Hanušovce nad Topľou
49°01′35″N 21°30′01″E/49,026389 21,500278 Historyczne centrum miasta | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Burmistrz |
Štefan Straka[1] | ||
| Powierzchnia |
14,37[2] km² | ||
| Wysokość |
207 m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
0 57 | ||
| Kod pocztowy |
094 31 | ||
| Tablice rejestracyjne |
VT | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 49°01′35″N 21°30′01″E/49,026389 21,500278
| |||
| Strona internetowa | |||
Hanušovce nad Topľou (węg. Tapolyhanusfalva) – miasto na Słowacji w kraju preszowskim, w powiecie Vranov nad Topľou; liczy ponad 3700 mieszkańców (2011). Do 1927 miasto nazywało się Hanušovce, istnieje także wieś Spišské Hanušovce.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto leży w pagórkowatym terenie, budowanym głównie utworami fliszowymi, w dolinie Medzianskeho potoka uchodzącego tuż niżej do Topli. Przepływa przez nie również Hanušovský potok. Centrum miasta leży na wysokości 207 m n. p. m., a jego tereny na wysokości 160—420 m n. p. m.[5]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarsze osadnictwo na terenie miasta miało miejsce już na przełomie eneolitu i epoki brązu. Historyczną osadę założył po roku 1312, na ziemiach będących wówczas we władaniu rodu Abów, niejaki Hanus. Został on jej sołtysem i od jego imienia osada otrzymała nazwę. Pierwsza bezpośrednia wzmianka o niej pochodzi z roku 1332[6], kiedy wzmiankowana jest jako Hanusfalwa. Później występuje jako villa Johannis (1355), Hanuswagasa (1359), Hanussowcze (1773), Hanušovce nad Topľou (1927). W języku węgierskim funkcjonowała jako Hanusfalu lub Tapolyhanusfalva. W tymże 1332 r. osada otrzymała prawa miasta prywatnego, w tym przywileje targowe[7].
W roku 1427 miasto liczyło 136 domów. W połowie XV w. działały w jego okolicy oddziały taborytów, zwanych tu "bratrzykami" (słow. bratríci). Znane było z wysokiego poziomu nauczania miejscowej szkoły[8]. Od połowy XIV w. należało do Sósych z Solivaru, od XVIII w. do Dessewffych i Berzeviczych. V roku 1787 miało miasto 112 domów i 896 mieszkańców, a w roku 1828 - 168 domów i 1269 mieszkańców. Do XIX w. utrzymała się jego rola jako lokalnego ośrodka targowego. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i rzemiosłem (słynne były wyrabiane tu fajki)[7].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia Marii Panny, wczesnogotycki z 1280 r. Murowany, jednonawowy, z wieżą dostawioną na osi. Przebudowany w XVIII w., zachował jednak wiele pierwotnych elementów architektonicznych[8].
- Dzwonnica koło kościoła. Murowana, barokowa, nakryta dachem czterospadowym z hełmem i latarnią, z 1742 r.
- Kościół ewangelicki, klasycystyczny z 1783 r. Murowany, jednonawowy, z przysadzistą wieżą na osi, przebudowany empirowo w roku 1820.
- Kasztel Sósych (tzw. Mały; słow. Šoóšovský kaštieľ, Malý kaštieľ). Renesansowa, murowana, dwukondygnacyjna budowla z narożną wieżą, z 1564 r.
- Kasztel Dessewffych (tzw. Wielki; słow. Dežőfiovský kaštieľ, Veľký kaštieľ). Późnorenesansowy, murowany, dwukondygnacyjny, z kwadratowymi wieżami na narożnikach, z XVII w., w połowie XVIII w. przebudowany barokowo. Obecnie siedziba muzeum (słow. Vlastivedné múzeum Hanušovce nad Topľou)[8].
-
Kościół Wniebowzięcia Marii Panny i dzwonnica -
Kościół ewangelicki -
Kasztel Sósych (Mały) -
Kasztel Dessewffych (Wielki)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-05]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 14,37S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Wg E-obce [1]
- ↑ Hanušovce nad Topľou - História. [w:] E-obce.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-10-05]. (słow.).
- ↑ a b Wg E-obce [2]
- ↑ a b c Jozef Ďurček: Šariš. Malý turistický sprievodca [w:] "Krásy Slovenska" R. LIII, nr 8/76, s. 145 (Na pomoc sprievodcom)
