Jesiotr ostronosy
| Acipenser oxyrinchus[1] | |
| Mitchill, 1815 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jesiotr ostronosy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Jesiotr ostronosy[3], jesiotr atlantycki[4] (Acipenser oxyrinchus, czasem pisane oxyrhynchus) – gatunek wędrownej, anadromicznej ryby z rodziny jesiotrowatych (Acipenseridae). Jedyny jesiotr naturalnie występujący w Bałtyku[a].
Podgatunki i historia ewolucyjna
[edytuj | edytuj kod]Wyróżniono dwa podgatunki jesiotra ostronosego:
- Acipenser oxyrinchus oxyrinchus Mitchill, 1815 – zachodnia część Atlantyku wzdłuż wybrzeży Kanady i Stanów Zjednoczonych, Europa
- Acipenser oxyrinchus desotoi Vladykov, 1955 – Zatoka Meksykańska
Dawniej uważano, że w Bałtyku żył jesiotr zachodni (Acipenser sturio). W 1996 w Estonii złowiono wielkiego jesiotra i zbadano jego DNA. Okazało się, że jest bliżej spokrewniony z jesiotrem ostronosym ze wschodnich brzegów Ameryki Północnej niż z jesiotrem zachodnim. Również analizy genetyczne pradawnych populacji jesiotrów z Polski – jednej z III wieku p.n.e., a drugiej z IX–XIII wieku n.e. – potwierdziły ich bliskie pokrewieństwo z kanadyjskimi populacjami A. oxyrinchus[5]. Jesiotr ostronosy skolonizował Bałtyk prawdopodobnie 4–5 tysięcy lat temu, a od co najmniej 2 tysięcy jest tam dominującym gatunkiem jesiotra. Niektóre okazy archeologiczne i muzealne mają allele typowe dla jesiotra zachodniego, co wskazuje, że między tymi gatunkami doszło do hybrydyzacji, prawdopodobnie jeszcze zanim jesiotry ostronose skolonizowały Bałtyk[6]. Obecnie populacja bałtycka, określana nazwą jesiotr bałtycki, uznawana jest za wymarłą, choć próbuje się ją odtworzyć przy wykorzystaniu materiału biologicznego z St. John River[7][8]. Populacje zasiedlające kanadyjskie rzeki St. John i St. Lawrence powstały przypuszczalnie, odpowiednio, 9000 i 7400 lat temu[6].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Ciało lekko spłaszczone grzbieto-brzusznie. Rostrum duże i silnie spłaszczone, u dorosłych osobników stanowi połowę długości głowy. Osiąga do 4 m i 350 kg masy ciała, przeciętnie 2,5 m i od 100 do 150 kg. Linia boczna jest wyraźnie widoczna.
Odżywianie
[edytuj | edytuj kod]Jego pokarm stanowi fauna denna, którą wygrzebuje z miękkiego podłoża ryjkowatym pyskiem. Głównie są to mięczaki, skorupiaki, larwy owadów, niekiedy drobne ryby (babki i dobijaki).
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Jesiotr ostronosy do rozrodu potrzebuje chłodniejszej wody (13,3–17,8 °C, a jesiotr zachodni co najmniej 20 °C). Masa ciała dojrzałych wędrujących samców wynosi 30–45 kg, a samic 50–110 kg. Długość życia nawet 35 lat.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pozostałe gatunki z rodziny jesiotrowatych – przypuszczalnie z wyjątkiem jesiotra zachodniego – spotykane w Bałtyku to gatunki obce, zwykle uciekinierzy z hodowli.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Acipenser oxyrinchus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Acipenser oxyrinchus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby – Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ Kapusta i in. Wzrost i rozsiedlenie jesiotrów atlantyckich Acipenser oxyrinchus Mitchill wprowadzonych do Drwęcy. „Komunikaty Rybackie”. 6, s. 6–8, 2010.
- ↑ Ana Stanković: The Past and Future of Sturgeons in Poland: The Genetic Approach. W: Biology and Conservation of the European Sturgeon Acipenser sturio L. 1758. The Reunion of the European and Atlantic Sturgeons. Patrick Williot, Eric Rochard, Nathalie Desse-Berset, Frank Kirschbaum, Jörn Gessner (red.). Springer Berlin Heidelberg, 2011, s. 561–571. DOI: 10.1007/978-3-642-20611-5. ISBN 978-3-642-20611-5. (ang.).
- ↑ a b Danijela Popović, Hanna Panagiotopoulou, Mateusz Baca, Krzysztof Stefaniak, Paweł Mackiewicz, Daniel Makowiecki, Tim L. King, Jakub Gruchota, Piotr Węgleński, Anna Stanković. The history of sturgeon in the Baltic Sea. „Journal of Biogeography”. 41 (8), s. 1590–1602, 2014. DOI: 10.1111/jbi.12307. (ang.).
- ↑ Hanna Panagiotopoulou, Danijela Popović, Anna Stanković, Ryszard Kolman, Marek Raczkowski, Mirosław Szczepkowski. Badania genetyczne biologicznego materiału wyjściowego do prac nad restytucją jesiotra bałtyckiego (Acipenser oxyrinchus oxyrinchus Mitchill) w Polsce. „Komunikaty Rybackie”. 6 (131), s. 15–18, 2012.
- ↑ R. Kolman, A. Kapusta, A. Duda, G. Wiszniewski. Review of the current status of the Atlantic sturgeon Acipenser oxyrinchus oxyrinchus Mitchill 1815, in Poland: principles, previous experience, and results. „Journal of Applied Ichthyology”. 27 (2), s. 186–191, 2011. DOI: 10.1111/j.1439-0426.2011.01680.x. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Acipenser oxyrinchus oxyrinchus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 21 lutego 2009]
- Acipenser oxyrinchus desotoi. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 21 lutego 2009]
- St. R. Pierre i inni, Acipenser oxyrinchus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-02-21] (ang.).
- Jesiotr zachodni. W: Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- Jesiotr zachodni. W: Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
- Krzysztof E. Skóra: SENSACJA WIELKA JAK JESIOTR! Bałtyk zamieszkiwały jesiotry z Ameryki Północnej.. Stacja Morska UG w Helu. [dostęp 2009-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 sierpnia 2007)].