (wiechlina zwyczajna)

Rozmnażanie się wegetatywne traw

Wiechlinowate, trawy (Poaceae (R. Br.) Barnh., Gramineae Juss.^[3]) – rodzina roślin należąca do rzędu wiechlinowców. Liczy ok. 11 tys. gatunków. Rośliny te stanowią główny komponent roślinności formacji trawiastych, łąk i pastwisk. Należą do niej również ważne rośliny uprawne, w tym zboża. W Polsce występuje ponad 150 gatunków traw.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Nazywana źdźbłem, obła, pusta w międzywęźlach, a przegrodzona w węzłach. Tkanka twórcza znajduje się w dolnej części każdego międzywęźla, dzięki czemu pasące się zwierzęta nie przerywają wzrostu. W plemieniu bambusowych łodygi są zdrewniałe (u innych zielne). W plemieniu palczatkowych i kukurydzowych łodygi są pełne. Rośliny często wytwarzają rozłogi.
Liście: Dwurzędowo ustawione, naprzemianległe, pochwiaste, równowąskie, żyłkowanie równoległe. W miejscu złączenia blaszki liściowej z pochwą najczęściej występuje języczek, a czasami także uszka obejmujące łodygę. Niektóre gatunki utwardzone są krzemionką, co ma zniechęcić pasące się zwierzęta.
Kwiaty: Zebrane w kłoski, u nasady kłoska są przysadki zwane plewami. Kwiaty są trójkrotne, przeważnie obupłciowe, ze zredukowanym okwiatem, zazwyczaj 3 pręcikami o długich nitkach i słupkiem z dwoma znamionami. Kłoski zebrane są w kwiatostany typu kłos złożony lub wiecha złożona.
Owoce: Ziarniaki (owoce suche niepękające) zawierające bielmowe nasienie.
Korzeń: Dwa rodzaje: wyrastające z ziarniaka delikatne korzenie zarodkowe i wyrastające z węzłów trwałe korzenie przybyszowe (wiązkowy system korzeniowy^[4]).

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Są to rośliny zielne, (częściej byliny niż rośliny jednoroczne). Ich charakterystyczną cechą jest zdolność krzewienia się, czyli wypuszczania licznych źdźbeł z tzw. punktów krzewienia występujących w dolnych częściach pędu. Są przeważnie wiatropylne, czasami samopylne. U niektórych gatunków (np. u pszenicy zwyczajnej) występuje klejstogamia.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: systematyka wiechlinowatych.

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina wiechlinowate (Poaceae). Rodzina stanowi grupę siostrzaną dla rodzin Ecdeiocoleaceae i Joinvilleaceae^[2].

Rodzaje reprezentowane we florze Polski^[5]

bekmania (Beckmannia)
bliźniczka (Nardus)
boimka (Oreochloa)
brodobrzanka (Catabrosa)
chlorynka (Chloris)
chwastnica (Echinochloa)
cynodon (Cynodon)
dasypyrum (Dasypyrum)
desmazeria (Desmazeria)
dinebra (Dinebra)
dmuszek (Lagurus)
drżączka (Briza)
egilops (Aegilops)
elytrygia (Elytrigia)
foliurus (Pholiurus)
gastridium (Gastridium)
gaudinia (Gaudinia)
grzebienica (Cynosurus)
hajnardia (Hainardia)
izgrzyca (Danthonia)
jęczmieniec (Hordelymus)
jęczmień (Hordeum)
kłosownica (Brachypodium)
kłosówka (Holcus)
konietlica (Trisetum)
kostrzewa (Festuca)
kortaderia (Cortaderia)
kostrzyca (×Festulolium)
kukurydza (Zea)
kupkówka (Dactylis)
Lophochloa
łzawnica (Coix)
manna (Glyceria)
manneczka (Eleusine)
mannica (Puccinellia)
mietlica (Agrostis)
miłka (Eragrostis)
miotła (Apera)
miskant (Miscanthus)
mozga (Phalaris)
ostnica (Stipa)
owies (Avena)
owsica (Avenula)
owsiczka (Helictotrichon)
palczatka (Bothriochloa)
palusznik (Digitaria)
parafolis (Parapholis)
paspalum (Paspalum)
perłówka (Melica)
perstnik (Dactyloctenium)
perz (Elymus)
perzyk (Agropyron)
piaskownica (Ammophila)
polipogon (Polypogon)
proso (Panicum)
prosownica (Milium)
pszenica (Triticum)
rajgras (Arrhenatherum)
rosplenica (Pennisetum)
schizmus (Schismus)
sesleria (Sesleria)
skolochloa (Scolochloa)
sorgo (Sorghum)
stokłosa (Bromus)
strzęplica (Koeleria)
suchotraw (Sclerochloa)
szczotlicha (Corynephorus)
śmiałek (Deschampsia)
śmiałka (Aira)
tomka (Anthoxanthum)
trzcina (Phragmites)
trzcinnik (Calamagrostis)
trzcinnikownica (xCalammophila)
trzęślica (Molinia)
turówka (Hierochloë)
tymotka (Phleum)
wentenata (Ventenata)
wiechlina (Poa)
wiechlinostrzewa (Bellardiochloa)
włosówka (Eriochloa)
włośnica (Setaria)
wulpia (Vulpia)
wyczyniec (Alopecurus)
wydmuchrzyca (Leymus)
zamokrzyca (Leersia)
życica (Lolium)
żyto (Secale)

Obecność w kulturze i symbolice[edytuj | edytuj kod]

Dawna nazwa rodziny pojawia się w piosence „Opowieść o trawie” autorstwa Leszka Wójtowicza. Określana jest tam jako: ciekawa, dzielna, zwykła, bezczelna, uparta, mocna^[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

wypalanie traw

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
↑ Nazwy naukowe alternatywne zgodnie z art. 18 Kodeksu Nomenklatury Botanicznej Division II. Rules and Recommendations. Chapter III. Nomenclature of taxa according to their rank. Section 2. Names of families and subfamilies, tribes and subtribes
↑ wiechlinowate (trawy), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-02] .
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
↑ Leszek Wótowicz: Opowieść o trawie. 1988-10. [dostęp 2011-11-01].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Tołpa, Jan Radomski: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971. (Morfologia i Biologia)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Ewolucja traw

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).

[3] Nazwy naukowe alternatywne zgodnie z art. 18 Kodeksu Nomenklatury Botanicznej Division II. Rules and Recommendations. Chapter III. Nomenclature of taxa according to their rank. Section 2. Names of families and subfamilies, tribes and subtribes

[4] wiechlinowate (trawy), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-02] .

[checklist1997-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.

[6] Leszek Wótowicz: Opowieść o trawie. 1988-10. [dostęp 2011-11-01].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]