Grzywoszyjka amazońska

Grzywoszyjka amazońska
	Oressochen jubatus
	(Spix, 1825)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Tadornini
Rodzaj	Oressochen
Gatunek	grzywoszyjka amazońska
Synonimy
	Anser jubatus Spix, 1825; Neochen jubata (Spix, 1825);
	Anser jubatus Spix, 1825; Neochen jubata (Spix, 1825);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzywoszyjka amazońska^[4], grzywoszyjka^[5], gęsiówka grzywiasta^[5]^[6] (Oressochen jubatus) – gatunek dużego ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjnie gatunek ten był umieszczany w osobnym rodzaju Neochen^[4]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) nadal tak go klasyfikuje^[7]. Opisano dwa spokrewnione z grzywoszyjką amazońską gatunki pochodzące z późnego plejstocenu: Neochen pugil z Brazylii i Neochen debilis z Argentyny. Nie wyróżnia się podgatunków^[7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Lasy tropikalne Amazonii^[7] i dalej na południe aż po skrajnie północną Argentynę (prowincja Salta)^[8]. Spotykana do wysokości około 2600 m n.p.m.^[3]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 61–76 cm. Posiada jasną głowę i szyję, kasztanowe boki ciała i płaszcz oraz czerniawe skrzydła z białym lusterkiem. Nogi są czerwone, a dziób czarny i różowy. Umaszczenie u obu płci tych rzucających się w oczy kaczek jest identyczne, choć samce są większe. Osobniki młodociane mają bardziej matowe ubarwienie niż dorosłe.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Preferuje okolice leśnych jezior lub bagien z nieograniczonym dostępem do otwartych terenów leśnych i sawann. To w dużym stopniu ptak przebywający na ziemi, który chętnie jednak siada na gałęziach drzew. Rzadko pływa lub lata, chyba że sytuacja go do tego zmusza. Lot gęsiówki jest ociężały, przypomina bardziej sposób przemieszczania się gęsi niż kaczek, stąd wzięła się jej nazwa gatunkowa.

W okresie lęgowym to bardzo terytorialny gatunek. Zwykle gnieździ się w dziuplastych drzewach i tylko wyjątkowo na ziemi.

Kaczor wydaje wysoki, gwiżdżący odgłos, a kaczka gdacze jak, spokrewniona z gatunkiem, gęsiówka egipska Alopochen aegyptiaca.

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje grzywoszyjkę amazońską za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na 10–25 tysięcy dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy głównie ze względu na presję ze strony myśliwych oraz prawdopodobnie konwersję dogodnych siedlisk w tereny rolnicze w części zasięgu tego gatunku^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Neochen jubata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2020-05-28] (ang.).
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 589.
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Neochen jubata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-30] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-30].
↑ ^a ^b Denis Lepage: Gęsiówka grzywiasta (Neochen jubata) Spix, 1825. Avibase. [dostęp 2013-12-02].
↑ Nazwa polska za: P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999.
↑ ^a ^b ^c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-28]. (ang.).
↑ Orinoco Goose (Neochen jubata). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, Geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
Wildfowl by Madge and Burn, ISBN 0-7470-2201-1

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-05-28]. (ang.).

[itis-1] Neochen jubata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2020-05-28] (ang.).

[CITEREFCarboneras1992589-2] Carboneras 1992 ↓, s. 589.

[iucn-3] BirdLife International, Neochen jubata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-30] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-30].

[avibase-5] Denis Lepage: Gęsiówka grzywiasta (Neochen jubata) Spix, 1825. Avibase. [dostęp 2013-12-02].

[mic-6] Nazwa polska za: P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-28]. (ang.).

[ibc-8] Orinoco Goose (Neochen jubata). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]