Józef Byszewski (pułkownik)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Byszewski
pułkownik
Data i miejsce urodzenia

17 marca 1787
Krzewata

Data śmierci

26 lipca 1841

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Księstwa Warszawskiego
Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego

Jednostki

13 Pułk Huzarów
1 Pułk Mazurów

Główne wojny i bitwy

wojny napoleońskie

powstanie listopadowe

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Pomnik Józefa Byszewskiego w Kłodawie

Józef Byszewski herbu Jastrzębiec (ur. 17 marca 1787 w Krzewacie, zm. 26 lipca 1841) – polski szlachcic i wojskowy, dowódca 1 Pułku Mazurów, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Franciszka Byszewskiego h. Jastrzębiec, majora Kawalerii Narodowej poległego podczas insurekcji kościuszkowskiej i Tekli z Potockich h. Lubicz (zm. 1808)[1]. Miał siostrę Magdalenę[2]

Podczas powstania w 1806 roku brał udział w walkach w składzie pospolitego ruszenia z Łęczycy, którym dowodził jego późniejszy teść – Tomasz Byszewski[1]. Po przybyciu Napoleona Bonapartego do Warszawy w grudniu 1806 roku znalazł się w szeregach cesarskiej gwardii honorowej, a następnie do 1810 roku brał udział w kampaniach napoleońskich[1]. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 roku dowodził szwadronem pospolitego ruszenia szlachty Łęczyckiej. Za zasługi wojenne otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[1][2].

Od 1809 roku służył w 1 Pułku Huzarów, przemianowanym następnie na 13 Pułk Huzarów w składzie Armii Księstwa Warszawskiego[1]. W 1810 roku poprosił o dymisję z wojska i powrócił do Krzewaty. W 1815 roku poślubił Franciszkę Teklę Byszewską, córkę Tomasza Byszewskiego i Rozalii z Szamowskich[1]. Małżeństwo nie miało dzieci, przez pewien czas opiekowali się jedynie osieroconą córką swoich krewnych – Nimfą Marianną Byszewską, aż do czasu jej zamążpójścia w 1833 roku[3].

W latach 20. XIX wieku piastował funkcję sędziego pokoju w Łęczycy, zasiadał też w sejmiku powiatu łęczyckiego, skąd kilka razy wybierany był do Rady Województwa Mazowieckiego[3][2]. Po wybuchu powstania listopadowego, 3 grudnia 1830 roku wystąpił w imieniu szlachty łęczyckiej do Rady Administracyjnej i generała Józefa Chłopickiego z prośbą o utworzenie ochotniczych oddziałów jazdy na terenie zachodnich powiatów województwa[3]. Zgody takiej nie otrzymał, jednak 6 grudnia wraz z Wincentym Dobieckim podjął inicjatywę utworzenia oddziałów tzw. „nowej jazdy”, a następnie 1 Pułku Mazurów[3].

7 grudnia, podczas wiecu w Łęczycy został okrzyknięty naczelnikiem powstania na terenie powiatu i przez pewien czas angażował się w pracę miejscowej Rady Obywatelskiej[3]. W styczniu 1831 roku objął dowództwo 1. szwadronu w nowo tworzonym pułku. 10 lutego 1831 roku pułk włączono w skład armii narodowej, następnie wchodził on w różne struktury organizacyjne armii oraz uczestniczył w kilkunastu potyczkach i bitwach, m.in. pod Białołęką, Wawrem, Janowem i Kockiem[3]. Po bitwie pod Ostrołęką, w której ranny został płk. Wincenty Dobiecki, dowództwo pułku przekazano Byszewskiemu[3]. Dowodził on pułkiem do 28 września 1831 roku, tj. do dnia kapitulacji brygady Zygmunta Stryjeńskiego w Sławkowie[4][2]. Ułani pułku otrzymali łącznie 16 Krzyży Złotych i 13 Krzyży Srebrnych Orderu Virtuti Militari[4].

Po październiku 1831 roku, po upadku powstania majek Byszewskiego został zajęty w sekwestr przez generała Franciszka Ksawerego Dąbrowskiego[5][2]. W grudniu tego samego roku zostały jednak zwolnione spod zajęcia, o czym zadecydowało objęcie podkomendnych Stryjeńskiego amnestią i złożenie przez Byszewskiego przysięgi na wierność carowi[4]. Byszewski powrócił następnie do pełnienia funkcji sędziego pokoju i zajmowania się swoim majątkiem, który w latach 30. był kilkukrotnie nękany przez pożary i nieurodzaje[4]. Zmarł 26 lipca 1841 roku[4][2].

Wdowa po pułkowniku Byszewskim ufundowała krótko po jego śmierci empirowy pomnik, wystawiony na jego grobie przy Kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie[6][5][2]. Franciszka Byszewska sprzedała następnie majątek w Krzewacie i zamieszkała w Kole, gdzie zmarła w 1862 roku[6].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 11.
  2. ↑ a b c d e f g Józef Byszewski (1787-1841) [online], www.klodawskiecmentarze.pl [dostęp 2023-04-01].
  3. ↑ a b c d e f g Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 12.
  4. ↑ a b c d e f Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 13.
  5. ↑ a b Odsłonięcie pomnika nagrobnego weterana kampanii napoleońskiej i powstania listopadowego płk. Józefa Byszewskiego – Kłodawa, 30 listopada 2019 [online], Instytut Pamięci Narodowej - Poznań [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  6. ↑ a b Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, s. 15.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Marek Rezler, Grażyna Niewiarowska, Ryszard Jałoszyński, Pełni nadziei i męstwa. Płk. Józef Byszewski oraz inni uczestnicy powstania listopadowego z Ziemi Kłodawskiej, Towarzystwo Samorządowe w Koninie, 2020, ISBN 978-83-959624-0-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Byszewski_(pułkownik)&oldid=70018882”