Statek szkolny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Okręt szkolny)
Zachodnioniemiecki okręt szkolny „Deutschland” reprezentujący marynarkę niemiecką podczas rewii floty w Nowym Jorku, 1986

Statek szkolny, okręt szkolny – statek wodny albo okręt w klasie okrętów specjalnych przeznaczony do szkolenia słuchaczy i uczniów szkół morskich wojennych i cywilnych w warunkach pływania na morzu[1].

Okręty szkolne[edytuj | edytuj kod]

Okręty szkolne są odpowiednio wyposażone do prowadzenia nauki nawigacji i eksploatacji okrętów, w tym użycia ich uzbrojenia[1]. Dla celów dydaktycznych często montuje się na nich typowe uzbrojenie używane w danej marynarce, możliwie zróżnicowane[1]. Istnieją również okręty szkolne nieuzbrojone. Pożądanymi cechami jest też rozkład pomieszczeń wewnętrznych zbliżony do okrętów bojowych[1] oraz użycie typowych dla nich urządzeń napędowych. Istotną rolą większych okrętów szkolnych są dalekie rejsy, połączone z funkcją reprezentacyjną – prezentacją bandery za granicą[2].

Okręty szkolne można podzielić na:

  • okręty szkolne żaglowe[1] (np. ORP „Iskra”)
  • okręty szkolne przystosowane ze statków handlowych (np. ORP „Gryf” – powojenny)[1]
  • okręty szkolne przebudowane ze zdeklasowanych okrętów bojowych[1]
  • okręty szkolne specjalnej budowy[1]
  • okręty uniwersalne, pełniące zarazem funkcje szkolne i bojowe (np. fiński stawiacz min „Pohjanmaa”)[2]

Osobno należy wyróżnić okręty bojowe nie projektowane specjalnie pod kątem funkcji szkolnych, ale używane do szkolenia, w tym do dalekich rejsów szkolnych, bez upośledzenia funkcji bojowych (np. niemiecki krążownik „Emden”)[3].

Wśród okrętów szkolnych specjalnej budowy można wyróżnić wszechstronnie uzbrojone okręty, przeznaczone także do pełnienia funkcji bojowych podczas wojny, np. eskortowych (np. francuski krążownik „Jeanne d’Arc” z II wojny światowej i niemiecki powojenny „Deutschland”)[4]. Należy je odróżnić od uniwersalnych okrętów bojowych, w których funkcja szkolna jest uzupełnieniem zasadniczego przeznaczenia (np. polski stawiacz min „Gryf”)[5]. Z drugiej strony są prostsze okręty szkolne zbliżone konstrukcyjnie do okrętów pomocniczych, na ogół słabo uzbrojone. Mogą one również na wypadek wojny na ogół pełnić funkcje pomocnicze, jak sztabowe, okrętów-baz lub okrętów szpitalnych (np. polski ORP „Wodnik”)[6]. Obok dużych okrętów szkolnych, przeznaczonych do odbywania dalekich rejsów, stosowane są małe jednostki (kutry szkolne), służące do praktycznej nauki manewrowania i dowodzenia jednostką pływającą (np. polski ORP „Podchorąży”)[7].

W niektórych współczesnych marynarkach wojennych stosowane są nadal nieliczne tradycyjne żaglowe okręty szkolne, pozbawione uzbrojenia, służące do poznawania żywiołu morskiego i umiejętności jego opanowania, poznawania praktycznych umiejętności z zakresu nawigacji i astronawigacji, wykonywania prac bosmańskich i konserwacyjnych oraz posługiwania się środkami ratunkowymi[8].

Statki szkolne[edytuj | edytuj kod]

Żaglowiec szkolny „Dar Młodzieży”

Statki szkolne są jednostkami cywilnymi, służącymi do szkolenia praktycznego marynarzy specjalistów na poziomie szkoły średniej oraz oficerów w wyższych szkołach morskich[9]. Początkowo do nauki zawodu używane były żaglowce, jak polskie „Lwów” i „Dar Pomorza” należące do Państwowej Szkoły Morskiej[10]. Tradycyjnie marynarze poza oficerami byli jedynie praktycznie przyuczani do zawodu, lecz nowoczesne marynarki handlowe po II wojnie światowej również stopniowo zaczęły wymagać specjalnego kształcenia marynarzy oraz zaczęto w tym celu używać specjalizowanych statków o napędzie mechanicznym[9]. Statki szkolne mogą powstawać w drodze adaptacji istniejących statków, przeważnie towarowych, albo być specjalnie budowane[9]. Mogą być zarazem jednostkami szkoleniowo-eksploatacyjnymi, które przewożą towary w celach zarobkowych[9].

Cechą szczególną statków szkolnych jest przystosowanie do zakwaterowania znacznej liczby uczniów, mogącej sięgać ponad 100 osób[9]. Pożądane jest wyposażenie w udogodnienia bytowe i pomieszczenia dydaktyczne, sale wykładowe i warsztaty, oraz nowoczesny sprzęt nawigacyjny[9]. Statki specjalnej budowy bywają wyposażone dla celów szkoleniowych w podwójny mostek kapitański, kabinę nawigacyjną i siłownię (np. polski MS „Antoni Garnuszewski”)[9].


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Modrzewski (red.) 1987 ↓, s. 453.
  2. ↑ a b Maciej Nałęcz. Siły Morskie Finlandii. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 6/2013. XVIII (135), s. 20, czerwiec 2013. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  3. ↑ Maciej Sobański. Niemiecki krążownik lekki Emden (III). Część II. „Okręty Wojenne”. Nr 4/2004. XIV (66), s. 22, 2004. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  4. ↑ Andrzej Jaskuła. Okręt szkolny Deutschland. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4′00. V (23), s. 11, lipiec-sierpień 2000. Warszawa. 
  5. ↑ Jan A. Bartelski. Najpiękniejszy okręt II Rzeczypospolitej i jego „konkurenci”. „Morze, Statki i Okręty”. Nr specjalny 4/2014. XIX (148), s. 3, 2014. Warszawa: Magnum X. 
  6. ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 135.
  7. ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 131.
  8. ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 136-137.
  9. ↑ a b c d e f g Piwowoński 1989 ↓, s. 178-179.
  10. ↑ Piwowoński 1989 ↓, s. 76-80.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart i Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej. 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Jerzy Modrzewski (red.): Encyklopedia techniki wojskowej. Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07275-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Statek_szkolny&oldid=71051361”