Gonolek pospolity
| Laniarius barbarus[1] | |
| Lanius barbarus Linnaeus, 1766 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Gonolek pospolity |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Gonolek pospolity (Laniarius barbarus) – średniej wielkości ptak z rodziny dzierzbików. Jest to pospolity ptak lęgowy zamieszkujący Afrykę Środkową od Senegalu i Demokratycznej Republiki Konga na wschód po Etiopię. Jest to ptak przyczajony, często zamieszkujący gęste zarośla w lasach i innych siedliskach leśnych. Gniazdo to konstrukcja kielichowa na krzewie lub drzewie, w której gonolki składają dwa jaja.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
W 1760 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson zamieścił w swojej Ornitologii opis gonolka pospolitego na podstawie okazu zebranego w Senegalu. Używał francuskiej nazwy La pie-griesche rouge du Sénégal i łacińskiej nazwy Lanius Senegalensis ruber[3]. Chociaż Brisson ukuł nazwy łacińskie, nie są one zgodne z systemem dwumianowym i nie są uznawane przez Międzynarodową Komisję Nomenklatury Zoologicznej[4]. Kiedy w 1766 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz zaktualizował swoje Systema Naturae do dwunastego wydania, dodał 240 gatunków opisanych wcześniej przez Brissona[4]. Jednym z nich był gonolek pospolity. Linneusz zamieścił krótki opis, ukuł dwumianową nazwę Lanius barbarus i zacytował pracę Brissona[5]. Gatunek zalicza się obecnie do rodzaju Laniarius wprowadzonego przez francuskiego ornitologa Louisa Pierre’a Vieillota w 1816 r.[6] Rozróżnia się dwa podgatunki[7].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Gonolek pospolity ma 22 cm długości, długi ogon i krótkie skrzydła. Dorosły osobnik to ptak o jaskrawym ubarwieniu, choć łatwo go przeoczyć, ponieważ często czai się w zaroślach. Ma solidnie czarne górne części oprócz złotej korony i szkarłatną część dolną inną niż płowożółty spód. Nogi są ciemne. Osobniki różnej płci są podobne, ale młode ptaki są jaśniejsze i bardziej matowe[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jest rzadko widywany, ponieważ zamieszkuje gęste zarośla, z których słychać jego nawoływania. Gonolek pospolity żeruje głównie na owadach znajdujących się w krzakach lub na ziemi. Dieta składa się głównie z chrząszczy i gąsienic, ale czasami gonolki łowią ptasie jaja i pisklęta[8].
Jest monogamiczny i terytorialny. U gonolka zaobserwowano pewne zachowania związane z zalotami, gdy para goniła się nawzajem po drzewie, skacząc z gałęzi na gałąź i wydając metaliczne brzęczące dźwięki. Głębokie gniazdo w kształcie miseczki jest często wątłe i zbudowane w krzewie z korzeni. Składane są dwa lub czasami trzy szarozielone lub niebieskozielone jaja z ciemnymi plamami[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Laniarius barbarus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Laniarius barbarus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés.
- ↑ a b Collation of Brisson's genera of birds with those of Linnaeus. Bulletin of the AMNH ; v. 28, article 27 [online], amnh.org [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ t.1, pt. 1 (Regnum animale) (1766) - Caroli a Linné ... Systema naturae - Biodiversity Heritage Library [online], biodiversitylibrary.org [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ Analyse d'une nouvelle ornithologie élémentaire , par L.-P. Vieillot,... | Gallica [online], bnf.fr [dostęp 2024-04-23] (fr.).
- ↑ Batises, bushshrikes, boatbills, vangas (sensu lato) – IOC World Bird List [online], worldbirdnames.org [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ a b c Shrikes and Bush-shrikes: Including Wood-shrikes, Helmet-shrikes, Shrike Flycatchers, Philentomas, Batises and Wattle-eyes.