Diasystem
Diasystem – analiza lingwistyczna ustanowiona w celu zdekodowania lub przedstawienia szeregu spokrewnionych odmian językowych i uwydatnienia ich różnic strukturalnych[1][2].
Termin diasystem został utworzony przez dialektologa Uriela Weinreicha i upubliczniony w pracy z roku 1954. Uczyniono to w ramach inicjatywy mającej na celu zbadanie możliwości zwiększenia perspektyw teorii strukturalistycznej i włączenia w nią analizy dialektologicznej, co miało pomóc zrozumieć zjawisko zróżnicowania dialektalnego. Koncepcje Weinreicha zaowocowały badaniami w późnych latach 50., mającymi na celu weryfikację tej propozycji. Uznano jednak, że koncepcja ta jest trudna do uzasadnienia, przynajmniej w kontekście strukturalizmu. Po pojawieniu się teorii generatywnej w latach 60. badacze próbowali zastosować podejście generatywne przy opracowywaniu wyjaśnień diasystemowych; to również nie przyniosło pozytywnego rezultatu[3][4].
Część socjolingwistów stoi na stanowisku, że idea diasystemu jako środka włączającego wariację w teorię lingwistyczną została wyparta przez pojęcie zmiennej językowej, wprowadzone przez Williama Labova[5][4]. W związku z tym koncepcja ta nie była nigdy częścią żadnej znaczącej teorii językowej, a termin ten znajduje ograniczone zastosowanie w językoznawstwie.
W innym znaczeniu diasystem to system zawierający kilka podsystemów o tym samym rodzaju. Na przykład diasystem fonologiczny języka narodowego zawiera w sobie systemy fonologiczne poszczególnych dialektów terytorialnych[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Trask 1996 ↓, s. 112.
- ↑ Crystal 2008 ↓, s. 141.
- ↑ Chambers i Trudgill 1998 ↓, sekcja 3.3.
- ↑ a b Auer i Di Luzio 1988 ↓, s. 1.
- ↑ Chambers i Trudgill 1998 ↓, s. 44.
- ↑ Mistrík 1993 ↓, s. 115.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter Auer, Aldo Di Luzio, Introduction. Variation and convergence as a topic in dialectology and sociolinguistics [w:] Variation and convergence: studies in social dialectology, t. 4 (Sociolinguistics and language contact), 1988, s. 1–10 (ang.).
- J.K. Chambers, Peter Trudgill, Dialectology, wyd. 2 (Cambridge textbooks in linguistics), Cambridge University Press, 1998 (ang.).
- Robert Lawrence Trask, A Dictionary of Phonetics and Phonology, Londyn–Nowy Jork: Routledge, 1996, ISBN 978-0-415-11260-4 (ang.).
- David Crystal, A Dictionary of Linguistics and Phonetics, wyd. 6, Blackwell Publishing, 2008, ISBN 978-1-4051-5296-9 (ang.).
- Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratysława: Obzor, 1993, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
