Henryk Hewelt

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Henryk Hewelt
Henryk Hewelt
Data i miejsce urodzenia

31 maja 1936
Rąb

Data i miejsce śmierci

7 lipca 1995
Gdynia

Zawód, zajęcie

poeta, rzeźbiarz, gawędziarz

Narodowość

kaszubska

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Henryka Hewelta
Grób Henryka Hewelta

Henryk Hewelt (kaszub.) Henrik Héwelt (ur. 31 maja 1936 w Rębie, zm. 7 lipca 1995 w Gdyni) – kaszubski artysta ludowy, rzeźbiarz, gawędziarz i poeta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 31 maja 1936 r. w Rębie k. Przodkowa na Kaszubach, jako syn Roberta i Waleski z d. Krefft. Tam też ukończył szkołę podstawową. Większość dorosłego życia spędził w Gdyni. Z wykształcenia (ukończył 3-letnią szkołę zawodową oraz 3-letnie liceum zawodowe) elektryk. Po ukończeniu szkoły zawodowej pracował w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym, następnie w Gromadzkiej Radzie Narodowej w Pomieczynie, w Stoczni Gdańskiej, a następnie przez 20 lat w firmie Polcargo w Gdyni[1][2]. Żonaty z Lidią z d. Smykla. Znał język kaszubski, polski, niemiecki i angielski[3].

Zmarł 7 lipca 1995 r. w Gdyni. Jest pochowany w Gdyni na Cmentarzu przy ul. Spokojnej (sektor 21, rząd 13 nr 5)[4].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Aktywność na polu sztuki ludowej zaczął wykazywać w latach 70., kiedy zajął się rzeźbą. Charakterystyczne dla Hewelta są drewniane płaskorzeźby i figurki o tematyce religijnej i wierzeń ludowych (tzw. "świątki"). Jak sam twierdził, inspirację czerpał z otaczającego świata. Jego rzeźby trafiły do kolekcji prywatnych i publicznych (m.in. Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Rumi)[3][5].

Oprócz rzeźby zaczął od l. 80. zaczął prezentować swoją twórczość słowną. W 1983 r. na łamach pomorskiego czasopisma "Pomerania" zadebiutował wierszem "Dzéń Zôdëszny"[6]. Na łamach tego pisma ukazała się większa liczba jego wierszy. W kolejnych latach pojawiały się one m.in. w piśmie "Norda" i antologiach kaszubskiej poezji. Najwięcej wierszy wydano już pośmiertnie, dużą ich część zbierając w, wydanym już w 1996 r. tomiku "Nie odińda bez pożegnaniô"[7]. Według Eugeniusza Pryczkowskiego napisał ponad 80 wierszy[8]. Jednocześnie twórczość Hewelta jest szeroko wykorzystywana w konkursach poetyckich i w działalności edukacyjnej, trafiając również do podręczników języka kaszubskiego[9]. W swej niedługiej twórczości poetyckiej Henryk Hewelt nieustannie dokonywał obrachunku z życiem, dziękował ziemi przodków, że dozwoliła mu wniknąć w głąb i poznać jej piękno[10].

W 1984 r. zaczął występować jako gawędziarz na Turnieju Gawędziarzy Ludowych Kaszub i Kociewia w Wielu[11], kilkukrotnie go wygrywając (1987, 1990, 1991, 1992)[3]. Gawędami dzielił się również w kaszubskojęzycznym programie telewizyjnym "Rodnô Zemia"[7]. Jako gawędziarz Henryk Hewelt odznaczał się dużym humorem i satyrą, nacechowanymi życzliwym komizmem, ośmieszającym przywary i wady współczesnych Kaszubów[12].

Za swą twórczość gawędziarską, poetycką i rzeźbiarską artysta otrzymał wiele nagród i wyróżnień w różnego typu konkursach i przeglądach. Doceniony został także przez kolejnych dyrektorów WOK w Gdańsku, otrzymując z okazji Zjazdów Twórców Ludowych Ziemi Gdańskiej nagrody za „osiągnięcia twórcze i cenny wkład pracy w popularyzację współczesnej sztuki ludowej naszego regionu”. W 1987 roku przyznano Heweltowi za działalność artystyczną odznaczenie "Zasłużony działacz kultury". W 1988 r. został także odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[13][3]. Od 1985 r. przez 8 lat prezes Gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych, a od 1990 r. członek Zarządu Głównego[13]. Od 1978 r. członek Zrzeszenia Kaszubsko Pomorskiego[3]. Przez kilka lat prowadził szkółkę rzeźbiarstwa w Niemczech[14].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 2013 r. Bibliotece Publicznej Gminy Przodkowo w Przodkowie nadano imię Henryka Hewelta[15].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • "Nie odińda bez pożegnaniô", Gdynia 1996 (pierwsze wyd.), Banino 2013 (drugie wyd.)

