Szczeciniak sadzowaty
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
szczeciniak sadzowaty |
Nazwa systematyczna | |
Hymenochaete fuliginosa (Pers.) Bres. Annls Sci. Nat., Bot. 3 5: 152 (1846) |
Szczeciniak sadzowaty (Hymenochaete fuliginosa (Pers.) Bres.) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hymenochaete, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1838 r. opisał Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Stereum fuliginosum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Giacomo Bresàdola w 1897 r.[1]
- Hymenochaete fuliginosum (Fr.) Bres. 1903
- Hymenochaete fusca (P. Karst.) Sacc. & P. Syd. 1899
- Hymenochaete rubiginosa subsp. subfuliginosa (Bourdot & Galzin) Bourdot & Galzin 1928
- Hymenochaete subfuliginosa Bourdot & Galzin 1922
- Hymenochaetella fusca P. Karst. 1896
- Stereum fuliginosum Fr. 1838
- Thelephora fuliginosa Pers. 1822
W 1983 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda pisywali go pod polską nazwą szczecinkowiec dębowy lub szczecinkowiec sadzowaty, w 2003 r. W. Wojewoda zmienił ją na szczeciniak sadzowaty[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Rozpostarty, ściśle przylegający do podłoża, w stanie suchym twardy. Osiąga grubość do 0,6 mm, ale zwykle tylko do 0,3 mm, średnicę 0,2–1 cm i długość do 10 cm. Hymenium gładkie lub lekko nierówne, później gęsto, nieregularnie popękane, ciemno brązowe lub ciemno czekoladowobrązowe, bez oliwkowego lub liliowego odcienia. Brzeg cienki, szorstki, w młodych owocnikach rdzawobrązowy, w starszych w kolorze hymenium lub z ciemniejszą strefą[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki generatywne o średnicy 2–4 µm, żółtawe do brązowawych, cienkościenne lub z pogrubionymi ściankami, zlepione, niewyraźne. W kontekście i hymenium brak kryształków. Warstwa szczecinek o grubości 50–575 µm. Szczecinki liczne (60–)65–100 × (6–)7–11 µm, częściowo wystające do 65 µm, szydłowate, z ostrą lub bardzo ostrą końcówką, proste, nagie, bez inkrustacji. Hyfidy nieliczne do licznych, bezbarwne lub żółtawe, o średnicy 2,5–3 µm, cienkościenne, bez inkrustacji. Brak cystyd. Bazydiole, jeśli występują, mają średnicę 2,5–3,5 µm i nie są inkrustaowane. Podstawki maczugowate lub prawie maczugowate, 13–18 × (3,5–)4–5 µm z 4 sterygmami o długości około 4 µm. Zarodniki cylindryczne, lekko zakrzywione, 5–6,5(–7) × 1,8–2,6(–2,8) µm[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Afryce i na Nowej Zelandii[5]. W Polsce jest rzadki. W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 4 jego stanowiska, przy czym obejmują one również Hymenochaete subfuliginosa. Gatunek ten w Polsce uznany został za synonim Hymenochaete fuliginosa, jednak według niektórych mykologów jest to odrębny gatunek[3]. Szczeciniak sadzowaty znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Norwegii, Szwecji[3].
Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach iglastych i mieszanych na leżących na ziemi i pozbawionych kory pniach i gałęziach świerka i sosny, rzadziej dęba[3]. W innych krajach opisany został także na brzozach i wierzbach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-23] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-23] .
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c Hymenochaete fuliginosum [online], Mycobank [dostęp 2021-12-20] .
- ↑ Mapa występowania szczeciniaka sadzowatego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2021-12-20] .
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .