Deutschland (1960)

Deutschland
Klasa	okręt szkolny
	Historia
Stocznia	Nobiskrug, Rendsburg
Położenie stępki	17 września 1959
Wodowanie	5 listopada 1960
	Deutsche Marine
Wejście do służby	25 maja 1963
Wycofanie ze służby	28 czerwca 1990
Los okrętu	złomowany
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	4880 ts standardowa; 5450 ts pełna
Długość	138,2 m
Szerokość	16,05 m
Zanurzenie	4,5-5,8 m
	Napęd
	1 turbina parowa i 2 silniki wysokoprężne, łączna moc 14 560 KM, 3 śruby
Prędkość	22 węzły
Zasięg	3800 Mm przy 12 węzłach
	Uzbrojenie
	4 działa uniwersalne 100 mm (4×I); 6 armat plot 40 mm (2×II, 2×I); 2×IV wyrzutnie rbg 375 mm; bomby głębinowe, miny
Wyrzutnie torpedowe	2 × 533 mm; 4 × 533 mm pop
Załoga	172 + 250 kadetów
	Multimedia w Wikimedia Commons

Deutschland – okręt szkolny marynarki wojennej RFN (Bundesmarine) z okresu zimnej wojny, pełniący na wypadek wojny funkcję stawiacza min lub okrętu eskortowego. Służył od 1963 do 1990 roku, nosił numer burtowy A 49. Był pierwszym niemieckim okrętem przekraczającym powojenny limit wyporności 3048 ton. Wyposażony w różnego rodzaju uzbrojenie dla celów szkoleniowych, włącznie z artylerią kalibru 100 mm i 40 mm, wyrzutniami bomb głębinowych oraz wyrzutniami torped. Zainstalowano na nim dwa typy siłowni: turboparową i dieslowską, maksymalizujące możliwości szkoleniowe dla 250 kadetów. Stanowił jedyny okręt swojego typu, oznaczonego jako typ 440.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po II wojnie światowej marynarka wojenna RFN (Bundesmarine) podlegała ograniczeniom międzynarodowym, jednakże od końca lat 50. zaczęła być wzmacniana w ramach NATO, jako przeciwwaga dla flot państw bloku wschodniego. Jesienią 1958 roku Unia Zachodnioeuropejska wyraziła zgodę na budowę w Niemczech dużego okrętu szkolnego, przekraczającego narzucony w 1954 roku limit wyporności dla niemieckich okrętów 3000 ts (3048 t)^[1]. Zbiegło się to z wprowadzeniem do marynarki Niemiec zachodnich pierwszych po wojnie niszczycieli^[2]. Projekt okrętu, oznaczony jako typ 440 (niem. Klasse 440), opracowany w latach 1957-58, oparto na studium stoczni H. Stülcken z Hamburga, która zaprojektowała też pierwsze powojenne niemieckie niszczyciele typu 101 (Hamburg)^[1]^[2]. Zamówienie na budowę okrętu złożono jednak w stoczni Nobiskrug GmbH w Rendsburgu^[1]^[2].

Okręt miał być jednostką uniwersalną, oprócz zadań szkolnych na wypadek wojny miał służyć do zadań eskortowych, stawiania min, transportu wojska lub jako statek szpitalny^[1]. Dla celów szkolnych zdecydowano się na mieszaną siłownię, złożoną z zespołu turbin parowych i dwóch silników wysokoprężnych. W tym celu też zestaw uzbrojenia i wyposażenia odpowiadał najnowszym niszczycielom typu 101 (Hamburg) i fregatom typu 120 (Köln), należącym razem z nim do pierwszego pokolenia niemieckich powojennych okrętów^[1].

