Guzowcowate
| Xenosauridae[1] | |||
| Cope, 1866 | |||
 Przedstawiciel rodziny – Xenosaurus platyceps | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| (bez rangi) | Anguimorpha | ||
| Infrarząd | |||
| (bez rangi) | Carusioidea | ||
| Rodzina |
guzowcowate | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Xenosaurus Peters, 1861 | |||
| Rodzaje | |||
| |||
Guzowcowate, jaszczurki guzowate, ksenosaury (Xenosauridae) – rodzina owadożernych jaszczurek z grupy Anguimorpha.
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Występują w górskich wilgotnych lasach równikowych w Ameryce (rodzaj Xenosaurus od południowego Meksyku do Gwatemali). Zamieszkują szczeliny skalne i dziuple drzew.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Guzowcowate są jaszczurkami o krępej budowie i dobrze rozwiniętych kończynach. Skóra grzbietu tych jaszczurek pokryta jest małymi ziarnistymi łuskami oraz dużymi rogowymi brodawkami ułożonymi w poprzeczne rzędy. Brzuch jest pokryty płaskimi tarczkami i łuskami. W skórze znajdują się osteodermy. Głowa masywna, szeroka i wysoka. Otwory uszne są duże, zasłonięte skórą z małymi łuskami.
Są to gatunki jajożyworodne. Prowadzą dzienny tryb życia. Żywią się głównie owadami.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny należy jeden rodzaj występujący współcześnie[2]:
oraz rodzaje wymarłe:
Według definicji filogenetycznej przedstawionej w 2010 roku przez Conrada i współpracowników do Xenosauridae należą wszystkie taksony bliżej spokrewnione z Xenosaurus grandis niż z padalcem zwyczajnym, Carusia intermedia lub waranem kolorowym[3]. Wielu autorów do guzowcowatych zaliczało również jaszczurkę krokodylowatą (Shinisaurus crocodilurus), jednak hipoteza taka opierała się w dużej mierze na niedokładnie poznanej morfologii tego gatunku – w rzeczywistości bardzo odmiennego od Xenosauridae[4][5].
Nowsze analizy kladystyczne – zarówno morfologiczne, jak i molekularne – sugerują, że Xenosauridae są najbliżej spokrewnione z wymarłymi rodzajami, takimi jak Carusia, oraz padalcowatymi. Analizy molekularne wskazują, że ich bliskimi krewnymi mogą być również przedstawiciele kladu Monstersauria, obejmującego m.in. rodzinę Helodermatidae[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Xenosauridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Xenosauridae. The Reptile Database. [dostęp 2019-02-21]. (ang.).
- ↑ a b Jack L. Conrad, Jennifer C. Ast, Shaena Montanari, Mark A. Norell. A combined evidence phylogenetic analysis of Anguimorpha (Reptilia: Squamata). „Cladistics”, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00330.x. (ang.).
- ↑ Jack L. Conrad. Skull, mandible, and hyoid of "Shinisaurus crocodilurus" Ahl (Squamata, Anguimorpha). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 141 (3), s. 399–434, 2004. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2004.00128.x. (ang.).
- ↑ Jack L. Conrad. Postcranial skeleton of Shinisaurus crocodilurus (Squamata: Anguimorpha). „Journal of Morphology”. 261 (7), s. 759–775, 2006. DOI: 10.1002/jmor.10291. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.
- Włodzimierz Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
- Podrząd:Jaszczurki Sauria w: W.Zamachowski, A.Zyśk Strunowce Chordata, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1997 ISBN 83-86841-92-3
- Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- Family Xenosauridae. The Reptile Database. [dostęp 2008-12-10]. (ang.).