Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 we Wrocławiu
 nr rej. A/5300/23 z 23.10.1961
| |
 Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
barok |
| Powierzchnia użytkowa |
810 m²[1] |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,112633°N 17,026204°E/51,112633 17,026204 | |
Kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 – barokowa kamienica przy ulicy Cieszyńskiego 16 we Wrocławiu.
Historia kamienicy i jej architektura[edytuj | edytuj kod]
Pierwotna kamienica została wzniesiona w połowie XVI wieku jako budynek renesansowy na rzucie prostokąta[2]. Widoczna jest na zachowanych dawnych planach miasta: na pierwszym planie Wrocławia Barthela Weihnera z 1562, na planie Frederika Hendriksa Vrooma i Friedricha Grossna z 1588[3], czy też na litografii Georga Hayera z 1591 roku[4]. Umiejscowiona była na ówczesnym rozległym placu zwanym „Polem Grodzkim” lub „Lenno Grodzkie”[1] (Reiffergasse lub Burgfeld) rozciągającym się pomiędzy północno-zachodnim narożnikiem murów obronnych, ujściem fosy do Odry a północną pierzeją kamienic stojących przy ulicy św. Mikołaja. Działki, na których wzniesiono kamienicę miały głębokość do 45 łokci oraz od 13–15 łokci szerokości. W 1564 roku było wytyczonych dziewięć takich działek i dwa ogrody (widoczne są na planie Vrooma i Grossa)[5]. Kamienica znajdowała się w ciągu budynków stojących naprzeciwko dawnego spichlerza, a obecnie południowego skrzydła arsenału wrocławskiego wzniesionego tu w drugiej połowie XIV wieku[5].
Opis architektoniczny[edytuj | edytuj kod]
Obecną formę nadano jej w drugiej połowie XVIII wieku[6][7] lub w trzeciej tercji XVIII wieku[8]. Jest to niewielka, trzyosiowa i trzykondygnacyjna kamienica szczytowa, pokryta dwuspadowym dachem[6][1]. Jednokondygnacyjny szczyt ujęty jest w spływy i zakończony odcinkowym gzymsem. Fasada utrzymana jest w bardzo skromnej formie; jedynymi akcentami jest gzyms listwowy nad parterem i gzyms koronujący nad trzecią kondygnacją[8][2].
Według Bogusława Czechowicza wnętrze kamienicy miało układ dwutraktowy[6], Wojciech Brzezowski pisze już o trzech traktach na każdej kondygnacji[9]. Według Bożeny Grzegorczyk kamienica miała układ dwutraktowy do XIX wieku, kiedy to została rozbudowana o trzeci trakt[2]. Z tego okresu zachował się główny układ pomieszczeń: na każdym piętrze zaprojektowano dwa niewielkie mieszkania z dwoma izbami w trakcie frontowym i tylnym oraz z kuchnią i klatką schodową w trakcie środkowym. W pomieszczeniach znajdujących się w trzecim trakcie zachowały się stiukowe dekoracje[2][9][1]. W części parterowej pierwotnie znajdowała się wielka sień frontowa i przechód w trakcie tylnym. Na I piętro prowadziły z sieni drewniane schody[2].
Na tyłach budynku znajdowała się wozownia projektu budowniczego Rokiete wzniesiona po 1842 roku. Wokół budynku prowadzone były różne praca: w 1878 roku do budynku dołączono instalację wodno-kanalizacyjną[1].
Po 1945 roku[edytuj | edytuj kod]
Kamienica nie została zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku. W latach sześćdziesiątych wnętrza kamienicy zostały zupełnie przebudowane. Podczas tych prac m.in. wymieniono sklepienia w piwnicy na stropy płytowe oraz wymieniono drewnianą klatkę schodową. W latach osiemdziesiątych wymieniono pokrycie dachowe[9][1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Bożena Grzegorczyk, Narodowy Instytut Dziedzictwa: Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego. Wrocław ul. Cieszyńskiego 16. zabytek.pl, 1998. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ a b c d e Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 202.
- ↑ Plan Vrooma
- ↑ Litografia Hayera
- ↑ a b Goliński 1997 ↓, s. 181.
- ↑ a b c Harasimowicz 1997 ↓, s. 53.
- ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 199.
- ↑ a b Brzezowski 2005 ↓, s. 201.
- ↑ a b c Brzezowski 2005 ↓, s. 198.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-885-6.
- Magdalena Szafkowska: Dawne zaułki wrocławskie. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2001, s. 135–140. ISBN 83-86766-81-6.
- Zygmund Wielowiejski: Hermann Krone i inni. Wrocław na fotografii 1840–1900. Wrocław: Muzeum Narodowe we WrocławiuVia Nova, 2014. ISBN 83-86766-81-6.
- Mateusz Goliński: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.