Gniazdnica kulista
_Fr_128506_cropped.jpg) Dojrzałe owocniki | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gniazdnica kulista |
| Nazwa systematyczna | |
| Nidularia deformis (Willd.) Fr. Symb. Gasteromyc. (Lund) 1: 3 (1817) | |
.jpg)
Gniazdnica kulista (Nidularia deformis (Willd.) Fr.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Nidularia, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1788 r. Carl Ludwig Willdenow nadając mu nazwę Cyathum deformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Elias Fries w 1817 r.[1]
Synonimów ma 16. Niektóre z nich[2]:
- Cyathodes deforme (Willd.) Kuntze 1891)
- Nidularia berkeleyi Massee 1889
- Nidularia confluens Fr. 1817
- Nidularia farcta (Roth) Fr. 1823
- Nidularia pisiformis (Roth) Tul. & C. Tul. 1844
- Nidularia pisiformis var. broomei Massee 1889
- Nidularia pisiformis (Roth) Tul. & C. Tul. 1844 var. pisiformis
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej (w 1898 r.) Stanisław Chełchowski opisywał ten gatunek pod nazwą gniazdnica wtłoczona[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy do 7 mm, kuliste, występujące pojedynczo lub w grupach. Czasami sąsiednie owocniki zrastają się z sobą. Z nasady wyrasta dobrze rozwinięta, korzonkowata grzybnia. Powierzchnia zewnętrzna pilśniowata, szarobrązowa, u dojrzałych okazów z licznymi, kolczastymi, grubościennymi strzępkami. Wewnętrzna powierzchnia błyszcząca, gładka, brązowa. Wewnątrz owocnika znajdują się liczne perydiole, nieco uwypuklające na zewnątrz ścianę perydium. Zanurzone są w śluzowatej substancji, mają soczewkowaty kształt, średnicę do 1,2 mm i nie posiadają sznureczków (funiculus). Po dojrzeniu owocnik otwiera się zazwyczaj na szczycie, otworem o przeważnie dość równym brzegu[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 6–10,5 × 4,2–6 μm, gładkie. Podstawki 4-sterygmowe[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Europie, Australii i Nowej Zelandii[5]. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje we wszystkich krajach[4]. W Polsce podano liczne jego stanowiska. Jest jednak rzadki. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6]. W internetowym atlasie grzybów znajdują się aktualne stanowiska tego gatunku w Polsce[7].
Rośnie na ziemi, w lasach, zwłaszcza sosnowych, w parkach, przy domach[3]. Gatunek wilgociolubny. Rozwija się na wilgotnym drewnie, często w rowach, fosach, rzadko na ziemi[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Wanda Rudnicka-Jezierska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN,1991, ISBN 83-85444-01-7.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2017-12-01].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska gniazdnicy kulistej w Polsce [online] [dostęp 2017-12-01].