Stępkę pod budowę okrętu położono 17 września 1959 roku, kadłub wodowano 5 listopada 1960 roku, a ukończono budowę 25 maja 1963 roku^[1]. Wszedł do służby pod nazwą „Deutschland” (Niemcy). Koszt wyniósł ok. 95 milionów marek^[1]. Był największym okrętem potencjalnie bojowym zbudowanym w RFN lub służącym w marynarce tego państwa w okresie zimnej wojny^[a]

Opis[edytuj | edytuj kod]

Konstrukcja i architektura[edytuj | edytuj kod]

Ogólna architektura okrętu była typowa dla okrętów bojowych. Kadłub miał uskok pokładu dziobowego, o lekkim wzniosie, około połowy długości. Całe śródokręcie zajmował masywny kompleks nadbudówek, z pomostem bojowym przesuniętym stosunkowo w tył, za 1/3 długości okrętu. Pośrodku długości okrętu na nadbudówce znajdował się maszt kratownicowy, za nim drugi niższy maszt, a dalej charakterystyczny szeroki pojedynczy komin o pochylonej przedniej krawędzi i pionowej tylnej krawędzi. Uzbrojenie główne w postaci czterech pojedynczych zamkniętych wież dział 100 mm rozmieszczono po dwie na dziobie i rufie, w superpozycji. Za drugim działem na pokładzie nadbudówki były dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych, a dalej, przed pomostem bojowym, radar artyleryjski. Kadłub był spawany ze stali i podzielony grodziami poprzecznymi na 15 głównych przedziałów wodoszczelnych^[1]. Nadbudówki były zbudowane z metali lekkich i były hermetyzowane przeciwko broniom masowego rażenia^[1]. Kadłub miał długość 138,23 m, szerokość 16,05 m, a zanurzenie wahało się od 4,50 do 5,80 m^[1].

Załoga stała liczyła 172 osoby plus 250 kadetów^[1].

Uzbrojenie i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Główne uzbrojenie okrętu stanowiły cztery francuskie armaty uniwersalne kalibru 100 mm Mle 1953 firmy Creusot, przyjęte w tym czasie jako standard na niemieckich okrętach^[1]. Były to działa automatyczne, umieszczone w jednodziałowych bezzałogowych zdalnie sterowanych wieżach, o długości lufy 55 kalibrów (L/55). Szybkostrzelność mogła wynosić 10, 40 lub 90 strzałów na minutę; lufa miała chłodzenie wodne^[3]. Masa pocisku wynosiła 13,5 kg, donośność skuteczna 12 000 m^[3]. Kąt podniesienia lufy wahał się od -15° do +80° i mogły one zwalczać cele powietrzne na wysokości do 6000 m^[3]. Lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiło 6 dział automatycznych 40 mm Bofors L/70 na podstawach włoskiej firmy Breda^[1]^[3]. Dwie zdwojone podstawy umieszczone były po obu stronach nadbudówki dziobowej, a dwie pojedyncze po obu stronach nadbudówki rufowej.

Uzbrojenie torpedowe obejmowało dwie nieruchome wyrzutnie torped przeciw okrętom nawodnym kalibru 533 mm, umieszczone w kadłubie na rufie (podobnie, jak na niszczycielach typu Hamburg)^[4]. W połowie lat 70. zostały one jednak zdemontowane^[4]. Ponadto, na pokładzie w części rufowej były cztery obrotowe pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 533 mm przeciw okrętom podwodnym^[1]. W marynarce niemieckiej używane były wówczas amerykańskie torpedy tego kalibru przeciw okrętom nawodnym Mk 37 Mod 0 i przeciw okrętom podwodnym Mk 44 Mod 1^[5]. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniały dwa poczwórne miotacze rakietowych bomb głębinowych kalibru 375 mm Bofors umieszczone na pokładzie nadbudówki za wieżą nr 2 (B)^[1]. Mogły wystrzeliwać bomby kilku typów o masie od 230 do 250 kg, różniące się zasięgiem (najmniejszy 300 m, największy 3600 m)^[5]. Po bokach miotaczy były też na burtach zamontowane dwie zrzutnie klasycznych bomb głębinowych^[1]. Okręt ponadto mógł mieć zamontowane na pokładzie rufowym tory minowe o długości 70 m z pojedynczą zrzutnią (normalnie zdemontowane)^[6].

