Guzoczyrka rokitnikowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
guzoczyrka rokitnikowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Fomitiporia hippophaëicola (H. Jahn) Fiasson & Niemelä Karstenia 24(1): 25 (1984) | |
Guzoczyrka rokitnikowa (czyreń rokitnikowy (Fomitiporia hippophaëicola (H. Jahn) Fiasson & Niemelä)) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1]. Wywołuje chorobę zwaną zgorzelą pnia[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fomitiporia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1889 r. Hermann Jahn nadając mu nazwę Phellinus hippophaeicola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1984 r. J.-L.F. Fiasson i Tuomo Niemelä, przenosząc go do rodzaju Fomitiporia[1].
- Phellinus hippophaeicola H. Jahn 1976
- Phellinus robustus f. hippophaes Lundell & Nannf. 1937
- Phellinus robustus f. hippophaes Pilát 1942
Nazwę polską czyreń rokitnikowy nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. Wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju Phellinus (czyreń)[4]. Według Index Fungorum gatunek ten obecnie należy do rodzaju Fomitiporia, tak więc nazwa polska jest niespójna z aktualną nazwą naukową. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała w 2021 r. używanie nazwy guzoczyrka rokitnikowa[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Tworzy trwałe, wieloletnie owocniki o konsolowatym kształcie i szerokości 3–8 cm. Do rośliny żywicielskiej przyrastają bokiem. Powierzchnia górna jednolicie rdzawobrązowa na starość często pokryta glonami z grupy zielenic właściwych. Świeże roczne przyrosty są delikatnie aksamitne. Rurki o barwie od cynamonowobrązowej do rdzawobrązowej. Zarodniki dekstrynoidalne, okrągławo-jajowate o wymiarach 5,5–8 × 5–7 μm. Na owocnikach rozwijają się chrząszcze (Coleoptera) i larwy tworzące białawe oprzędy[6]. Prawdopodobnie jest to Baranowskiella ehnstromi, który pasożytuje również na czyreniu muszlowym (Phellinopsis conchata) i czyreniu rozpostartym (Fomitiporia punctata)[7].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano jego występowanie w wielu krajach Europy[8]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 10 stanowisk z uwagą, że prawdopodobnie nie jest zagrożony wyginięciem[4]. Obserwacje wskazują jednak, że liczba jego stanowisk zmniejsza się. W 2013 r. podano nowe stanowisko w Gdańsku[6]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Zaliczony w nim jest do gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[9]. Znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Szwajcarii, Niemczech, Norwegii[4].
Pasożyt i saprotrof. W Polsce występuje na żywych pniach i gałęziach rokitnika zwyczajnego wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego[4]. W innych krajach opisano jego występowanie także na oliwniku wąskolistnym (Elaeagnus angustifolia). Powoduje białą zgniliznę drewna[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-03-25] (ang.).
- ↑ Rokitnik. Mozliwości produkcji i wykorzystania owoców, „Hasło Ogrodnicze 02/2006” [dostęp 2021-03-25] (pol.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-03-25] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
- ↑ a b c Nowe stanowisko Phellinus hippophaeicola H. Jahn (Macromycetes) w Gdańsku, „Przegląd Przyrodniczy XXIV, 1 (2013)” [dostęp 2021-03-25] (ang.).
- ↑ J. Andersen, O. Hanssen, F. Ødegaard. Baranowskiella ehnstromi Sörensson, 1997 (Coleoptera, Ptiliidae), the smallest known beetle in Europe, recorded in Norway. „Norwegian Journal of Entomology”. 50 (2), s. 139–144, 2003
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2021-03-25].
- ↑ Aktualne stanowiska czyrenia rokitnikowego w Polsce [online] [dostęp 2021-03-25] (pol.).