Gołąbeczek rdzawy
| Columbina cyanopis[1] | |||
| (Pelzeln, 1870) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gołąbeczek rdzawy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 aktualny obszar występowania prawdopodobnie wymarły | |||
Gołąbeczek rdzawy[3] (Columbina cyanopis) – gatunek małego ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), podrodziny siniaczków. Występuje endemicznie w Brazylii. Krytycznie zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Opisany po raz pierwszy w roku 1870 pod nazwą Peristera cyanopis[4]. Był umieszczany w monotypowym rodzaju Oxypelia[5]. Obecnie (2020) umieszczany jest w Columbina. Gatunek monotypowy[4][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 15,2 cm[7]–15,5 cm[4], ogona 6,6 cm i dzioba 1 cm. Skrzydło mierzy ok. 6,9 cm, skok 1,6 cm. Głowa, szyja, pokrywy skrzydłowe i pokrywy nadogonowe rudocynamonowe z połyskiem. Grzbiet i lotki II rzędu oliwkowe. Górna część piersi i boki ochrowe. Pokrywy podogonowe białe. Lotki I rzędu cynamonowe z brązowym obrzeżeniem[7]. Na skrzydle znajdują się ciemnoniebieskie plamy. Tęczówka kobaltowoniebieska[8].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania szacowany jest na 650 km². Odnotowany dwukrotnie w latach 80. XX wieku w Mato Grosso – w paśmie górskim Serra do Mar, w części o nazwie Serra das Araras oraz w okolicach miasta Cuiabá (nie były to obserwacje pewne[8]). W 1992 odnotowany w okolicach Campo Grande. Wcześniej również bardzo rzadki; między rokiem 1823 a 1825 zebrano w Mato Grosso 5 okazów gołąbeczka rdzawego, między rokiem 1940 a 1941 dwa okazy w Goiás i w roku 1904 jeden okaz w São Paulo. W 2019 odkryto nową populację w parku stanowym Botumirim w stanie Minas Gerais[9].
Status, zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Według IUCN gatunek klasyfikowany jako krytycznie zagrożony wyginięciem (CR – Critically Endangered). Z powodu rzadkości występowania nie są dokładnie znane zagrożenia w przeszłości. Aktualnie jest to niszczenie ekoregionu Cerrado, dla którego jest to gatunek endemiczny. Niszczenie habitatu obejmuje przekształcanie go w pastwiska, wypalanie drzew oraz wycinanie ich pod plantacje eukaliptusów i uprawy soi[9]. Ostatnia pewna obserwacja miała miejsce w 1941; gatunek uznano za wymarły. Dopiero 23 maja 2016 ogłoszono ponowne odkrycie gatunku po 75 latach. Zaobserwował je w czerwcu 2015 Rafael Bessa; wykonał również pierwsze w historii zdjęcia gołębi tego gatunku. Czas między obserwacjami a ogłoszeniem ponownego odkrycia gatunku zajęły badania mające na celu naukowe potwierdzenie tych obserwacji; stwierdzono występowanie przynajmniej 12 ptaków. Badacze zastrzegli, że nie zdradzą dokładnej lokalizacji występowania tych ptaków, dopóki nie zostanie opracowany plan ochrony[8]. Liczebność populacji szacuje się na 50–249 dorosłych osobników[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Columbina cyanopis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Columbina cyanopis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Columbidae Leach, 1820 - gołębiowate - Pigeons (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-06].
- ↑ a b c Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Boesman, P. & Sharpe, C.J.: Blue-eyed Ground-dove (Columbina cyanopis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (23 maja 2016)].
- ↑ „Ibis”. 5 (6), 1893.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-06]. (ang.).
- ↑ a b British Museum: Catalogue of the Birds in the British Museum. T. 21. Londyn: 1893.
- ↑ a b c Shaun Hurrell: Extremely rare 'Species X' rediscovered in Brazil after 75 year disappearance. BirdLife International Americas, 23 maja 2016. [dostęp 2016-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 maja 2016)].
- ↑ a b c Blue-eyed Ground-dove Columbina cyanopis. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-08-06].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).