Kazarka egipska

Kazarka egipska
	Alopochen aegyptiaca
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Tadornini
Rodzaj	Alopochen
Gatunek	kazarka egipska
Synonimy
	Anas aegyptiaca Linnaeus, 1766; Alopochen aegyptiacus (Linnaeus, 1766);
	Anas aegyptiaca Linnaeus, 1766; Alopochen aegyptiacus (Linnaeus, 1766);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; całoroczny nielęgowy introdukowany, całoroczny
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kazarka egipska^[4], gęsiówka egipska^[5]^[6], gęś egipska^[7] (Alopochen aegyptiaca) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Jej naturalny zasięg występowania obejmuje Afrykę Subsaharyjską i Dolinę Nilu. W XVIII wieku introdukowana na Wyspach Brytyjskich kolonizowała stopniowo zachodnią Europę. W Polsce pojawia się regularnie, sporadycznie odbywa tu lęgi^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jest to jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Alopochen^[4]^[8]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kazarka egipska w locie

Wygląd: Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, samce nieco większe. Rdzawobrązowa. Wokół oka i na brzuchu ciemnobrązowa plama. W podobnym kolorze obrączka na szyi. Spód ciała jaśniejszy, spód skrzydła biało-zielony (niekiedy widoczny na boku jako dwa pasy). Dziób i nogi różowe. Osobniki młodociane nie mają ciemnej plamy wokół oka.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 65–73 cm^[9]
rozpiętość skrzydeł ok. 135–155 cm^[9]
masa ciała ok. 1,9–2,5 kg^[10]

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Brzegi zbiorników wodnych oraz otwarte przestrzenie takie jak sawanny i pola uprawne. Unika lasów. W Europie zaadaptowała się do różnego typu siedlisk, zajmuje m.in. parki z jeziorami, różnego typu mokradła, rozlewiska czy żwirownie^[11].

Jaja z kolekcji muzealnej

Gęś egipska z młodymi końcem sierpnia – południowo-wschodnie Niemcy

Gniazdo: Z roślin i puchu, w gęstych zaroślach, rzadziej na otwartym terenie. Sporadycznie wykorzystuje gniazda innych dużych gatunków. Wówczas może złożyć jaja na krzewie lub drzewie.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w końcu pory suchej lub na wiosnę (w zależności od szerokości geograficznej od lipca do marca) 5–11 jaj^[10].
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta pierzą się po 70 dniach.
Pożywienie: Głównie rośliny, zarówno wodne jak i lądowe, uzupełnione bezkręgowcami i drobnymi kręgowcami.

Status[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje kazarkę egipską za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy, choć niektóre populacje mogą być stabilne. W niektórych częściach zasięgu ptaki te są odstrzeliwane bądź trute, uważa się je bowiem za szkodniki w rolnictwie; niekiedy poluje się też na nie dla sportu^[3].

Występowanie i status w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Do 2006 kazarki egipskie pojawiały się w Polsce sporadycznie^[12]. W 2007 odnotowano 4 stwierdzenia, w tym po raz pierwszy stwierdzono udany lęg^[12]. W 2008 obecność tych ptaków stwierdzono co najmniej 38 razy, w tym zaobserwowano 3 pary lęgowe^[12], a w latach 2013–2018 szacowano obecność 4–9 par lęgowych^[13]. Gatunek ten nie jest objęty na terenie kraju żadną formą ochrony gatunkowej^[14]. Wręcz przeciwnie – uznaje się go za inwazyjny lub potencjalnie inwazyjny i rozważa się uznanie go za gatunek łowny, by nie dopuścić do utworzenia stabilnej populacji lęgowej^[15]. Jest to ptak agresywny i może negatywnie wpływać na innych przedstawicieli rodzimej awifauny^[12]. Kazarkę egipską najczęściej spotyka się w południowej i północno-zachodniej części kraju^[12]. Ponadto ptaki tego gatunku są przetrzymywane w celach ozdobnych^[12].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Alopochen aegyptiaca, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Carboneras 1992 ↓, s. 589.
↑ ^a ^b Alopochen aegyptiaca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-06].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999.
↑ ^a ^b Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2020. [dostęp 2021-05-06].
↑ Gęś egipska. onet.wiem. [dostęp 2013-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-06]. (ang.).
↑ ^a ^b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
↑ ^a ^b E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.
↑ Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 39. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Mazurska, W. Solarz, H. Okarma: Karta Informacyjna Gatunku - gęsiówka egipska. [w:] Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania oraz Analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych [on-line]. Uniwersytet Śląski w Katowicach, marzec 2018. [dostęp 2019-09-24].
↑ ChodkiewiczCh. T. ChodkiewiczCh. i inni, Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013-2018: stan, zmiany, zagrożenia, „Biuletyn Monitoringu Przyrody”, 20, 2019, s. 23 (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Alopochen aegyptiacus (Linnaeus, 1766) — Gęsiówka egipska — Egyptian goose (Ptak). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2019-09-24].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Alopochen aegyptiaca, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[CITEREFCarboneras1992589-2] Carboneras 1992 ↓, s. 589.

[iucn-3] Alopochen aegyptiaca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-06].

[mic-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999.

[kflista-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2020. [dostęp 2021-05-06].

[wiem-7] Gęś egipska. onet.wiem. [dostęp 2013-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)].

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-06]. (ang.).

[sterry-9] P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.

[lz-10] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.

[pplista-11] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 39. ISBN 978-83-7845-983-5.

[karta-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Mazurska, W. Solarz, H. Okarma: Karta Informacyjna Gatunku - gęsiówka egipska. [w:] Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania oraz Analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych [on-line]. Uniwersytet Śląski w Katowicach, marzec 2018. [dostęp 2019-09-24].

[13] ChodkiewiczCh. T. ChodkiewiczCh. i inni, Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013-2018: stan, zmiany, zagrożenia, „Biuletyn Monitoringu Przyrody”, 20, 2019, s. 23 (pol.).

[rozp-14] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[iop-15] Alopochen aegyptiacus (Linnaeus, 1766) — Gęsiówka egipska — Egyptian goose (Ptak). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2019-09-24].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]