Wiechlinowate

Wiechlinowate
Pokrój (wiechlina zwyczajna i roczna)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Nazwa systematyczna
Poaceae (R. Br.) Barnh. Bull. Torrey Bot. Club 22: 7. 15.01.1895
Synonimy
Gramineae Juss.

Schemat budowy kwiatów i narys kwiatowy
A – plewa, B – plewka dolna, C – ość, 1 – plewka górna, 3-pręciki, 4 – słupek, 5 – znamię słupka

Pochwy i języczki liściowe (wiechlina zwyczajna)

Rozmnażanie się wegetatywne traw
rhizome – kłącze, stolon – rozłogi

Wiechlinowate, trawy (Poaceae (R. Br.) Barnh., Gramineae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu wiechlinowców. Liczy ok. 11 tys. gatunków. Stanowi ona główny komponent roślinności stepowej, łąkowej i pastwiskowej. Należą do niej również ważne rośliny uprawne, w tym zboża. W Polsce występuje ponad 150 gatunków traw.

Morfologia

Łodyga

Nazywana źdźbłem, obła, pusta w międzywęźlach, a przegrodzona w węzłach. Tkanka twórcza znajduje się w dolnej części każdego międzywęźla, dzięki czemu pasące się zwierzęta nie przerywają wzrostu. W plemieniu bambusowych łodygi są zdrewniałe (u innych zielne). W plemieniu palczatkowych i kukurydzowych łodygi są pełne. Rośliny często wytwarzają rozłogi.

Liście

Dwurzędowo ustawione, naprzemianległe, pochwiaste, równowąskie, żyłkowanie równoległe. W miejscu złączenia blaszki liściowej z pochwą najczęściej występuje języczek, a czasami także uszka obejmujące łodygę. Niektóre gatunki utwardzone są krzemionką, co ma zniechęcić pasące się zwierzęta.

Kwiaty

Zebrane w kłoski, u nasady kłoska są przysadki zwane plewami. Kwiaty są trójkrotne, przeważnie obupłciowe, ze zredukowanym okwiatem, zazwyczaj 3 pręcikami o długich nitkach i słupkiem z dwoma znamionami. Kłoski zebrane są kwiatostany typu kłos złożony lub wiecha złożona.

Owoce

Ziarniaki (owoce suche niepękające) zawierające bielmowe nasienie.

Korzeń

Dwa rodzaje: wyrastające z ziarniaka delikatne korzenie zarodkowe i wyrastające z węzłów trwałe korzenie przybyszowe (wiązkowy system korzeniowy).

Biologia

Są to rośliny zielne, (częściej byliny niż rośliny jednoroczne). Ich charakterystyczną cechą jest zdolność krzewienia się, czyli wypuszczania licznych źdźbeł z tzw. punktów krzewienia występujących w dolnych częściach pędu. Są przeważnie wiatropylne, czasami samopylne. U niektórych gatunków (np. u pszenicy zwyczajnej) występuje klejstogamia.

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina wiechlinowate (Poaceae). Rodzina stanowi grupę siostrzaną dla rodzin Ecdeiocoleaceae i Joinvilleaceae.

Rodzaje reprezentowane we Florze Polski

bekmania (Beckmannia) bliźniczka (Nardus) boimka (Oreochloa) brodobrzanka (Catabrosa) chlorynka (Chloris) chwastnica (Echinochloa) cynodon (Cynodon) dmuszek (Lagurus) drżączka (Briza) egilops (Aegilops) grzebienica (Cynosurus) izgrzyca (Danthonia) jęczmieniec (Hordelymus) jęczmień (Hordeum) kłosownica (Brachypodium) kłosówka (Holcus) konietlica (Trisetum) kostrzewa (Festuca) kortaderia (Cortaderia) kostrzyca (xFestulolium) kukurydza (Zea) kupkówka (Dactylis) łzawnica (Coix) manna (Glyceria) mannica (Puccinellia) mietlica (Agrostis) miłka (Eragrostis) miotła (Apera) miskant (Miscanthus)

mozga (Phalaris) ostnica (Stipa) owies (Avena) owsica (Avenula) owsica (Helictotrichon) palczatka (Bothriochloa) palusznik (Digitaria) perłówka (Melica) perz (Agropyron) piaskownica (Ammophila) proso (Panicum) prosownica (Milium) pszenica (Triticum) rajgras (Arrhenatherum) rosplenica (Pennisetum) sesleria (Sesleria) skolochloa (Scolochloa) sorgo (Sorghum) stokłosa (Bromus) strzęplica (Koeleria) suchotraw (Sclerochloa) szczotlicha (Corynephorus) śmiałek (Deschampsia) śmiałka (Aira) tomka (Anthoxanthum) trzcina (Phragmites) trzcinnik (Calamagrostis) trzcinnikownica (xCalammophila) trzęślica (Molinia)

turówka (Hierochloë) tymotka (Phleum) wentenata (Ventenata) wiechlina (Poa) wiechlinostrzewa (Bellardiochloa) włosówka (Eriochloa) włośnica (Setaria) wulpia (Vulpia) wyczyniec (Alopecurus) wydmuchrzyca (Elymus) zamokrzyca (Leersia) życica (Lolium) żyto (Secale) Dactyloctenium Dasypyrum Desmazeria Dinebra Eleusine Elytrigia Gastridium Gaudinia Hainardia Lophochloa Parapholis Paspalum Pholiurus Polypogon Schismus

Zbiorowiska trawiaste

W różnych miejscach kuli ziemskiej znajdują się rozległe tereny porośnięte głównie trawami, a pozbawione drzew i krzewów. Noszą one nazwy wywodzące się najczęściej z miejscowego języka:

• preria – w Ameryce Północnej, nazwa pochodzi od starofrancuskiego słowa prairie oznaczającego łąkę
• step – w Azji, stepy ciągną się od środkowej Europy po Syberię
• puszta – w Europie na terenie Kotliny Panońskiej
• llanos – w Ameryce Południowej, nazwa pochodzi z hiszpańskiego i oznacza równinę
• pampa – w Ameryce Południowej, słowo ma rodowód indiański, lecz zostało przyswojone przez posługujących się językiem hiszpańskim
• veldt – w Afryce Południowej, słowo wywodzi się z języka afrikaans

Obecność w kulturze i symbolice

Dawna nazwa rodziny pojawia się w piosence „Opowieść o trawie” autorstwa Leszka Wójtowicza. Określana jest tam jako: ciekawa, dzielna, zwykła, bezczelna, uparta, mocna.

Zobacz też

• wypalanie traw

Bibliografia

1. Stanisław Tołpa, Jan Radomski: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971. (Morfologia i Biologia)

Linki zewnętrzne

• Ewolucja traw