Okręt wyposażony był w holenderskie radary dozoru przestrzeni powietrznej i dozoru nawodnego LW 03 i DA 02, wymienione w 1972 roku na nowsze LW 08 i SGR 114, a nadto radary SGR 103 i SGR 105^[6]. Do kierowania ogniem artylerii służyły cztery radary artyleryjskie serii M 45 firmy Signaal^[6]^[5]. Okręt miał też sonar kadłubowy do wykrywania okrętów podwodnych ELAC 1BV formy Krupp-Atlas^[6]^[5].

Napęd[edytuj | edytuj kod]

Napęd okrętu stanowił jeden zespół turbin parowych firmy WAHODAG z dwustopniową przekładnią redukcyjną, pracujący na środkowy wał, oraz dwa 16-cylindrowe silniki wysokoprężne dwóch różnych modeli: Mercedes-Benz MB 839b oraz Maybach MD 871, napędzające zewnętrzne wały^[6]. Turbina miała moc 8000 KM (inne dane 8400 KM), a silniki po 2000 KM^[6]. W 1981 roku zunifikowano silniki na Mercedes-Benz^[6]. Łączna moc siłowni wynosiła 14 560 KM (przy przeciążeniu 16 000 KM)^[6]. Trzy czteropłatowe śruby miały średnicę 2,80 m (zewnętrzne śruby były nastawne, odnośnie do środkowej są w tym zakresie różnice w źródłach)^[6]. Parę dla turbiny dostarczały dwa wysokociśnieniowe wodnorurkowe kotły parowe WAHODAG (ciśnienie 45 at, temperatura 450-455 °C, wydajność 16-17 t/h)^[6]. Prędkość maksymalna wynosiła 22 węzły, marszowa na dwóch wałach 17 lub 18 w, a ekonomiczna, na jednym wale, 14 w^[1]. Zbiorniki mieściły 600 m³ paliwa, w tym 230 ts oleju opałowego do kotłów i 410 ts oleju napędowego^[1]. Zasięg wynosił 1700 mil morskich przy prędkości 25 w i 3800 Mm przy 12 w^[1].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Okręt podlegał szkole morskiej w Mürwik^[6]. Odbywał w toku służby długie rejsy szkoleniowe, w tym dookoła świata^[6].

Wycofany został ze służby 28 czerwca 1990 roku, po czym w październiku 1993 roku sprzedany na złom^[1].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: 1995, s. 142-157. (ang.). – nie licząc okrętów pomocniczych (transportowych, zaopatrzeniowych itp). „Deutschland” jako okręt szkolny nie był wprost okrętem bojowym, lecz mógł służyć jako taki podczas wojny.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Jaskuła 2000 ↓, s. 11.
↑ ^a ^b ^c Freivogel 1999 ↓, s. 38-39
↑ ^a ^b ^c ^d Freivogel 1999 ↓, s. 41.
↑ ^a ^b Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 156. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Freivogel 1999 ↓, s. 42.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Jaskuła 2000 ↓, s. 12.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Steve Crawford "Pancerniki i lotniskowce", Bellona, Warszawa 2010
Andrzej Jaskuła. Okręt szkolny Deutschland. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′00. V (23), s. 11-12, lipiec-sierpień 2000. Warszawa.
Zvonimir Freivogel. Niemieckie niszczyciele typu Hamburg. „Okręty Wojenne”. Nr 6/1999(34), 1999. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.

[3] Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: 1995, s. 142-157. (ang.). – nie licząc okrętów pomocniczych (transportowych, zaopatrzeniowych itp). „Deutschland” jako okręt szkolny nie był wprost okrętem bojowym, lecz mógł służyć jako taki podczas wojny.

[CITEREFJaskuła200011-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t Jaskuła 2000 ↓, s. 11.

[hamb-2] Freivogel 1999 ↓, s. 38-39

[CITEREFFreivogel199941-4] Freivogel 1999 ↓, s. 41.

[conw-5] Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 156. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).

[CITEREFFreivogel199942-6] Freivogel 1999 ↓, s. 42.

[CITEREFJaskuła200012-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Jaskuła 2000 ↓, s. 12.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]