Inwazja turecka na Cypr
 Mapa etnograficzna Cypru w 1960 | |||
| Czas |
20 lipca – sierpień 1974 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
roszczenia Turcji do utworzenia wolnego państwa Turków cypryjskich | ||
| Wynik |
ustanowienie Tureckiej Republiki Cypru Północnego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Inwazja turecka na Cypr (operacja Atilla) – kolejne desanty tureckich sił zbrojnych na terytorium Cypru w lipcu, następnie w sierpniu 1974, przedstawiane jako reakcja na zamach stanu, inspirowany i współorganizowany na wyspie przez grecką juntę czarnych pułkowników[8]. Zamach stanu, rozpoczęty 15 lipca, zakończył się niepowodzeniem 22 lipca 1974. Nie powstrzymało to trwania rozpoczętej 20 lipca inwazji, z kulminacją w dniach 14-16 sierpnia, gdy to zajęto 37% powierzchni wyspy[9]. Niezwłocznie prowadzono czystki etniczne, następnie rozległą akcję kolonizacyjną, głęboko zmieniającą strukturę demograficzną wyspy[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do lat 60. XX wieku wyspa znajdowała się pod brytyjskim panowaniem i była zamieszkiwana przez Greków oraz Turków[11]. W połowie lipca 1974 miał miejsce zamach stanu na Cyprze, którego celem była natychmiastowa unia Cypru z Grecją (enosis).
Przed atakiem premier Turcji, Bülent Ecevit skonsultował swoją decyzję o interwencji zbrojnej na Cyprze z liderami największych tureckich partii politycznych. Część z nich przeciwstawiła się wizji ataku na Cypr. Szef rządu Turcji przekonywał jednak wówczas o potrzebie utworzenia przyczółka, w którym schronienie znaleźliby Turcy cypryjscy[12].
Podczas inwazji więcej niż jedna czwarta ludności Cypru została usunięta z zajętej północnej części wyspy, gdzie Grecy cypryjscy stanowili 80% ludności. Oprócz tego około 60 tys. Turków cypryjskich wyemigrowało z południa na północ po zakończeniu konfliktu[13]. Siły tureckie stanowiły 40 tys. żołnierzy[1] i 20 tys. bojowników Turków cypryjskich[2], a po drugiej stronie stanęło 12 tys. żołnierzy cypryjskich i 2 tys. greckich[3]. Najazd turecki zakończył się proklamowaniem uznawanej jedynie przez Turcję Tureckiej Republiki Cypru Północnego i podziałem wyspy wzdłuż monitorowanej przez ONZ zielonej linii o długości 180 km. Na wyspie stacjonuje 35 tys. wojsk tureckich[14].
Podział wyspy Cypr
Zielona linia
Bunkier na linii demarkacyjnej w Nikozji
Pomnik poległych w czasie inwazji w mieście Larnaka
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 253.
- ↑ a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 254.
- ↑ a b Γεώργιος Σέργης: Η Μάχη της Κύπρου. Ateny: Εκδόσεις Αφοι Βλάσση, 1999, s. 260.
- ↑ Ibrahim Artuç: Kıbrıs’ta Savaş ve Barış. Stambuł: Kastaş Yayınları., 1989, s. 317-318.
- ↑ Roni Alasor: Eκτελέστε τους αιχμαλώτους. Ateny: 2001.
- ↑ Kostas Hatziantoniou: Cyprus 1954–1974. Ateny: 2007, s. 557.
- ↑ Na podstawie oficjalnego raportu Wysokiego Dowództwa Gwardii Narodowej do szefa Sił Zbrojnych.[potrzebny przypis]
- ↑ Matt Barett: The Rise of the Junta in Greece.
- ↑ Cypr - Podział wyspy. [dostęp 2015-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
- ↑ Illegal Demographic Changes. mfa.gov.cy. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)]. - Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Cypru
- ↑ Cypr znów może być jednym państwem. Dzięki kryzysowi. wyborcza.pl, 16 listopada 2013.
- ↑ Mobile Madness, Attyla na Cyprze, historia.uwazamrze.pl [dostęp 2019-10-29] (pol.).
- ↑ 1974: Turkey Invades Cyprus. BBC, 2010. [dostęp 2011-05-16]. (ang.).
- ↑ Komplikacja na Cyprze. [dostęp 2015-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].