Emilia Kołder
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
autorka książek kucharskich |
Emilia Kołder (ur. 1904 w Suchej Średniej, zm. 1974 tamże) – autorka książek kucharskich popularyzujących kuchnię Śląska Cieszyńskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Przyszła na świat w wielodzietnej górniczej rodzinie. Przez całe życie mieszkała w rodzinnym mieście. Straciła matkę w wieku 13 lat[1]. Od dzieciństwa pomagała w gospodarstwie i opiekowała się młodszym rodzeństwem. Ukończyła szkołę podstawową i półroczny kurs gotowania[2].
W 1924 wyszła za mąż za górnika Józefa Kołdera. W 1925 urodziła jedyną córkę[2].
Działała społeczne w polskich organizacjach. Pisała sztuki teatralne, które wystawiały amatorskie zespoły w regionie. Pieniądze z biletów przekazano na budowę przedszkola. Na rodzinne uroczystości pisała wierszyki, tworzyła pamiętniki. Publikowała w prasie, m.in. nawołując kobiety do udziału w organizacjach społecznych na równi z mężczyznami. Po II wojnie światowej w prasie ukazała się jej odezwa do kobiet, w której zachęcała mężczyzn do nauki gotowania i wsparcia zawodowo pracujących żon[2].
W czasie II wojny światowej gotowała na weselach, organizowała też takie uroczystości. Nie było to jej jedynym zajęciem, pracowała jako kucharka na obozach i koloniach[1]. Przeprowadziła ponad 60 kursów gotowania. Po kursach odbywały się wystawy[2].
Na kursach pojawiła się myśl, by przepisy kuchni regionalnej wydać drukiem. W 1956 wydała w Trzyńcu niewielką nakładano publikację. Książka bardzo szybko znalazła nabywców. Na kolejne wydanie poszerzonej wersji musiała czekać 7 lat[2]. Walczyła ze zjawiskiem „szklanego sufitu”[3]. W międzyczasie dwukrotnie własnym sumptem zorganizowała wystawy kulinarne[2].
Finalnie w 1972 w nakładzie 35 tys. egzemplarzy wydano Kuchnię śląską. W 1975 pojawił się dodruk. Popularność książki zaowocowała kolejnym jej wydaniem w 1978. Łącznie na Zaolziu wydano ok. 100 tys. egzemplarzy.Publikację bowiem można było nabyć i w czeskiej, i w polskiej części Śląska Cieszyńskiego. Książka zawierała 1101 przepisów, ułożonych tematycznie (zupy, sosy, mięsa, desery, ciasta, napoje itd.). Książka, oddająca specyfikę kuchni Śląska Cieszyńskiego, zyskała pozytywne recenzje[2].
W 2014 do ponownego wydania bestsellerowej książki kucharskiej Kuchnia Śląska Cieszyńskiego, czyli wybór przepisów Emilii Kołder doprowadziła m.in. historyczka Władysława Magiera. Wydawcą było Stowarzyszenie Miłośników Bielska-Białej i Podbeskidzia[2][4].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 2013 została uhonorowana lampą ufundowaną przez rodzinę oraz przyjaciół umieszczoną na Uliczce Cieszyńskich Kobiet[3][5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b (Nie)zwykłe kobiety-niezwykłe historie. Kobiety śląska, Grupa epl, s. 37.
- ↑ a b c d e f g h Emilia Kołder czy tylko kucharka? | Gazetacodzienna [online], gazetacodzienna.pl [dostęp 2022-03-24].
- ↑ a b Kolejne zasłużone dla miasta kobiety wzbogaciły Uliczkę cieszyńskich kobiet [online], gazetacodzienna.pl [dostęp 2022-03-09].
- ↑ Mieszkanka Cieszyna z honorową odznaką | Gazetacodzienna [online], gazetacodzienna.pl [dostęp 2022-03-07].
- ↑ Uliczka cieszyńskich pań [online], OX.pl [dostęp 2022-03-09] (pol.).