Przejdź do zawartości

Halina Krzeszowska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Halina Pietkiewicz)
Halina Krzeszowska
Ludmiła, Zofia
kapitan
Data i miejsce urodzenia

19 kwietnia 1905
Białopol

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1977
Wrocław

Przebieg służby
Lata służby

1941–1945

Siły zbrojne

Armia Krajowa

Stanowiska

szefowa Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Pomorskiego

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Kamienica przy ul. Warszawskiej 8, gdzie mieszkała Halina Krzeszowska i mieściła się sztab Sztab Komendy Okręgu Pomorze Armii Krajowej

Halina Krzeszowska z domu Szepetys, w źródłach występująca również pod nazwiskami Pietkiewicz, Krzeszowska-Pietkiewicz[1], Pietkiewicz-Orlińska, Sopoćko[2], ps. „Ludmiła”, „Zofia” (ur. 19 kwietnia 1905 w Białopolu, zm. 18 sierpnia 1977 we Wrocławiu) – kapitan Wojska Polskiego, szefowa Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Pomorskiego, gospodyni lokalu konspiracyjnego przy ul. Warszawskiej 8 w Toruniu.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 19 kwietnia 1905 roku w Białopolu. Jej rodzicami byli Stanisław Szepetys i Wiktora z d. Sopoćko. Stanisław Szepetys pracował jako urzędnik kolejowy[1].

W 1922 roku Halina Szepetys zdała maturę w Gimnazjum Klasycznym w Chełmie[1]. Z zawodu była nauczycielką[3]. Wyszła za mąż za oficera Wojska Polskiego Czesława Krzeszowskiego (zmarłego podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku)[1]. W 1925 roku urodziła im się córka Danuta[4]. W tym samym roku Krzeszowska wraz z mężem, rodzicami i córką Danutą zamieszkała w Toruniu, przy ul. Warszawskiej 8. W okresie międzywojennym angażowała się w działalność Polskiego Białego Krzyża, Rodzinie Wojskowej, Koła Przyjaciół Harcerstwa. Ponadto należała do Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, gdzie odbyła szkolenie specjalistyczne. Angażowała się w działalność powołanego w sierpniu 1939 roku Komitetu Współpracy Obywateli z Armią. W jej ramach prowadziła sekcję opieki nad żołnierzami i uchodźcami, na dworcu Toruń Główny wydawała posiłki żołnierzom i ludności cywilnej udającej się na wschód. Pomagała do momentu wkroczenia wojsk niemieckich do Torunia dnia 7 września 1939 roku[5].

W pierwszych tygodniach okupacji niemieckiej przyjmowała do swojego mieszkania powracających z walk podczas kampanii wrześniowej, następnie torunian wysiedlonych ze swoich mieszkań. W maju 1940 roku jej rodzina uniknęła wysiedlenia dzięki posiadaniu przez matkę Wiktorię Szepetys ukraińskich dokumentów. Dodatkowo w mieszkaniu Krzeszowskiej przebywało dwóch chorych, dla których niemożliwe było znalezienie transportu, co zniechęciło Niemców z wysiedlenia lokatorów. W listopadzie 1940 roku Krzeszowska podjęła pracę kelnerki w prywatnej jadłodajni. Zarabiała również wynajmując pokoje i robiąc swetry na drutach. Angażowała się w wysyłkę paczek do obozów jenieckich[6].

W 1941 roku przyłączyła się do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ)[6]. Za pośrednictwem Janiny Wilanowicz ps. „Paskuda” zwerbował ją Józef Gruss ps. „Stanisław”[7]. Została zaprzysiężona przez komendanta Garnizonu ZWZ (następnie Inspektoratu ZWZ-AK) kpt. rez. Tadeusza Łęgowskiego ps. „Kazimierz”[6]. Pod pseudonimem „Ludmiła” werbowała kobiety do pomocniczej służby wojskowej na terenie Garnizonu AK Toruń[8]. W lipcu 1942 roku została referentką Wojskowej Służby Kobiet (WSK) Garnizonu AK Toruń w Podokręgu Południowo-Wschodnim[9]. W powołanych przez jej strukturach stałymi łączniczkami były: Wanda Ostaszewska i Krystyna Dąbrowska (były odpowiadały równocześnie za sekcję sanitarną)[10].

W jej mieszkaniu przy ul. Warszawskiej 8 odbywały się odprawy oficerów Sztabu Okręgu AK Pomorze oraz przechowywano ich broń osobistą. W połowie 1943 roku komendant Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej ppłk. Jan Pałubicki awansował Krzeszowską na referentkę WSK Podokręgu Południowo-Wschodniego z siedzibą w Toruniu[11].

W 1942 roku wyszła za mąż za Bronisława Pietkiewicza[11]. Pod jej wpływem Pietkiewicz w 1942 roku włączył się w działalność konspiracyjną[12].

W 1944 roku Krzeszowska, jako „Zofia”, została szefową WSK w Sztabie Okręgu Pomorskiego AK. Funkcję referentki WSK w Toruniu przejęła Zofia Stanikiewicz ps. „Stanisława”. Krzeszowska dzięki aktywności i zdolnością organizacyjnym zdołała utworzyć w sztabach poszczególnych inspektoratów i obwodów sieci referentek, które prowadziły działalność konspiracyjną w pięciu działach: sanitarnym, wywiadu, łączności, opieki społecznej i kwatermistrzowsko-gospodarczym. Pracą kierowała przy pomocy łączniczek i kurierek. Decyzja ta była podyktowana tym, że częste podróże inspekcyjne mogłyby doprowadzić do ujawnienia działalności konspiracyjnej Krzeszowskiej i utraty kwatery przy ul. Warszawskiej 8[11].

