Polana pod Muraniem
Gałajdówka, także Gałajdowa Polana lub Polana pod Muraniem (słow. Galajdova poľana, Poľana pod Muráňom, Podmuráňská) – duża polana w dolnej części Doliny Jaworowej w Tatrach Bielskich.
Opis polany
Położona jest na wysokości 1100-1150 m n.p.m. u południowo-zachodnich podnóży Murania, po prawej stronie Jaworowego Potoku. Ma długość ok. 600 m i zajmuje żyzne obszary stożków napływowych powstałych z osadów naniesionych z dolinek spod Murania i Hawrania. W otoczeniu polany znajdują się moreny czołowe i mająca 60 m wysokości morena boczna ostatniego lodowca. Ponad polaną w stokach Murania dobrze widoczny jest ogromny otwór Jaskini Murańskiej (12 m wysokości i 8 m szerokości). W dolnym końcu polany znajduje się leśniczówka TANAP-u, zaś powyżej, przy zachodnim skraju polany urządzono wystawę geologiczną z naturalnymi okazami i opisem najważniejszych skał tatrzańskich.
Historia
Dawniej polana była jednym z większych centrów pasterstwa, wchodziła w skład Hali pod Murań. Wypasali tutaj mieszkańcy Jurgowa. Polana była w sierpniu koszona, część siana przechowywano w licznych szopach stojących na polanie i zwożono go do Jurgowa dopiero zimą, saniami po śniegu. Właściciele zamku w Niedzicy w dużej szopie trzymali tutaj przez zimę owce na tzw. „zimówce”. W szałasach pasterskich często nocowali polscy turyści i taternicy. M.in. w 1873 r. nocowali tutaj, jak opisują, „trapieni przez pchły”: Adam Asnyk, Walery Eljasz-Radzikowski i Leopold Świerz. Gdy Christian Hohenlohe dla celów myśliwskich wykupił całą dolinę, w 1902 r. zniósł tutaj pasterstwo i ogrodził swój areał płotem, zaś Polana pod Muraniem stała się centrum jego myśliwskiego rezerwatu. On też zbudował istniejącą do dzisiaj drogę jezdną przez polanę aż do krzyża pod Hawraniem. Pozbawieni terenów wypasowych mieszkańcy Jurgowa złożyli się, wykupili od zamku w Niedzicy hale w Dursztynie i wybudowali tam wspólne tzw. Jurgowskie Stajnie.
Nazwa polany pochodzi od nazwiska właściciela – bacy Gałajdy. Według podań spiskiej ludności był on zbójnikiem i posiadał zaczarowaną spinkę odbijającą kule. Wspominają o nim też turyści z 1870 r. Mieszkańcy Jaworzyny jednakże nie używają nazwy Gałajdówka, lecz nazwy Polana pod Muraniem lub krócej – Pod Murań.
Szlaki turystyczne
– niebieski z Jaworzyny Tatrzańskiej przez Rozdroże pod Muraniem, Gałajdówkę i przez całą długość Doliny Zadnich Koperszadów na Przełęcz pod Kopą. Czas przejścia: do Rozdroża pod Muraniem 40 min, ↓ 40 min, stąd na Przełęcz pod Kopą 2:30 h, ↓ 2 h
Bibliografia
- Józef Nyka: Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. ISBN 83-901580-8-6.
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.