Przejdź do zawartości

Hanemann

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
"Hanemann"
Autor

Stefan Chwin

Typ utworu

powieść

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Polska

Język

polski

Data wydania

1995

Wydawca

Wydawnictwo Marabut, Gdańsk

Hanemann – powieść napisana w 1995 roku przez Stefana Chwina – gdańskiego pisarza, eseistę, krytyka literackiego i historyka literatury.

Tematyka powieści

[edytuj | edytuj kod]

Wielowątkowe dzieło przedstawia dzieje mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska na tle lat trzydziestych XX wieku, dramatycznych wydarzeń z końca II wojny światowej oraz pierwszych lat po jej zakończeniu. Głównym bohaterem powieści jest Hanemann, gdańszczanin niemieckiego pochodzenia, profesor anatomii w miejscowej Akademii Medycznej, którego splątane losy stanowią przyczynek dla opisu przemian społeczno-narodowościowych zachodzących w Gdańsku w przełomowym okresie jego dziejów przypadającym na upadek hitleryzmu i przejęcie władzy nad miastem przez polską administrację. Dla autora jest to okazja do ukazania dwóch oblicz Gdańska: dawnego – niemieckiego i nowego – nowopolskiego, ze wszystkimi ich zaletami i ułomnościami. Nie ma tu jednak mowy o dosłownych porównaniach. Stary świat ukazuje się czytelnikowi w drobiazgowych opisach dostatnich gdańskich domów pozostawionych przez uciekających w popłochu niemieckich właścicieli; natomiast nowy świat – to obraz powojennego życia z typowymi zachowaniami i mentalnością nowych osiedleńców, głównie repatriantów ze wschodu, dla których Gdańsk w tym momencie jest jedynie obcym miastem o korzeniach sięgających daleko poza granice ich poznania kulturowego. Swoją opowieść autor snuje z perspektywy narratora zaciekawionego losami tajemniczego Niemca, jednak nie poprzestaje na tym. Dociekając motywów jego postępowania, stawia szereg trudnych pytań o sens życia, o istotę miłości, o ułomność ludzkiej natury, o cenę śmierci i znaczenie tolerancji. Powieść wpisuje się w nurt tzn. literatury pogranicza poruszającej zawiłą tematykę relacji międzyludzkich zachodzących w społecznościach lub na terenach o strukturze wielonarodowej i wielokulturowej.

Wydania polskie

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wydanie

[edytuj | edytuj kod]

Wydawnictwo Marabut, Gdańsk, 1995

W tekście wykorzystano:

  • Fragmenty listów Heinricha Kleista i Adolfiny Henrietty Vogel oraz Zeznania Stimminga w przekładzie Wandy Markowskiej (źródło: H. von Kleist, Listy, Warszawa 1983),
  • C. Oknińska, Ostatnie 13 dni życia Stanisława Ignacego Witkiewicza, „Kierunki” 1976, nr 13,
  • J. Z. Brudnicki, Ostatnia droga Witkacego, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 10
  • J. Siedlecka, Witkacowa, w: Mahatma Witkac, Warszawa 1992.

Opracowanie graficzne: Tomasz Bogusławski.

Na okładce została umieszczona reprodukcja fragmentu obrazu Caspara Davida Friedricha pt. „Wschód księżyca nad morzem”

Książka została wydana dzięki dotacji Wydziału Kultury i Nauki Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.

Kolejne wydania

[edytuj | edytuj kod]

Przekłady na języki obce

[edytuj | edytuj kod]
  • Niemiecki: “Tod in Danzig. Roman”, przekład: Renate Schmidgall. Berlin: Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH, 1997[3], 1999, 2006
  • Szwedzki: „Hanemann”, przekład: Lisa Mendoza-Åsberg. Stockholm: Albert Bonniers Vorlag, 2001[4]
  • Rosyjski : „Hanemann”, Moskwa: Meżdunarodnaja Literatura, 1997; „Haneman: roman”, przekład: Ksienia Staroselskaja. Moskwa: Izdatel'stvo AST, 2003[5]
  • Angielski : “Death in Danzig”, przekład: Philip Boehm. Harvest Books. Orlando: Harcourt, 2004; London: Random House Secker&Warburg, 2005[6]; London: Vintage Books, 2006; Harvest Book Company LLC, Fort Washington, 2005; Lightning Source Inc, 2007
  • Węgierski : „Hanemann”, przekład: Weber Kata, Pozsony: Kalligram, 2004[7]
  • Czeski : “Hanemann”, przeład: Peter Vidlak, Brno: HOST, 2005[8]
  • Hiszpański: „El doctor Hanemann”, przekład: Jerzy Sławomirski, Anna Rubió, Barcelona: Acantilado, 2005[9]
  • Słowacki: “Hanemann”, przekład: Karol Chmel. Bratislava: Kalligram, 2005[7]
  • Rumuński: “Doctor Hanemann”, przekład: Constantin Geambasu. București: Paralela 45, 2004[10], 2005[11]
  • Ukraiński: „Hanemann”, przekład: Ihor Pizniuk, Kiev: Agrar Media Gruop, 2010

Klucz miejsc

[edytuj | edytuj kod]

Książka została opatrzona „Kluczem miejsc” (pod redakcją Krystyny Chwin), który ułatwia czytelnikowi rozeznanie się w niemieckojęzycznym nazewnictwie miejsc i topografii Wolnego Miasta Gdańska związanych z treścią powieści.

