Hipolit Lemański
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
adwokat |
| Uczelnia | |
| Stanowisko |
adwokat trybunału warszawskiego, |
| Rodzice |
Kazimierz Lemański |
| Małżeństwo |
Marianna Kozłowska |
| Dzieci |
Hipolit Wawrzyniec, |
Hipolit Lemański (ur. 13 sierpnia 1755 w Buku koło Poznania, zm. 31 sierpnia 1796 w Warszawie) – adwokat trybunału warszawskiego, instigator (oskarżyciel publiczny) Konsystorza Generalnego, pierwszy archiwista generalny Archiwum miasta Warszawy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem bukowskiego burmistrza Kazimierza Lemańskiego i jego pierwszej żony Reginy z Pachowiczów[1]. Do 22. roku życia mieszkał w Buku[2]. Ukończył Kolegium Jezuickie w Poznaniu (późniejszą Szkołę Wydziałową), w którym wykładowcą był jego stryj Jan Lemański[3]. Następnie przeniósł się do Warszawy. Został wymieniony jako opiekun prawny (adwokat), w reskrypcie króla Stanisława Augusta z 24 sierpnia 1784 roku[4]. W 1788 roku był adwokatem trybunału oraz instigatorem warszawskiego sądu konsystorskiego[1]. 12 maja 1792 roku, w drodze konkursu „[...] większością sekretnych głosów”, został wybrany na stanowisko archiwisty generalnego w utworzonym miesiąc wcześniej Archiwum Generalnym miasta Warszawy[5][6]. Archiwista miał otrzymywać wysoką jak na owe czasy pensję 4 000 zł rocznie[7]. Zwycięstwo konfederacji targowickiej przyniosło powrót do dawnego ustroju miasta. Do dnia 9 marca 1793 roku wszystkie akta zwrócono magistratom Starej i Nowej Warszawy oraz poszczególnym miasteczkom i jurydykom. Hipolit Lemański przestał pełnić swój urząd. W połowie 1794 roku, po wygranej insurekcji warszawskiej, Hipolit Lemański został regentem dozoru ekspedycji rezolucji Rady Najwyższej Narodowej[8].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Ożenił się z panną Marianną Kozłowską, córką Jakuba i Wiktorii. Ślubowali 4 lutego 1790 roku w parafii jazdowskiej na warszawskim Solcu[9]. Tamtejszym proboszczem od 1753 roku był wuj Hipolita ks. kan. Bogusław Pachowicz (również z Buku). Lemańscy mieli troje dzieci: Hipolita Wawrzyńca, Józefa Kalasantego Jakuba (dwojga imion) i córkę Juliannę Brygidę Mariannę (1796–1829). Ta wyszła za archiwistę Komisji Rządowej Skarbu Kazimierza Gnaczyńskiego. Małżonkowie Gnaczyńscy spoczęli we wspólnym grobie na Starych Powązkach. Hipolit Wawrzyniec (1791–1852) został urzędnikiem w Dyrekcji Generalnej Poczty w Warszawie[10], natomiast jego brat Józef Kalasanty Jakub (1793–1860) - oficer wojsk napoleońskich - był dzierżawcą folwarku w Inowłodzu, a od 1840 właścicielem dóbr i zamku w Gardzienicach. Był „zacnym i prawym człowiekiem, mającym wielkie poważanie wśród okolicznych włościan"[11]. Obaj w 1837 roku zostali wylegitymowani ze szlachectwa[a] i zapisani pod herbem Bukowczyk[12].
Hipolit Lemański zmarł 31 sierpnia 1796 roku na Służewie. Jego ciało przewieziono do Warszawy i pochowano w krypcie kościoła jazdowskiego na Solcu. W księgach tejże parafii dokonano zapisu zgonu[b]. Wdowa Marianna Lemańska z Kozłowskich wyszła za radcę powiatu warszawskiego i dziedzicznego posesora Służewa Stanisława Suffczyńskiego. Zmarła 24 lipca 1827 w majątku Kobylin koło Grójca. Miała 52 lata[c].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Seweryn hr. Uruski, Rodzina: Herbarz Szlachty Polskiej,. Warszawa 1911, t. 8, s. 328-329
- ↑ M. Formanowicz, Wielkopolskie korzenie Lemańskich herbu Bukowczyk, [w:] "Rocznik Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego »Gniazdo«", Poznań 2014, s. 67.
- ↑ Dzieje domowe albo Opis przez dni osobliwszych dziejów i przypadków zdarzonych w szkołach wydziałowych poznańskich: 1781-1793, pod red. Doroty Żołądź́-Strzelczyk, Poznań 2006, s. 76-97.
- ↑ Anton Friedrich Büsching, Benjamin Gottfried Weinar, Magazin für die neue Historie und Geographie. t. 19, Halle 1785, s. 589. [dostęp 2014-09-15]. (niem.).
- ↑ "Archeion", t. 46-47, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 1967, s. 68, 79.
- ↑ Z. Górski, Ze studiów nad kancelarią miejską Starej Warszawy. [w:] "Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia XIX”. Toruń 1984, s. 126-127.. [dostęp 2014-09-15]. (pol.).
- ↑ W. Smoleński, Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII. Warszawa 1917, s. 164, 386. [dostęp 2014-09-15]. (pol.).
- ↑ Akty powstania Kościuszki, red. S. Askenazy i W. Dzwonkowski, Kraków 1918. T. I, s. 395; T. II, s. 343.
- ↑ Akt śl;ubu Hipolita Lemańskiego. Księgi metrykalne dawnej parafii jazdowskiej na Solcu (później św. Aleksandra). AAW, zespół 8005/D, jednostka 126, s. 296-297. [dostęp 2014-09-15]. (łac.).
- ↑ T. Suma, Urzędnicy pocztowi w Królestwie Polskim, 1815-1871: słownik biograficzny, Warszawa 2005, s. 176.
- ↑ Maria z Mohrów Kietlińska, Wspomnienia, Kraków 1986, s. 174.
- ↑ Hipolit Wawrzyniec Lemański h. Bukowczyk ("Korrespondent". 1837.08.12, nr 217), Józef Kalasanty Jakub Lemański h. Bukowczyk ("Korrespondent". 1837.10.16, nr 280).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wykazali się przed Heroldią Królestwa Polskiego dokumentami poświadczającymi ich szlacheckie pochodzenie.
- ↑ Odpisem aktu zgonu Hipolita Lemańskiego (sepulturą) legitymowały się jego dzieci w dniu swoich ślubów (Julianna w 1816, a Józef Kalasanty w 1837)
- ↑ Stanisław Suffczyński zmarł 7 września 1819 roku w Warszawie. Pochowany na Służewie.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rodowód Lemańskich herbu Bukowczyk w: "Rodowody mieszczan bukowskich"
- Dzieje Archiwum Państwowego w Warszawie. warszawa.ap.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-23)]. na stronie: APW