Głuszek

Głuszek
	Emberiza cia
	Linnaeus, 1766
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	trznadle
Rodzaj	Emberiza
Gatunek	głuszek
Podgatunki
	E. c. cia Linnaeus, 1766; E. c. hordei C. L. Brehm, 1831; E. c. prageri Laubmann, 1915; E. c. par Hartert, 1904; E. c. stracheyi F. Moore, 1856; E. c. flemingorum J. Martens, 1972;
	E. c. cia Linnaeus, 1766; E. c. hordei C. L. Brehm, 1831; E. c. prageri Laubmann, 1915; E. c. par Hartert, 1904; E. c. stracheyi F. Moore, 1856; E. c. flemingorum J. Martens, 1972;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; tylko w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Głuszek^[3], trznadel głuszek^[4] (Emberiza cia) – gatunek małego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae).

Systematyka

Blisko spokrewniony z trznadlem Godlewskiego (E. godlewskii), niekiedy łączono je w jeden gatunek^[5]. IOC wyróżnia sześć podgatunków E. cia^[6], choć opisano kilka innych, obecnie nieuznawanych^[5].

Podgatunki i zasięg występowania

Poszczególne podgatunki E. cia zamieszkują^[6]:

E. c. cia – środkowa i południowa Europa do Bałkanów i północna Turcja, północno-zachodnia Afryka.
E. c. hordei – Grecja przez południową Turcję i na południe do Izraela i Jordanii.
E. c. prageri – Kaukaz, południowa Ukraina, wschodnia Turcja oraz południowo-zachodni i północny Iran.
E. c. par – północno-wschodni Iran do centralnej Azji i północnego Pakistanu.
E. c. stracheyi – północno-zachodnie Himalaje po południowo-zachodni Tybet i Nepal.
E. c. flemingorum – środkowy Nepal.

Na większości obszaru osiadły. Po rewizji Komisji Faunistycznej PTZool uznano tylko dwa stwierdzenia: pierwsze z maja 1915, kiedy śpiewającego samca zaobserwowano pod Tarnowem, a drugie z kwietnia 1985, kiedy głuszek obserwowany był w Przegalinie koło Gdańska^[7].

Morfologia

Długość ciała 15–16,5 cm, masa ciała 17–29 g^[5]. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy w upierzeniu, u samicy upierzenie jest bardziej wypłowiałe. Głowa i pierś siwoszare, wyróżniają się: długi czarny pasek oczny i wąs, łączące się ze sobą. Do szarej brwi przylega od góry czarny pasek. Resztę ciała porastają pióra rdzawobrązowe, pokrywy małe są szare^[7].

Ekologia i zachowanie

Biotop: Głuszki gniazdują na suchych, otwartych obszarach – często górskich, nasłonecznionych i porośniętych krzewami; odnotowywane do wysokości 1900 m n.p.m. Spotykane również w winnicach, ogrodach i świetlistych lasach dębowych. W przypadku populacji wędrownych, zimą zasiedlają one podobne siedliska, co w porze lęgowej^[7].

Głos: Odzywa się wysokim i krótkim tsip. Przypomina nieco śpiew strzyżyka lub pokrzywnicy z wplecionymi tsip.

Gniazdo: Gniazdo buduje pomiędzy blokami skalnymi i kamieniami, w szczelinach skał lub w gąszczu krzewów.

Lęgi: Lęgi rozpoczyna w kwietniu; 1 lub 2 razy w roku.

Jaja: Samica składa 4–6 białawych, czarno kreskowanych i pokrytych nieregularnymi liniami jaj.

Wysiadywanie jaj i opieka nad pisklętami: Wysiaduje głównie samica 12–13 dni i 10–13 dni karmi pisklęta w gnieździe. Po wylocie z gniazda młode są dokarmiane przez oboje rodziców.

Pokarm: Nasiona, w sezonie lęgowym również owady.

Status i ochrona

IUCN uznaje głuszka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 7–17 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy^[2].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Emberiza cia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Emberiza cia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old world buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-09].
↑ Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 200. ISBN 83-09-01320-5.
↑ ^a ^b ^c Copete, J.L.: Rock Bunting (Emberiza cia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (1 listopada 2016)].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 325. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Einhard Bezzel: Ptaki. Warszawa: MULTICO Oficyna wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-196-1.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Emberiza cia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Emberiza cia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old world buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-09].

[lacki-4] Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 200. ISBN 83-09-01320-5.

[hbwa-5] Copete, J.L.: Rock Bunting (Emberiza cia). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (1 listopada 2016)].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-09]. (ang.).

[ptlist-7] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 325. ISBN 978-83-7845-983-5.

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]