W 1944 roku jako szefowa WSK Okręgu Pomorze Armii Krajowej uzyskała stopień kapitana[13].

W drugiej połowie 1944 roku w obozie pod Grudziądzem zorganizowała akcję pomocy żywnościowej dla powstańców warszawskich[11]. Po upadku powstania jednym z jej nowych zadań było prowadzenie działań propagandowych, podnoszących morale żołnierzy[14].

Po rozwiązaniu Armii Krajowej 19 stycznia 1945 roku działała w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, następnie w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość[11]. Wraz z Ireną Jagielską stanowiła jedną z najważniejszych członkiń tych organizacji w rejonie toruńskim[15]. Utrzymywała kontakt z Józefem Grussem, ich miejscem spotkań był kościół św. Jakuba w Toruniu. 16 października 1945 roku Krzeszowska ostrzegła Grussa, że Urząd Bezpieczeństwa (UB) prowadzi aresztowania[11]. Wraz z mężem była poszukiwana przez UB. Ich nazwiska znalazły się na liście poszukiwanych członków AK, pochodzącym z 29 listopada 1945 roku[16]. skąd pochodzi najstarszy znany Uniknęła aresztowania przez UB dzięki ostrzeżeniu Tadeusza Zalewskiego ps. „Nałęcz”[11]. Wraz z mężem i córką przeprowadziła się do Bydgoszczy[17]. Dzięki ostrzeżeniu od łączniczki Haliny Lipskiej ps. „Ola” uniknęła aresztowania przy ul. Hetmańskiej 31[13].

Według relacji jej krewnego Krzysztofa Troickiego, Halina Krzeszowska wraz z rodziną wyjechała do Wielkiej Brytanii w kwietniu 1945 roku. Rodzina wróciła do Polski dwa lata później, zamieszkała przy ul. Letniej we Wrocławiu[13]. Według innego źródła Krzeszowska z rodziną przeprowadziła się do Wrocławia w 1945 roku[4]. Z obawy przed aresztowaniem rodzina przyjęła nazwisko Orliński[13][4]. Jej mąż pracował jako dyrektor elektrowni dolnośląskich[18].

Halina Krzeszowska-Pietkiewicz zmarła 18 sierpnia 1977 roku we Wrocławiu[13].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Skerska 2019 ↓, s. 67.
  2. ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 25-26.
  3. ↑ Paczoska-Hauke 2016 ↓, s. 21.
  4. ↑ a b c Paczoska-Hauke 2016 ↓, s. 22.
  5. ↑ Skerska 2019 ↓, s. 67-68.
  6. ↑ a b c Skerska 2019 ↓, s. 68.
  7. ↑ Zawacka 2001 ↓, s. 261.
  8. ↑ Skerska 2019 ↓, s. 68-69.
  9. ↑ Chrzanowski 1999a ↓, s. 66.
  10. ↑ Jaszowski 1996 ↓, s. 28.
  11. ↑ a b c d e f g Skerska 2019 ↓, s. 69.
  12. ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 143.
  13. ↑ a b c d e f Skerska 2019 ↓, s. 70.
  14. ↑ Chrzanowski 1999b ↓, s. 130.
  15. ↑ Paczoska-Hauke 2016 ↓, s. 7.
  16. ↑ Rogoziński 2016 ↓, s. 141.
  17. ↑ Skerska 2019 ↓, s. 69-70.
  18. ↑ Zawacka 2001 ↓, s. 284.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bogdan Chrzanowski: Rozwój organizacyjny ZWZ-AK na Pomorzu. W: Grzegorz Górski, Katarzyna Minczykowska (red.): Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939–1945. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK”, 1999. ISBN 83-910175-3-2.
  • Bogdan Chrzanowski: Gloria Victis – tragiczny epilog. W: Grzegorz Górski, Katarzyna Minczykowska (red.): Polskie Państwo Podziemne na Pomorzu 1939–1945. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK”, 1999. ISBN 83-910175-3-2.
  • Tadeusz Jaszowski: Okręg Pomorski Armii Krajowej. Podokręg Południowo-Wschodni. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK”, 1996. ISBN 83-901006-8-1.
  • Krzysztof Komorowski: Konspiracja pomorska 1939–1947. Leksykon. Gdańsk: Novus orbis, 1993. ISBN 83-85560-06-08.
  • Alicja Paczoska-Hauke. „Winowajczynie”. Sylwetki kobiet Pomorskiego Okręgu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. 66, 2016. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. 
  • Dawid Rogoziński. Działalność podziemia niepodległościowego w latach 1945 –1946 w świetle sprawozdań Miejskiego i Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Toruniu. „Rocznik Toruński”. 43, 2016. 
  • Elżbieta Skerska. Halina Krzeszowska – szef Wojskowej Służby Kobiet Okręgu Pomorskiego; gospodyni lokalu konspiracyjnego przy Warszawskiej 8. „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. 69, 2019. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej. ISSN 1732-1913. 
  • Elżbieta Zawacka: Szkice z dziejów Wojskowej Służby Kobiet. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK”, 2001. ISBN 83-88693-00-X.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Halina_Krzeszowska&oldid=74068124”