Nagroda

[edytuj | edytuj kod]

Adaptacje teatralne

[edytuj | edytuj kod]

Reżyseria, adaptacja, scenografia: Sebastian Majewski.
Muzyka: Jakub Ostaszewski
Obsada: Hanemann – Wojciech Rogowski; Hanemann, Heinrich von Kleist – Gabriel Wąsiński; Anioł, Luiza Berger, Adolfina Henrietta Vogel – Agnieszka Ćwik; Pan C., August Pfütze, Retz, Plesner, Remetz, Andrzej Ch., Malarz, Adam – Konrad Kujawski; Pani C., Pani R., Anna, Pani Ch., Dziewczyna – Joanna Kaczmarek; Hanka, Pani Stein, Elsa Walmann, Służąca – Kinga Kaszewska; Pan J., Profesor Ansen, Kohl, Alfred Walmann, Szabrownik, Karkosz, Listonos

Adaptacja i reżyseria: Izabela Cywińska
Scenografia: Małgorzata Szczęśniak
Muzyka: Andrzej Głowiński
Choreografia: Wojciech Misiuro
Kostiumy: Elżbieta Radke
Obsada[18]: Mirosław Baka – Hanemann, Katarzyna Figura – Hanka, Joanna Bogacka – Pani Wallman, Dorota Kolak – Matka, Krzysztof Gordon – Pan J., Wanda Neumann – Pani Stein, Joanna Kreft-Baka – Rosa Schulz, Elżbieta Goetel – Kobieta, Ewa Andruszkiewicz – Biała Dama, Ryszard Ronczewski – Pan B., Florian Staniewski – Pan Wallman, Igor Michalski – Pan Schulz, Mirosław Krawczyk – Ojciec, Krzysztof Matuszewski – Facet w uszatce, Jarosław Tyrański – Ubek, Teresa Kaczyńska, Ludmiła Legut, Katarzyna Michalska, Wojciech Kaczanowski, Ryszard Moskaluk, Maciej Szemiel, Marek Wronka.

Recenzje książki (wybór)

