Juan Santos Atahualpa
Juan Santos Atahualpa (ur. ok. 1710, zm. ok. 1756[1]) – XVIII-wieczny peruwiański przywódca religijno-polityczny, lider antyhiszpańskiego powstania.
Nie wiadomo zbyt wiele na temat jego życia[1]. Posługiwał się językiem keczua[2], urodził się w okolicach Cajamarki lub Cuzco[1]. Został wychowany przez jezuitów, którzy nauczyli go czytać i pisać po hiszpańsku, a także podstaw łaciny. W młodości odbył podróż do Hiszpanii i przypuszczalnie do Afryki[1][2].
W pewnym momencie, oskarżony przez władze hiszpańskie o popełnienie morderstwa w Guamance, zbiegł do plemienia Kampów zamieszkałego w rejonie gór Chanchamayo, skąd w 1742 roku poprowadził antyhiszpańską rebelię[1][2][3]. Twierdził, że jest prawowitym władcą Inków, potomkiem Atahualpy. Występował jako religijny przywódca, tytułując się Synem Bożym i Mesjaszem, który urodził się w celu uwolnienia tubylczej ludności Ameryki z niewolnictwa u Hiszpanów. Przepowiadał powstanie Kościoła indiańskiego z indiańskimi kapłanami (na co uzyskał rzekomo osobistą zgodę papieża) i odbudowę imperium inkaskiego, w którym jego wyznawcy posiądą na własność hiszpańskie bogactwa[2][3]. W utworzony przez siebie kult włączył rytualne spożywanie koki[3].
Prowadzeni przez Juana Santosa powstańcy ujawnili się nagle na obszarze wschodniego Peru w maju 1742 roku, paląc 27 znajdujących się na tym terenie misji prowadzonych przez franciszkanów[2]. Pomimo początkowych sukcesów, nie udało się poderwać do powstania ludności centralnego Peru i rebelia nabrała charakteru wojny podjazdowej, toczonej na terenach prowincji Jauja i Tarma. Wojska hiszpańskie mimo kilkukrotnie ponawianych ekspedycji (1742, 1743, 1746, 1750) nie potrafiły rozgromić kryjących się w głębokiej dżungli powstańców, a sam Juan Santos pozostawał nieuchwytny. Ostatecznie po nieudanej próbie zdobycia miasta Andamarca w 1752 roku rebelia załamała się[1][2].
Dokładna data i okoliczności śmierci Juana Santosa nie są znane[2]. Przypuszczalnie dokonał życia w Metraro[2]. Według jednej z wersji zginął, gdy próbując udowodnić swoją boskość rozbił sobie głowę o kamień[3]. Jego zwolennicy twierdzili jednak, że nie umarł, ale obleczony w chmury wstąpił do nieba[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Latin American Lives. New York: Macmillan Library Reference, 1998, s. 86. ISBN 0-02-865060-3.
- ↑ a b c d e f g h i Who’s Who of World Religions. edited by John R. Hinnells. London: The Macmillan Press, 1993, s. 198-199. ISBN 978-0-333-44099-5.
- ↑ a b c d Andrzej Szyjewski: Etnologia religii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2016, s. 617. ISBN 978-83-7688-328-1.