Ignacy Chodźko
_(cropped).jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 września 1794 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Dziedzina sztuki |
powieściopisarz |
| Ważne dzieła | |
|
Pamiętniki kwestarza | |
.jpg){kind=small}
| |
Ignacy Chodźko (pseud.: Pan Wirszajtos[1], ur. 29 września 1794 w Zabłotczyźnie[2], zm. 1 sierpnia 1861 w Dziewiętniach[3]) – polski powieściopisarz i gawędziarz, napisał m.in. serię opowieści Obrazy litewskie, mason.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Antoniego i Katarzyny z Widmontów. Całe prawie swe życie spędził w ziemi oszmiańskiej, w rodzinnym majątku Dziewiętniach, gdzie wzrastał w atmosferze dawnych tradycji i obyczajów szlacheckich. Uczęszczał do szkoły bazylianów w Borunach, od 1810 roku studiował w Wilnie. Po śmierci rodziców w 1814 przeszedł pod opiekę stryja Jana. Pracował w kancelarii Radziwiłłowskiej i był członkiem Towarzystwa Szubrawców. Należał do loży wolnomularskiej w Wilnie i Mińsku.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Niemal do roku 1840 wierny pozostał ideologii wieku Oświecenia i klasycystycznym upodobaniom w literaturze, pisząc w tym duchu wiersze i szkice satyryczne oraz refleksje moralne. Jego pierwszym dziełem prozatorskim było opowiadanie Poddany wydrukowane (1829) w piśmie wydawanym w Warszawie przez jego przyjaciela Antoniego Edwarda Odyńca. Pod wpływem wspomnień spisanych przez stryja Jana ogłosił w 1838 Domek mojego dziadka, a niebawem (1840) rozpoczął cykl Obrazów litewskich (wydane w V seriach, 1840–1850) – szereg gawęd zaczerpniętych z życia szlachty miejscowej w XVIII i pierwszej ćwierci XIX wieku, z których na pierwszy plan wysuwa się seria III (Pamiętniki kwestarza, 1844), skupiająca się dokoła postaci kwestarza bernardyna. W odleglejsze czasy sięgają Podania litewskie (4 serie, 1852–1860), dowodzą jednak, że w Chodźce brak było materiału na powieściopisarza historycznego. Celując w przedstawianiu codziennego życia szlachty litewskiej, w tym ciasnym zakresie wyróżniał się werwą dialogu, darem potoczystej narracji, plastyką scen zbiorowych, prawdą charakterystyki. Nie stało mu natomiast twórczej wyobraźni i zdolności kompozycyjnych, popadał też często w moralizowanie, nużące tym bardziej, że głębią i oryginalnością myśli w ujmowaniu ogólniejszych zagadnień Chodźko się nie odznaczał.
Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pisma Ignacego Chodźki: Podania Litewskie. Dwie Konwersacje Z Przeszłości. Próby Nowego Dykcyonarza / Wydaje Pan Wirszajtos, Niegdyś Szubrawiec Rustykanin (Polish Edition): [online], amazon.com [dostęp 2024-05-23] (ang.).
- ↑ Zabłotczyzna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 189.
- ↑ Dziewiętnia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 291.
- ↑ "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- Chodźko Ignacy. W: Wacław Borowy: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 382–384. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tygodnik Ilustrowany 1860, Ignacy Chodźko
- Publikacje Ignacego Chodźki w bibliotece Polona