Kazarka egipska
| ||
| Alopochen aegyptiaca[1] | ||
| (Linnaeus, 1766) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | blaszkodziobe | |
| Rodzina | kaczkowate | |
| Podrodzina | kaczki | |
| Plemię | Tadornini | |
| Rodzaj | Alopochen | |
| Gatunek | kazarka egipska | |
| Synonimy | ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 całoroczny nielęgowy introdukowany, całoroczny | ||
Kazarka egipska[4], gęsiówka egipska[5][6], gęś egipska[7] (Alopochen aegyptiaca) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Jej naturalny zasięg występowania obejmuje Afrykę Subsaharyjską i Dolinę Nilu. W XVIII wieku introdukowana na Wyspach Brytyjskich kolonizowała stopniowo zachodnią Europę. W Polsce pojawia się regularnie, sporadycznie odbywa tu lęgi[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Jest to jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Alopochen[4][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, samce nieco większe. Rdzawobrązowa. Wokół oka i na brzuchu ciemnobrązowa plama. W podobnym kolorze obrączka na szyi. Spód ciała jaśniejszy, spód skrzydła biało-zielony (niekiedy widoczny na boku jako dwa pasy). Dziób i nogi różowe. Osobniki młodociane nie mają ciemnej plamy wokół oka.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 65–73 cm[9]
rozpiętość skrzydeł ok. 135–155 cm[9]
masa ciała ok. 1,9–2,5 kg[10]
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Brzegi zbiorników wodnych oraz otwarte przestrzenie takie jak sawanny i pola uprawne. Unika lasów. W Europie zaadaptowała się do różnego typu siedlisk, zajmuje m.in. parki z jeziorami, różnego typu mokradła, rozlewiska czy żwirownie[11].
- Gniazdo
- Z roślin i puchu, w gęstych zaroślach, rzadziej na otwartym terenie. Sporadycznie wykorzystuje gniazda innych dużych gatunków. Wówczas może złożyć jaja na krzewie lub drzewie.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w końcu pory suchej lub na wiosnę (w zależności od szerokości geograficznej od lipca do marca) 5–11 jaj[10].
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta pierzą się po 70 dniach.
- Pożywienie
- Głównie rośliny, zarówno wodne jak i lądowe, uzupełnione bezkręgowcami i drobnymi kręgowcami.
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje kazarkę egipską za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy, choć niektóre populacje mogą być stabilne. W niektórych częściach zasięgu ptaki te są odstrzeliwane bądź trute, uważa się je bowiem za szkodniki w rolnictwie; niekiedy poluje się też na nie dla sportu[3].
Występowanie i status w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Do 2006 kazarki egipskie pojawiały się w Polsce sporadycznie[12]. W 2007 odnotowano 4 stwierdzenia, w tym po raz pierwszy stwierdzono udany lęg[12]. W 2008 obecność tych ptaków stwierdzono co najmniej 38 razy, w tym zaobserwowano 3 pary lęgowe[12], a w latach 2013–2018 szacowano obecność 4–9 par lęgowych[13]. Gatunek ten nie jest objęty na terenie kraju żadną formą ochrony gatunkowej[14]. Wręcz przeciwnie – uznaje się go za inwazyjny lub potencjalnie inwazyjny i rozważa się uznanie go za gatunek łowny, by nie dopuścić do utworzenia stabilnej populacji lęgowej[15]. Jest to ptak agresywny i może negatywnie wpływać na innych przedstawicieli rodzimej awifauny[12]. Kazarkę egipską najczęściej spotyka się w południowej i północno-zachodniej części kraju[12]. Ponadto ptaki tego gatunku są przetrzymywane w celach ozdobnych[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Alopochen aegyptiaca, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Carboneras 1992 ↓, s. 589.
- ↑ a b Alopochen aegyptiaca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2021-04-05). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-06].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 36, 1999.
- ↑ a b Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2020. [dostęp 2021-05-06].
- ↑ Gęś egipska. onet.wiem. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-07)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-06].
- ↑ a b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
- ↑ a b E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.
- ↑ Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 39. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ a b c d e f K. Mazurska, W. Solarz, H. Okarma: Karta Informacyjna Gatunku - gęsiówka egipska. W: Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania oraz Analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych [on-line]. Uniwersytet Śląski w Katowicach, marzec 2018. [dostęp 2019-09-24].
- ↑ Chodkiewicz T. i inni, Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013-2018: stan, zmiany, zagrożenia, „Biuletyn Monitoringu Przyrody”, 20, 2019, s. 23 (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
- ↑ Alopochen aegyptiacus (Linnaeus, 1766) — Gęsiówka egipska — Egyptian goose (Ptak). W: Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. [dostęp 2019-09-24].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.