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Stanisław Janke, Henryk Hewelt. Dzen zadeszny, „Pomerania”, wrzesień 1983, wrzesień 1983, s. 42 [dostęp 2024-02-05].
  2. ↑ Nie òdińdã bez pòżegnaniô [online], CZEC Kaszubskie Książki i Upominki - Pamiątki z Kaszub [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  3. ↑ a b c d e Judyta Śliwińska, 10. rocznica śmierci Henryka Hewelta, „Gdinskô Klëka”, 2005 [dostęp 2024-02-07].
  4. ↑ Cmentarze Komunalne w Gdyni [online], gdynia.grobonet.com [dostęp 2024-02-04].
  5. ↑ Grzegorz Czepułkowski, Dwie rzeźby Dziad z bazuną i Baba z kierznią , Henryk Hewelt [online], Wirtualne Muzeum Rumi [dostęp 2024-02-11].
  6. ↑ Henryk Hewelt, Dzeń Zadeszny, „Pomerania”, wrzesień 1983, wrzesień 1983, s. 42 [dostęp 2024-02-05].
  7. ↑ a b Eugeniusz Pryczkowski, Posłowie, [w:] Henryk Hewelt, Nie odińda bez pożegnaniô, wyd. 2, Banino: Wydawnictwo Rost, 2013, ISBN 978-83-60640-54-8.
  8. ↑ Eugeniusz Pryczkowski, Kazimierz Klawiter, Norda, 1996, nr 6, Wydawnictwo "Rumina", 7 lutego 1996 [dostęp 2024-02-09].
  9. ↑ Jaromira Labudda, Zôrno mòwë. Pòdrãcznik do `uczbë jãzëka kaszëbsczégò dlô pòczątkùjącëch (kl. IV-VI). Dzél I, wyd. 1, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Zarząd Główny, 2007, ISBN 978-83-87258-12-2 [dostęp 2024-02-05].
  10. ↑ Nie òdińdã bez pòżegnaniô [online], CZEC Kaszubskie Książki i Upominki - Pamiątki z Kaszub [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  11. ↑ Iwona Stenka, Było minęło… kartka z kalendarza 7/2021 [online], www.muzeum.wejherowo.pl, 31 maja 2021 [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  12. ↑ Nie òdińdã bez pòżegnaniô [online], CZEC Kaszubskie Książki i Upominki - Pamiątki z Kaszub [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  13. ↑ a b VIII Krajowy Zjazd Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Zjazd - fakty, liczby, wydarzenia, „Twórczość ludowa. Kwartalnik Stowarzyszenia Twórców Ludowych”, Rok V (1/14/1990), styczeń 1990, s. 20 [dostęp 2024-02-05].
  14. ↑ Nie òdińdã bez pòżegnaniô [online], CZEC Kaszubskie Książki i Upominki - Pamiątki z Kaszub [dostęp 2024-02-05] (pol.).
  15. ↑ Przodkowo. Biblioteka świętuje 65-lecie działalności [online], Kartuzy.info, 16 maja 2013 [dostęp 2024-02-05] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Eugeniusz Pryczkowski, Posłowie, [w:] Henryk Hewelt, Nie odińda bez pożegnaniô, wyd. 2, Banino: Wydawnictwo Rost, 2013, s. 62, ISBN 978-83-60640-54-8.
  • Śliwińska J., 10. rocznica śmierci Henryka Hewelta, „Gdinskô Klëka”, 2005 [dostęp 2024-02-07].
  • Schramke, G.: Procëm Smãtkòwi. Współczesna literatura kaszubska w latach 1981-2015, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Instytut Kaszubski, Gdańsk, 2023, s. 54-55
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Henryk_Hewelt&oldid=73105185”