Kazimierz Żebrowski (1901–1949)
| |
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja |
Związek Walki Zbrojnej |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
Kazimierz Żebrowski (ur. 4 marca 1901 w Żebry-Wybranowo, zm. 3 grudnia 1949 w Mężeninie) – żołnierz Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej, porucznik podziemia antykomunistycznego ps. „Bąk”.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Tomasza i Marianny, miał czwórkę rodzeństwa. Uczył się w wiejskiej szkole w Żebrach-Wybraniu a następnie w Zambrowie. Odbył służbę wojskową w 33. pułku piechoty i w biurze Państwowej Komendy Uzupełnień, następnie prowadził gospodarstwo rolne rodziców. Uczestniczył w życiu lokalnej społeczności, należał do Stronnictwa Narodowego i w Szczepankowie przewodniczył Akcji Katolickiej[1].
Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany i służył w żandarmerii. Dostał się do niewoli rosyjskiej, z której udało mu się zbiec i powrócić w rodzinne rejony. Związał się z konspiracją, wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski a następnie Związku Walki Zbrojnej[2]. Został zadenuncjowany radzieckim władzom, co zmusiło go do ukrywania się. W czerwcu 1941 r. jego żona z córkami i młodszym synem została wywieziona na Syberię, on i syn uniknęli tego. W 1942 r. przeszedł do Narodowej Organizacji Wojskowej, a pod koniec tego roku do Narodowych Sił Zbrojnych. Został komendantem Rejonu Szczepankowo-Nowogród-Śniadowo-Miastko, a w 1944 r. objął dowództwo nad oddziałem partyzanckim złożonym z żołnierzy AK i NSZ. Po wkroczeniu Armii Czerwonej pozostał w podziemiu. Wkrótce został aresztowany przez NKWD i wywieziony do łagru. Udało mu się uciec po kilku miesiącach i powrócić do miejsca zamieszkania. Objął dowództwo nad oddziałem NZW w Szepankowie, a następnie w powiecie łomżyńskim[3]. W późniejszym czasie pod jego komendę przeszły oddziały z powiatów Wysokie Mazowieckie i Ostrów Mazowiecka[4]. Dla zwiększenia konspiracji zaczął się również posługiwać pseudonimami „Dziadek” i „Zwierzyński”. W lipcu 1948 r. stanął na czele komendy Okręgu Białystok NZW[5]. Pod jego rozkazami pozostawało kilkuset żołnierzy podziemia, którzy nie skorzystali z amnestii ogłoszonej w 1948 r. Żebrowski na podległym mu obszarze poprawił dyscyplinę w oddziałach podziemia. Jego działalność wywołała przeciwdziałanie Urzędu Bezpieczeństwa, który starał się pozyskać jak najwięcej informacji mogących doprowadzić do likwidacji jego oddziału. 2 grudnia 1949 r. informator o pseudonimie „Kanarek” poinformował UB o jego wizycie we wsi Mężenin u Grzegorza Olszewskiego[6].
Zginął 3 grudnia 1949 r. w Mężeninie[7]. Został otoczony przez obławę grupy operacyjnej Urzędu Bezpieczeństwa i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W trakcie walki zginął również jego syn Jerzy[8]. Ciała poległych zabrano do Łomży i pochowano w nieznanym miejscu[9].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Poślubił Władysławę Modzelewską z zaścianka Konopki, z którą miał czwórkę dzieci[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Por. Kazimierz Żebrowski „Bąk” – ostatni komendant białostockiego NZW. Żołnierze Wyklęci. [dostęp 2022-12-31]. (pol.).
- ↑ Wieliczka-Szarkowa 2013 ↓, s. 248-249.
- ↑ Wieliczka-Szarkowa 2013 ↓, s. 250.
- ↑ Poleszak 2020 ↓, s. 80.
- ↑ Kazimierz Żebrowski. Fundacja Kwartalnika „Wyklęci”. [dostęp 2022-12-31]. (pol.).
- ↑ Wieliczka-Szarkowa 2013 ↓, s. 252.
- ↑ Rocznica ostatniej walki i śmierci Kazimierza i Jerzego Żebrowskich. Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. [dostęp 2023-01-01]. (pol.).
- ↑ Poleszak 2020 ↓, s. 104.
- ↑ Wieliczka-Szarkowa 2013 ↓, s. 255.
- ↑ Wieliczka-Szarkowa 2013 ↓, s. 249.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sławomir Poleszak (red.), Atlas polskiego podziemia niepodległościowego = The atlas of the independence underground in Poland : 1944-1956, Warszawa Lublin: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, ISBN 978-83-8229-085-1, OCLC 1257887849.
- Joanna Wieliczka-Szarkowa: Żołnierze wyklęci : niezłomni bohaterowie. Kraków: Wydawnictwo AA, 2013. ISBN 978-83-7864-148-3. OCLC 829895955.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- IPNtv: Żołnierze Niezłomni - Kazimierz Żebrowski „Bąk” i Jerzy Żebrowski „Konar”, dostęp: 2023-01-01