Gilia

Gilia
	; Gilia tricolor
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wielosiłowate
Rodzaj	gilia
	Nazwa systematyczna
	Gilia Ruiz et Pavon; Prodr. 25. Oct (prim.) 1794
	Typ nomenklatoryczny
	Gilia laciniata Ruiz et Pavon
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gilia^[4] (Gilia) – rodzaj roślin należący do rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae). Obejmuje 39 gatunków^[5] występujących na kontynentach amerykańskich, głównie w zachodniej części Ameryki Północnej (centrum zróżnicowania w Kalifornii) oraz w południowej części Ameryki Południowej^[6] (w Chile 8 gatunków)^[7]. Rośliny te rosną w miejscach suchych, trawiastych i piaszczystych. Nazwa rodzajowa upamiętnia hiszpańskiego botanika z XVIII wieku – Filipe Gila. Kilka gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Rośliny jednoroczne osiągające 0,8 m wysokości, rzadziej karłowe byliny alpejskie^[6].
Liście: Skrętoległe i zwykle niepodzielone, rzadziej pierzastodzielne^[6].
Kwiaty: Pięciokrotne, promieniste, często zebrane w główkowate kwiatostany. Działki kielicha u nasady zrośnięte, czasem działkami połączonymi w górnej części błoniasto. Płatki korony w dole zrosłe w krótką rurkę, w górze z zaokrąglonymi lub zaostrzonymi łatkami. Barwy niebieskiej, purpurowej, różowej, żółtej lub białej. Pręcików jest 5. Zalążnia górna, utworzona z 3 owocolistków z pojedynczą szyjką słupka, na szczycie rozdzieloną na trzy łatki^[6].
Owoce: Trójkomorowe, kulistawe torebki zawierające po kilka do wielu nasion w każdej z komór. Owoce otoczone są błoniastym, trwałym kielichem. Nasiona drobne, kulistawe^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z podrodziny Polemonioideae z rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae)^[8]

Wykaz gatunków^[5]

Gilia achilleifolia Benth. – gilia krwawnikolistna
Gilia aliquanta A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia angelensis V.E.Grant
Gilia austrooccidentalis (A.D.Grant & V.E.Grant) A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia brecciarum M.E.Jones
Gilia cana (M.E.Jones) A.Heller
Gilia capitata Sims
Gilia clivorum (Jeps.) V.E.Grant
Gilia clokeyi H.Mason
Gilia crassifolia Benth.
Gilia diegensis (Munz) A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia flavocincta A.Nelson
Gilia inconspicua (Sm.) Sweet
Gilia interior (H.Mason & A.D.Grant) A.D.Grant
Gilia karenae Kass & S.L.Welsh
Gilia laciniata Ruiz & Pav.
Gilia latiflora (A.Gray) A.Gray
Gilia latimeri (T.L.Weese & L.A.Johnson) V.E.Grant
Gilia leptantha Parish
Gilia lomensis V.E.Grant
Gilia lyndana Allred
Gilia malior Day & V.E.Grant
Gilia mexicana A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia millefoliata Fisch. & C.A.Mey.
Gilia minor A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia modocensis Eastw.
Gilia nevinii A.Gray
Gilia ochroleuca M.E.Jones
Gilia ophthalmoides Brand
Gilia salticola Eastw.
Gilia scopulorum M.E.Jones
Gilia sinuata Douglas ex Benth.
Gilia stellata A.Heller
Gilia tenuiflora Benth.
Gilia transmontana (H.Mason & A.D.Grant) A.G.Grant & V.E.Grant
Gilia tricolor Benth. – gilia trójbarwna
Gilia tweedyi Rydb.
Gilia valdiviensis Griseb.
Gilia yorkii Shevock & A.G.Day

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).
↑ ^a ^b Gilia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-11-11].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 91. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b Gilia Ruiz & Pav.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens Kew. [dostęp 2022-08-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 192. ISBN 0-333-74890-5.
↑ Cárlos Reiche: Flora de Chile. Vol. 5. Santiago de Chile: Impr. Cervantes, 1896, s. 150.
↑ Genus: Gilia Ruiz & Pav.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2016-11-11].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).

[ing-3] Gilia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-11-11].

[gawrys-4] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 91. ISBN 978-83-925110-5-2.

[powo-5] Gilia Ruiz & Pav.. [w:] Plants of the World Online [on-line]. Royal Botanic Gardens Kew. [dostęp 2022-08-17].

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 192. ISBN 0-333-74890-5.

[chile-7] Cárlos Reiche: Flora de Chile. Vol. 5. Santiago de Chile: Impr. Cervantes, 1896, s. 150.

[grin-8] Genus: Gilia Ruiz & Pav.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2016-11-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]