Pieprzowce
 Pieprz czarny Piper nigrum | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd |
pieprzowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Piperales Bercht. & J. Presl Přir. Rostlin: 261. Jan-Apr 1820 | |
.jpg)
Pieprzowce (Piperales Bercht. & J. Presl) – rząd roślin stanowiący jedną z najstarszych linii rozwojowych roślin okrytonasiennych, zaliczaną do grupy magnoliowych. Stanowi grupę siostrzaną kanellowców Canellales, z którymi łączy je obecność w węzłach trzech luk liściowych[3]. Obejmuje trzy rodziny (kokornakowate Aristolochiaceae, pieprzowate Piperaceae i saururowate Saururaceae) z 17 rodzajami i 4170 gatunkami[2]. Rośliny zwykle aromatyczne, często o pieprzowym smaku[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Należą tu rośliny głównie zielne[3], zarówno byliny, jak i rośliny roczne[4], ale też zimozielone drzewa, krzewy, liany[4]. Pędy często członowane, często zgrubiałe w węzłach[4].
- Liście
- Skrętoległe, zwykle wyrastające w dwóch rzędach, rzadko naprzeciwległe i okółkowe[4]. Często z pochwiastą nasadą otaczającą pęd[3] i z rozmaicie wykształconymi przylistkami (wolnymi lub przyrastającymi do ogonków liściowych). Blaszka często gruczołkowato punktowana, zwykle całobrzega i o użyłkowaniu pierzastym lub dłoniastym[4].
- Kwiaty
- Zebrane w wyrastające szczytowo, w kątach lub naprzeciw liści kwiatostany w postaci kłosa lub kolby, rzadko grona lub baldachu[4]. Pod kwiatostanem pojedyncza podsadka[3], czasem nieobecna[4]. Kwiaty zwykle grzbieciste, z listkami okwiatu zwykle w jednym, rzadziej dwóch okółkach, czasem nieobecnymi. Pręciki w różnej liczbie, zwykle od 2 do 10, ale czasem też pojedynczy lub pręciki liczne (ponad 40). Nitki pręcików wolne lub zrastające się w grupy, czasem zrastające się ze słupkiem lub przylegające do zalążni. Słupek powstaje z jednego, trzech lub większej liczby (do 6) owocolistków zrastających się całkowicie lub częściowo. Zalążnia górna lub dolna, rzadziej wpół dolna, jedno- lub wielokomorowa. Szyjka słupka pojedyncza lub w liczbie trzech lub sześciu, ze znamionami główkowatymi lub łatkowatymi, zwykle suchymi[4].
- Owoce
- Najczęściej jagody, pestkowce lub torebki, rzadko orzechy, mieszki i rozłupnie. Nasiona z dużą ilością oleistego bielma i drobnym zarodkiem[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
| okrytonasienne |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział na rodziny i powiązania filogenetyczne według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
| pieprzowce |
| ||||||||||||
W systemie APG II (2003) i APG III z 2009 wyróżniane były dodatkowo rodziny Lactoridaceae (obejmująca endemiczny dla wysp Juan Fernández rodzaj Lactoris) oraz piestrzennikowate Hydnoraceae. Ponieważ okazały się one być zagnieżdżone w obrębie rodziny kokornakowatych – począwszy od systemu APG IV z 2016 nie są one wyodrębniane[2].
- Podział na rodziny według systemu Reveala (1999)
- Piperaceae C. Agardh, Aphor. Bot. (14): 201 nom. cons. 1824 – pieprzowate
- Saururaceae Rich. ex E. Meyer, Houttuynia: 20 1827 – saururowate, wątlikłoskowate, jaszczurzowate
- Podział na rodziny według systemu Cronquista (1981)
- Chloranthaceae – zieleńcowate
- Saururaceae – saururowate
- Piperaceae – pieprzowate
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c d Cole T.CH. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics, 2018.
- ↑ a b c d e f g h i j Johansson, J. T.: The Phylogeny of Angiosperms. 2013 (and onwards). [dostęp 2020-10-09].