Helena Przezdziecka

Helena Radziwiłłowa
	; Portret Heleny Radziwiłłowej (Ernst Gebauer, ok. 1816)
	; Roch III
Rodzina	Przezdzieccy herbu Roch III
Data urodzenia	6 stycznia 1753
Data i miejsce śmierci	1 kwietnia 1821 ; Warszawa
Ojciec	Antoni Tadeusz Przezdziecki
Matka	Katarzyna Ogińska
Mąż	Michał Hieronim Radziwiłł
Dzieci	Ludwik Mikołaj Radziwiłł; Antoni Henryk Radziwiłł; Krystyna Magdalena Radziwiłł; Michał Gedeon Hieronim Radziwiłł; Karol Lukasz Radziwiłł; Andrzej Walenty Radziwiłł; Aniela Radziwiłł; Róża Katarzyna Radziwiłł
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa (ur. 6 stycznia 1753, zm. 1 kwietnia 1821 w Warszawie) – wojewodzina wileńska, założycielka Arkadii pod Łowiczem, dama dworu rosyjskiego odznaczona orderem św. Katarzyny.

Życiorys

Była córką Antoniego Tadeusza Przezdzieckiego, podkanclerzego litewskiego, i Katarzyny Ogińskiej, wojewodzianki trockiej. 26 kwietnia 1771 poślubiła Michała Hieronima Radziwiłła. Z tej okazji Adam Tadeusz Naruszewicz napisał utwór Oda XVII. Na Akt Weselny Książęcia Michała Radziwiłła Miecznika W. Ks. Lit. Z Heleną Przeździecką Podkanclerzanką Lit.

Znana była z urody i romansów, m.in. z rosyjskim ambasadorem w Warszawie, Ottonem Magnusem von Stackelbergiem^[1] i posłem Jakobem Sieversem^[2]. Była matką Ludwika Mikołaja (którego do chrztu trzymał król Stanisław August Poniatowski), Antoniego Henryka, Michała Gedeona, Karola Łukasza oraz Andrzeja Walentego, a także Krystyny Magdaleny, Anieli i Róży Katarzyny.

Była inicjatorką powstania parku Arkadia niedaleko Nieborowa, zaprojektowanego w stylu angielskim^[3]^[4].

Helena z Przezdzieckich Radziwiłłowa posiadała najwyższy rosyjski order kobiecy^[5]. W kwietniu 1797, przy okazji koronacji Pawła I, została odznaczona małym krzyżem orderu św. Katarzyny. Jednocześnie mianowano ją stats-damą^[6] – honorową damą dworu^[7] (damą stanu dworu cesarskiego^[8]).

Była członkinią loży adopcyjnej Dobroczynności (de la Bienfaisance) od 1785^[9].

Przypisy

↑ K. Zienkowska, Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004, s. 275.
↑ Witold Dobrowolski. Świątynia Diany w Arkadii koło Nieborowa Świątynią Natury. „Rocznik Historii Sztuki”. XLI, s. 122, 2016. PAN.
↑ Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Muzeum Narodowe w Warszawie Oddział Muzeum w Nieborowie i Arkadii. [dostęp 2021-01-03].
↑ Agnieszka Drotkiewicz: Uciekam od innych, aby odnaleźć samą siebie. Arkadia Heleny Radziwiłłowej. „Przekrój”. [dostęp 2021-01-03].
↑ Włodzimierz Jakubowski: Ordery i medale Rosji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1993, s. 16. ISBN 83-85263-45-4.
↑ В.П. Пархоменко (red.): Сиятельные жены. Биографии и родословная статс-дам и фрейлин русского Двора (По спискам П.Ф. Карабанова). Санкт-Петербург: Изд-во им. А.С. Суворина, 1992, s. 29. ISBN 5-87462-006-0.
↑ Halina Karaś: Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów. Warszawa: Elipsa, 1996, s. 192 203. ISBN 83-7151-117-5.
↑ Zygmunt Mazur: Snarski Stanisław (1795-1880). W: Henryk Markiewicz (red.): Polski słownik biograficzny. T. XXXIX. Warszawa - Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk - Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1999–2000, s. 399. ISBN 84-239-4824-2.
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. XIV, Kraków 1930, s. 290.

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, t. XXX

[1] K. Zienkowska, Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004, s. 275.

[2] Witold Dobrowolski. Świątynia Diany w Arkadii koło Nieborowa Świątynią Natury. „Rocznik Historii Sztuki”. XLI, s. 122, 2016. PAN.

[3] Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Muzeum Narodowe w Warszawie Oddział Muzeum w Nieborowie i Arkadii. [dostęp 2021-01-03].

[4] Agnieszka Drotkiewicz: Uciekam od innych, aby odnaleźć samą siebie. Arkadia Heleny Radziwiłłowej. „Przekrój”. [dostęp 2021-01-03].

[5] Włodzimierz Jakubowski: Ordery i medale Rosji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1993, s. 16. ISBN 83-85263-45-4.

[6] В.П. Пархоменко (red.): Сиятельные жены. Биографии и родословная статс-дам и фрейлин русского Двора (По спискам П.Ф. Карабанова). Санкт-Петербург: Изд-во им. А.С. Суворина, 1992, s. 29. ISBN 5-87462-006-0.

[7] Halina Karaś: Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów. Warszawa: Elipsa, 1996, s. 192 203. ISBN 83-7151-117-5.

[8] Zygmunt Mazur: Snarski Stanisław (1795-1880). W: Henryk Markiewicz (red.): Polski słownik biograficzny. T. XXXIX. Warszawa - Kraków: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk - Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1999–2000, s. 399. ISBN 84-239-4824-2.

[9] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, „Archiwum Komisji Historycznej”, t. XIV, Kraków 1930, s. 290.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]