Ewa Dzieduszycka
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
podróżniczka, pisarka |
Ewa Aniela Dzieduszycka (ur. 27 lipca 1879 w Chłopicach, zm. 4 maja 1965 we Wrocławiu)[1] – polska hrabina, podróżniczka, pierwsza Polka, która udokumentowała podróż do Indii, pierwsza kobieta, która zdobyła Grossvenediger[2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka Emilii z Głogowskich i Władysława Koziebrodzkiego. Miała rok starszą siostrę Annę[1]. Po śmierci rodziców wychowaniem dziewcząt, które zamieszkały w Kozłowie, zajęła się Aniela Kielanowska, siostra ich babki. Cioteczna babka zadbała o ich wykształcenie. Następnie Anna i Ewa Koziebrodzkie uczyły się u sióstr niepokalanek w Jarosławiu[2].
17 lipca 1900 Ewa Koziebrodzka wyszła za mąż za hrabiego Władysława Jana Jakuba Dzieduszyckiego, syna Wojciecha i Seweryny z Dzieduszyckich. Małżonkowie zamieszkali w Jezupolu. W 1901 Ewa urodziła syna Juliusza Wojciecha, rok później córkę Anielę Zofię, a w 1912 przyszedł na świat syn Wojciech[1].
Po narodzinach dwojga pierwszych dzieci Ewa wyprawiała się na wycieczki rowerowe. Była pierwszą rowerzystką na przedgórzu Karpat. Od 1905 dysponowała samochodem, który kupiła z mężem. Był to pierwszy w okolicy taki pojazd[2]. Interesowała się równouprawnieniem kobiet, śledziła działania sufrażystek[3]. Jeździła konno, chodziła na długie piesze wycieczki[1]. Wędrowała po Karpatach i Himalajach. Zwiedziła część Europy i Azji. Pod okiem Mariusza Zaruskiego nauczyła się jeździć na nartach. Pierwsze narty wykonała samodzielnie[2].
Po wybuchu II wojny światowej wraz z mężem wyjechała do Stanisławowa, a potem Lwowa. Tam mąż został aresztowany przez NKWD. Ewa wraz z rodziną syna Juliusza mieszkała w Kamieniu Lubelskim, a potem z synem Wojciechem i jego rodziną wyjechała do Krakowa. Aresztowano ją 27 maja 1944[1]. Przebywała w obozie Gross-Rosen[2]. Po zwolnieniu do 1945 mieszkała w Zarszynie. Potem przeprowadziła się do syna Wojciecha do Wrocławia[1]. Nadal była aktywna fizycznie[2].
Jej zagraniczne podróże zaowocowały wydaniem dwóch książek[4][5], szkicu powieściowego[6] i zbioru opowiadań Perła Pałacu. Pisała artykuły (m.in. do „Przekroju”[7]), tłumaczyła z języka angielskiego i francuskiego[1]. W 1961 spisała wspomnienia[2]. W 2018 zostały wydane w opracowaniu wnuczki Małgorzaty Dzieduszyckiej-Ziemilskiej i prawnuczki Dominiki Dzieduszyckiej-Sigsworth[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Aleksandra Kijak-Sawska, Kultura Wschodu we wspomnieniach polskiej turystki. Ewa Dzieduszycka „Indie i Himalaje”, „Turystyka Kulturowa”, 5 (0), 31 października 2017, s. 7–18, ISSN 1689-4642 [dostęp 2023-03-01] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Alicja Cembrowska, Jako pierwsza Polka opisała Indie i wsiadła na rower. Niezwykła historia zapomnianej podróżniczki [online], naTemat.pl [dostęp 2023-03-01] (pol.).
- ↑ Ula Ryciak, Poławiaczki pereł: Pierwsze Polki na krańcach świata, Wydanie I, Kraków 2020, ISBN 978-83-240-5914-0, OCLC 1180975522 [dostęp 2023-03-01].
- ↑ Ewa Dzieduszycka, Indye i Himalaje: Wrażenia z podróży, 1912.
- ↑ Ewa Dzieduszycka, Z wędrówek po Ziemi Świętej, 1911.
- ↑ Ewa Dzieduszycka, Wygnani z raju: Szkic powieściowy, 1911.
- ↑ Ewa Dzieduszycka – Archiwum – „Kwartalnik Przekrój” [online], przekroj.pl [dostęp 2023-03-01] (pol.).
- ↑ Ewa Dzieduszycka, Podróżniczka, Kraków 2018, ISBN 978-83-08-06468-9, OCLC 1103974243 [dostęp 2023-03-01].