[edytuj | edytuj kod]
  • Wojciech Bonowicz - Z czułością przedrzeźniając[19]
  • Jarosław Klejnocki - Pocztówki z Atlantydy[20]
  • Włodzimierz Borodziej - O wypędzanych i wypędzaczach[21]
  • Jerzy Jarzębski - Hanemann i samobójcy[22]
  • Jarosław Klejnocki - Zagłada i zmartwychwstanie[23]
  • Julian Kornhauser - Majka Krawczak i Hanemann[24]
  • Tadeusz Nyczek - Gdańsk przed i po[25]
  • Jakub Stachowiak - Miasto i świat[26]
  • Leszek Szaruga - Odbudowanie przestrzeni[27]
  • Krzysztof Uniłowski - Odpominanie[28]
  • Marek Wilczyński - Opowieść o dwóch miastach[29]
  • Marek Zaleski - Elegia na obcość świata[30]
  • Kazimierz Koźniewski - Nasza mała ojczyzna[31]
  • Piotr Machul - Wolne miasto Chwina[32]
  • Krzysztof Pysiak - Z drugiej strony historii[33]
  • Ryszard Rychlicki - Martwe tropy[34]
  • Michał Struczyński - Gdańsk jako scena[35]
  • Mieczysław Orski - W tonach trenu[36]
  • Anna Ostowicz - ...Tylko płakać będą na ziemi zostawione przez nas cienie[37]
  • Jan Bratkowski - Refleksja po lekturze[38]
  • Andrzej Chojecki - Krótki moment w długiej historii[39]
  • Andrzej Franaszek - Milczenie z wnętrza rozpaczy (Zapiski na marginesach "Hanemanna")[40]
  • Marian Kisiel - Lektura fotografii[41]
  • Agata Koss - Gotyk i melancholia[42]
  • Anna Legeżyńska - Inny Niemiec, inny Gdańsk[43]
  • Włodzimierz Maciąg - Źródła wierności[44]
  • Dariusz Nowacki - Obok i ponad[45]
  • Marek Pąkciński - Spokojne światło bytu[46]
  • Jacek Sieradzki – Hanemann frasobliwy[47]
  • Jarosław Klejnocki – Hymn na cześć życia[48]
  • Katarzyna Strzyż - Przedmiot, ciało, człowiek w „Hanemannie” Stefana Chwina[49]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  2. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  3. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  4. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  5. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  6. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  7. ↑ a b Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  8. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  9. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  10. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  11. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2012-03-14].
  12. ↑ „Strona internetowa tygodnika "Polityka". [dostęp 2012-02-07].
  13. ↑ Strona internetowa e-teatr.pl. [dostęp 2012-03-14].
  14. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl. [w:] Tadeusz Szkutnik – "Hanemann" w teatrze Wybrzeże [on-line]. ”Dziennik Bałtycki”, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  15. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl. [w:] PE – Premiera "Hanemanna" i przyznanie tytułu "Człowiek Roku" [on-line]. ”Dziennik Bałtycki”, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  16. ↑ Strona internetowa teatry.art.pl.. [w:] Roman Pawłowski – "Hanemann" Stefana Chwina w gdańskim teatrze Wybrzeże [on-line]. „Gazeta Wyborcza”, 30 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-01-20)].
  17. ↑ Strona internetowa wp.pl.. [w:] Premiera "Hanemanna" Chwina w Teatrze Wybrzeże [on-line]. Portal Wirtualna Polska, 28 stycznia 2002 r.. [dostęp 2012-03-14].
  18. ↑ Strona internetowa e-teatr.pl.. [dostęp 2012-03-14].
  19. ↑ Tygodnik Powszechny, nr 38/1995 s.12
  20. ↑ "Ex Libris" (dodatek książkowy „Życia Warszawy”), nr 81/1995 s.9-10
  21. ↑ "Ex Libris" (dodatek książkowy „Życia Warszawy”), nr 86/1995 s.4-5
  22. ↑ Krakowski miesięcznik "Znak", nr 12/1995
  23. ↑ Tygodnik "Polityka", nr 45/1995 s.46
  24. ↑ Tygodnik Powszechny, nr 40/1995 s.1,12
  25. ↑ Gazeta Wyborcza, nr 232/1995 s.13
  26. ↑ Śląski kwartalnik literacki „Fa-Art”, nr 4/1995 s.52-54
  27. ↑ Dwutygodnik „Sycyna”, nr 25/1995 s.17
  28. ↑ Miesięcznik społeczno-kulturalny „Śląsk”, nr 2/1995 s.70
  29. ↑ Pismo społeczno-kulturalne „Czas Kultury”, nr 4/1995 s.80-82
  30. ↑ Kwartalnik „Res Publica Nowa”, nr 10/1995 s.60
  31. ↑ Wiadomości Kulturalne, nr 44/1995 s.20
  32. ↑ Życie Warszawy, nr 338/1995 s.7
  33. ↑ Miesięcznik „Nowe Książki”, nr 1/1996 s.15
  34. ↑ Ogólnopolski kwartalnik społeczno-kulturalny „Strony”, nr 3-4/1996 s.71-72
  35. ↑ Przegląd Tygodniowy, nr 5/1996 s.17
  36. ↑ ”Odra” – miesięcznik wydawany przez Bibliotekę Narodową i Ośrodek Kultury we Wrocławiu, nr 3/1996 s.113-114
  37. ↑ Warsztaty Polonistyczne, nr 3/1996 s.109-110
  38. ↑ Miesięcznik "Teatr", nr 3/1996 s.47
  39. ↑ Ogólnopolski dwumiesięcznik literacki "Topos", nr 1/1996 s.83-84
  40. ↑ NaGłos – kwartalnik krytyki literackiej, nr 23/1996 s.225-234
  41. ↑ Miesięcznik "Tygiel Kultury", nr 6-7/1996 s.126-129
  42. ↑ Kresy, nr 26/1996 s.166-168
  43. ↑ Polonistyka, nr 10/1996 s.690-693
  44. ↑ Dwumiesięcznik literacki "Dekada Literacka", nr 2/1996 s.12
  45. ↑ Pismo literackie „Twórczość”, nr 3/1996 s.108-110
  46. ↑ Miesięcznik „Literatura”, nr 1/1997 s.57-59
  47. ↑ Jacek Sieradzki – Hanemann frasobliwy. Tygodnik „Polityka (Nr 6/2002), 2.02.2009. [dostęp 2012-03-31].
  48. ↑ Jarosław Klejnocki – Hymn na cześć życia. Tygodnik „Polityka (Nr 5/2009), 31.01.2009. [dostęp 2012-03-31].
  49. ↑ Katarzyna Strzyż - Przedmiot, ciało, człowiek w „Hanemannie” Stefana Chwina. Strona internetowa: blogi.newsweek.pl Kultura, 18.04.2011r.. [dostęp 2012-03-31].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanemann&oldid=73238178”