Przejdź do zawartości

Karłowacenie wyspowe

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sylwetki różnych gatunków mamutów, na żółto namalowany mamut karłowaty, do niedawna uważany za najmniejszego przedstawiciela tego rodzaju

Karłowacenie wyspowe – trend ewolucyjny, rodzaj karłowacenia, którego skutkiem jest występowanie na wyspach gatunków o rozmiarach mniejszych niż u gatunków kontynentalnych, z których wyewoluowały.

Zjawisko to dotyczyło głównie ssaków, np. trąbowców czy hipopotamów[1], ale występowało też u zauropodów, czego przykładem jest europazaur nieznacznie przekraczający 6 m długości ciała[2]. Wiele gatunków karłowatych zwierząt wymarło. Dotyczy to np. karłowatych trąbowców takich jak mamut karłowaty czy Mammuthus creticus. Do XXI w. dotrwał m.in. karłowaty gatunek wyspiarskiego leniwca Bradypus pygmaeus[3].

Wśród hipotez tłumaczących karłowatość wyspiarską dominuje pogląd, że jest to wynik dostosowania się do pojemności środowiska – w warunkach niedoboru pokarmu dobór naturalny preferuje osobniki mniejsze, które oprócz tego, że potrzebują mniej pokarmu do nasycenia, mogą łatwiej poszukiwać pokarmu w trudno dostępnych wyspiarskich siedliskach[1]. Czynnikiem to wzmacniającym jest konkurencja wewnątrzgatunkowa[3]. Z drugiej zaś strony, ważnym czynnikiem doboru w kierunku zwiększania rozmiarów ciała jest presja dużych drapieżników, których na wyspach często brak, więc ten czynnik nie oddziałuje[1]. Analogiczne czynniki (choć inne w szczegółach) mogą powodować zjawisko odwrotne, tj. gigantyzm zwierząt wyspiarskich, który objawia się większym wzrostem niż u gatunków macierzystych[1][3][4]. W ten sposób gatunki z grup na stałym lądzie znacznie różniących się rozmiarami (jak parzystokopytne czy trąbowce z jednej strony, a gryzonie czy jaszczurki z drugiej) na wyspach mogą pod tym względem zbliżać się do siebie. Najmniejszy dotychczas odkryty kopalny trąbowiec z rodzaju Palaeoloxodon był wielkości kozy[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 404. ISBN 83-01-12632-9.
  2. PM. Sander, O. Mateus, T. Laven, N. Knötschke. Bone histology indicates insular dwarfism in a new Late Jurassic sauropod dinosaur. „Nature”. 441 (7094), s. 739-41, czerwiec 2006. DOI: 10.1038/nature04633. PMID: 16760975. 
  3. a b c RP. Anderson, CO. Handley. Dwarfism in insular sloths: biogeography, selection, and evolutionary rate.. „Evolution”. 56 (5), s. 1045-58, maj 2002. PMID: 12093018. 
  4. wyspiarskie fauny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2012-05-29].