Edredon okularowy

Edredon okularowy
	Somateria fischeri
	(Brandt, 1847)
	; Samiec (z przodu) i samica (z tyłu)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Mergini
Rodzaj	Somateria
Gatunek	edredon okularowy
Synonimy
	Fuligula fischeri Brandt, 1847; Arctonetta fischeri (Brandt, 1847); Lampronetta fischeri (Brandt, 1847);
	Fuligula fischeri Brandt, 1847; Arctonetta fischeri (Brandt, 1847); Lampronetta fischeri (Brandt, 1847);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; obszary lęgowe poza sezonem lęgowym
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Edredon okularowy^[5] (Somateria fischeri) – gatunek dużego ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Gniazduje w północno-wschodniej Syberii i na Alasce^[6]. Zimuje głównie na Morzu Beringa oraz innych miejscach wolnych od lodu na dalekiej północy. Rzadko zalatuje do zachodniej Palearktyki, łącznie stwierdzony 5 razy (trzy razy w Norwegii i dwa razy na Svalbardzie)^[7]. Jest bliski zagrożenia wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Cechy gatunku: Jest to najmniejszy przedstawiciel rodzaju Somateria. Ubarwieniem przypomina edredona, ale samiec ma czarną pierś (i brzuch), duże okrągłe białe „okulary” (duże owalne białe plamy z czarnymi obwódkami) na przeważająco zielonkawej głowie oraz pomarańczowy dziób, częściowo przesłonięty jedwabistym zielono-białym upierzeniem; samica ma jasnopłowe „okulary” na nieco ciemniejszej rdzawo-brązowej głowie, a tułów rdzawy i gęsto czarno prążkowany. Samiec w szacie spoczynkowej przypomina samicę, ale da się go odróżnić po białych lotkach III rzędu i częściowo białym grzbiecie. Dojrzałość płciową osiąga w drugim roku życia. Gatunek monogamiczny.

Wymiary średnie: długość ciała: 50–58 cm^[8]; rozpiętość skrzydeł: 85–90 cm^[9]; masa ciała: samce 1275–1750 g, samice 1125–1850 g^[8]

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Tundra nizinna. W okresie pozalęgowym brzegi i otwarte wody Morza Beringa.
Gniazdo: W niedużej odległości od wody, położone w wysokiej trawie, obficie wyścielone puchem, tak jak gniazda innych gatunków.
Jaja: Zwykle składa 5 do 9 jaj.
Wysiadywanie, pisklęta: Jaja wysiadywane są przez okres średni 24 dni wyłącznie przez samicę. Pisklęta usamodzielniają się podczas pierzenia.
Pożywienie: Drobne zwierzęta chwytane podczas nurkowania – głównie mięczaki i skorupiaki.

Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Od 2018 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje edredona okularowego jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern), zaś w latach 1994 i 1996 sklasyfikowano go jako gatunek narażony (VU – Vulnerable). W 2020 roku organizacja Wetlands International szacowała liczebność światowej populacji na 360–400 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Do głównych zagrożeń należą zmiany klimatyczne, a także polowania^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Somateria fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Fuligula fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-24] (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Edredon okularowy (Somateria fischeri) (Brandt, 1847). Avibase. [dostęp 2013-11-24].
↑ ^a ^b Somateria fischeri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-16].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
↑ Somateria fischeri – wynik wyszukiwania. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2019-11-10]. (ang.).
↑ ^a ^b N. Bouglouan: Spectacled Eider. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).
↑ Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Somateria fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Fuligula fischeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-24] (ang.).

[avibase-3] Denis Lepage: Edredon okularowy (Somateria fischeri) (Brandt, 1847). Avibase. [dostęp 2013-11-24].

[iucn-4] Somateria fischeri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-16].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-16]. (ang.).

[tarsiger-7] Somateria fischeri – wynik wyszukiwania. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2019-11-10]. (ang.).

[oiseaux-8] N. Bouglouan: Spectacled Eider. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-16]. (ang.).

[ptaki-9] Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Świat Książki, 2007. ISBN 978-83-247-0818-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]