Jaszczurzec
 Jaszczurzec zwisły | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
jaszczurzec | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Saururus L. Sp. Pl.: 341 (1753)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
S. cernuus L.[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Jaszczurzec, saururus, wątlikłosek, jaszczurz[5][6] (Saururus L.) – rodzaj roślin z rodziny saururowatych. Obejmuje dwa gatunki[3]. We wschodniej Azji rośnie S. chinensis (na obszarze od Korei i Japonii na północy po Wietnam i Filipiny na południu), a we wschodniej i środkowej części Ameryki Północnej (od Kanady po Meksyk) rośnie S. cernuus[3]. Oba gatunki to rośliny siedlisk bagiennych i płytkich wód[7]. Lokalnie wykorzystywane są jako lecznicze[7], poza tym są uprawiane w ogrodach wodnych[8] dla wonnych, białych kwiatów[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Pokrój
- Byliny kłączowe o łodygach prosto wzniesionych i podnoszących się[9], pojedynczych lub rozgałęzionych[10], podłużnie prążkowanych[9]. Rośliny aromatyczne, osiągające do 1,2 m wysokości[11].
- Liście
- Skrętoległe, pojedyncze, ogonkowe, z błoniastymi przylistkami[11][12]. Blaszki liściowe całobrzegie, dłuższe od ogonków liściowych[9], o sercowatej nasadzie[11][12].
- Kwiaty
- W liczbie od 175 do 350 zebrane są w długie kłosokształtne grona wyrastające szczytowo na pędzie lub naprzeciw liścia. Podsadek pod kwiatostanem brak[10]. Poszczególne kwiaty w kwiatostanie są drobne, pozbawione okwiatu i obupłciowe[11][12]. Zabarwione są na biało i są wonne[8]. Pręciki występują zwykle w liczbie 6 (rzadziej inna liczba od 3 do 8)[10]. Pręciki są dłuższe od słupka[9]. Nitki pręcików są cienkie, łączą się z pylnikami od dołu. Pylniki otwierają się podłużnymi szczelinami skierowanymi na zewnątrz do wnętrza lub na boki[12]. Słupek zbudowany jest z 3–5 owocolistków złączonych tylko u nasady[10]. Zalążnie są górne, zawierają 2–4 zalążki[9], z których zwykle tylko jeden rozwija się w zarodek. Szyjki słupków zwieńczone są zbiegającym po nich znamieniem[12].
- Owoce
- Rozłupnia rozpadająca się na rozłupki zawierające pojedyncze nasiono[10].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
Jeden z czterech rodzajów rodziny saururowatych Saururaceae[2], dla której jest rodzajem typowym[13].
- Wykaz gatunków[3]
- Saururus chinensis (Loureiro) Baillon
- Saururus cernuus Linnaeus – jaszczurzec zwisły[8]
Uprawa
[edytuj | edytuj kod]Rośliny te wymagają stanowisk wilgotnych i słonecznych[8]. Rozmnażane są z nasion wysiewanych wiosną[14] i przez podział kłączy[8]. Podczas surowych zim rośliny wymagają okrycia. S. chinensis jest gatunkiem bardziej wrażliwym na mróz[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-15] (ang.).
- ↑ a b c d e Saururus L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-15].
- ↑ Saururus Linnaeus, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-12-15].
- ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
- ↑ Eugeniusz Mośko. Stpol. jaszczowy i etymologia wyrazu jaszczur. W świetle niektórych nazw geograficznych i przyrodniczych. „Język Polski”. 3, 1966.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 830, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 767. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
- ↑ a b c d e Saururus Linnaeus, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-15].
- ↑ a b c d e Saururus Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-15].
- ↑ a b c d Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 298-299. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 324-326. ISBN 1-57808-351-6.
- ↑ James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. University of Maryland, 2010. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
- ↑ a b Peter Hagen, Martin Haberer, Staw w ogrodzie: budowa, pielęgnacja, rośliny i zwierzęta, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2010, s. 280, ISBN 978-83-258-0272-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):