Jaszczurzec

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jaszczurzec
Ilustracja
Jaszczurzec zwisły
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

pieprzowce

Rodzina

saururowate

Rodzaj

jaszczurzec

Nazwa systematyczna
Saururus L.
Sp. Pl.: 341 (1753)[3]
Typ nomenklatoryczny

S. cernuus L.[4]

Synonimy
  • Mattuschkia J.F.Gmel.
  • Neobiondia Pamp.
  • Saururopsis Turcz.
  • Spathium Lour.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaszczurzec, saururus, wątlikłosek, jaszczurz[5][6] (Saururus L.) – rodzaj roślin z rodziny saururowatych. Obejmuje dwa gatunki[3]. We wschodniej Azji rośnie S. chinensis (na obszarze od Korei i Japonii na północy po Wietnam i Filipiny na południu), a we wschodniej i środkowej części Ameryki Północnej (od Kanady po Meksyk) rośnie S. cernuus[3]. Oba gatunki to rośliny siedlisk bagiennych i płytkich wód[7]. Lokalnie wykorzystywane są jako lecznicze[7], poza tym są uprawiane w ogrodach wodnych[8] dla wonnych, białych kwiatów[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Saururus chinensis
Pokrój
Byliny kłączowe o łodygach prosto wzniesionych i podnoszących się[9], pojedynczych lub rozgałęzionych[10], podłużnie prążkowanych[9]. Rośliny aromatyczne, osiągające do 1,2 m wysokości[11].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, ogonkowe, z błoniastymi przylistkami[11][12]. Blaszki liściowe całobrzegie, dłuższe od ogonków liściowych[9], o sercowatej nasadzie[11][12].
Kwiaty
W liczbie od 175 do 350 zebrane są w długie kłosokształtne grona wyrastające szczytowo na pędzie lub naprzeciw liścia. Podsadek pod kwiatostanem brak[10]. Poszczególne kwiaty w kwiatostanie są drobne, pozbawione okwiatu i obupłciowe[11][12]. Zabarwione są na biało i są wonne[8]. Pręciki występują zwykle w liczbie 6 (rzadziej inna liczba od 3 do 8)[10]. Pręciki są dłuższe od słupka[9]. Nitki pręcików są cienkie, łączą się z pylnikami od dołu. Pylniki otwierają się podłużnymi szczelinami skierowanymi na zewnątrz do wnętrza lub na boki[12]. Słupek zbudowany jest z 3–5 owocolistków złączonych tylko u nasady[10]. Zalążnie są górne, zawierają 2–4 zalążki[9], z których zwykle tylko jeden rozwija się w zarodek. Szyjki słupków zwieńczone są zbiegającym po nich znamieniem[12].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na rozłupki zawierające pojedyncze nasiono[10].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Jeden z czterech rodzajów rodziny saururowatych Saururaceae[2], dla której jest rodzajem typowym[13].

Wykaz gatunków[3]

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Rośliny te wymagają stanowisk wilgotnych i słonecznych[8]. Rozmnażane są z nasion wysiewanych wiosną[14] i przez podział kłączy[8]. Podczas surowych zim rośliny wymagają okrycia. S. chinensis jest gatunkiem bardziej wrażliwym na mróz[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-15] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-15] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Saururus L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-15].
  4. ↑ Saururus Linnaeus, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-12-15].
  5. ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
  6. ↑ Eugeniusz Mośko. Stpol. jaszczowy i etymologia wyrazu jaszczur. W świetle niektórych nazw geograficznych i przyrodniczych. „Język Polski”. 3, 1966. 
  7. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 830, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ a b c d e B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 767. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
  9. ↑ a b c d e Saururus Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-15].
  10. ↑ a b c d e Saururus Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-15].
  11. ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 298-299. ISBN 1-55407-206-9.
  12. ↑ a b c d e Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 324-326. ISBN 1-57808-351-6.
  13. ↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
  14. ↑ a b Peter Hagen, Martin Haberer, Staw w ogrodzie: budowa, pielęgnacja, rośliny i zwierzęta, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2010, s. 280, ISBN 978-83-258-0272-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jaszczurzec&oldid=72987962”