Jerzy Duracz
| Data urodzenia |
8 września 1921 |
|---|---|
| Data śmierci |
14 września 2011 |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
   
| |
Jerzy Teodor Duracz (ur. 8 września 1921, zm. 14 września 2011[1]) – polski „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W trakcie II wojny światowej pomagał w Warszawie ludności żydowskiej. W 1942 wstąpił do podziemnej Gwardii Ludowej (GL) i wkrótce zaprzyjaźnił się z żydowskimi członkami podziemia. W ramach swojej działalności podziemnej; Duracz wraz z Niutą Tajtelbaum prowadzili akcje bojowe na ulicach Warszawy, pomagali Żydom w getcie i uciekinierom po aryjskiej stronie miasta. Z czasem stał się znany jako „adres” prześladowanych Żydów. Oprócz znajdowania im kryjówek, Duracz dawał uchodźcom pieniądze i dostarczał im „aryjskie” dokumenty. Duracz, pełnił także funkcję kuriera pomiędzy uchodźcami a partyzantami w lesie, dowodził Izraelem Mączkowskim i jego bratem Natanem; do żydowskiego oddziału partyzanckiego działającego w lesie parczewskim (województwo lubelskie). W kwietniu 1943 Duracz brał czynny udział w powstaniu w getcie warszawskim, jako członek oddziału GL, który zaatakował pozycje SS. Po wojnie Duracz poślubił Anię Bailer, żydowską członkinię podziemia. W połowie kwietnia 1943 r. wszedł w kontakt z Izraelem i Natanem Maczkowskimi. Umieścił ich w mieszkaniu przy ul. Wiśniowej 25, gdzie przebywał już m.in. pisarz Jehuda Feldwurm z córkami[2][3].
Jak wspominał po latach jeden z ocalonych[2]ː
„Mieszkanie zamykane było na kłódkę z zewnątrz, niby puste, a cała opieka nad pięcioma osobami odciętymi od świata spoczywała na Jerzym Duraczu, który dostarczał żywność i utrzymywał nieodzowny kontakt ze światem zewnętrznym. Wielokrotnie też, by dodać otuchy, nocował z nami, dzieląc niejako nasz los”
W 1971 r., kiedy oboje wyemigrowali do Izraela, Duracz został powitany jak bohater przez Żydów, którym uratował życie[3][2].
Był synem Teodora Duracza, polskiego prawnika, działacza komunistycznego[3]. W kraju toczą się dyskusje dotyczące upamiętnienia jego ojca w przestrzeni publicznej. Niektóre środowiska proponują zamianę tych nazw, by upamiętniały właśnie Jerzego[4].
16 kwietnia 1972 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Jerzego Duracza medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”[3]. Został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (1947)[5], Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954)[6] oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historia Jerzego Duracza | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-12-31].
- ↑ a b c Historia Jerzego Duracza | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2023-11-27].
- ↑ a b c d Jerzy Duracz, Instytut Yad Vashem
- ↑ Dekomunizacja po bielańsku. Chcą zmienić Duracza na Duracza [online], TVN Warszawa, 24 lutego 2019 [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 135, poz. 840
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1453
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009